Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Langenau - Evangelische Martinskirche (Obere Kirche)

Langenau, Deutschland (Baden-Württemberg) - Evangelische Martinskirche (Obere Kirche)
Gemeente: Langenau
Streek:Oberschwaben
Adres: Kirchgasse 13, 89129, Langenau
Website: https://kirche-langenau.de/

Beschrijving nr.: 2016866.

Gebouwd door: Lenter Orgelbau (2013)
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas uit 1753 van Georg Friedrich Schmahl, Pijpwerk en windladen uit 1907 van Link Orgelbau

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1753	Georg Friedrich Schmahl		nieuwbouw
1907	Link Orgelbau		nieuwbouw in bestaande kas
1966	Link Orgelbau		nieuwbouw in bestaande kas
2013	Lenter Orgelbau		nieuwbouw in bestaande kas

In de jaren 1751-1753 bouwde Georg Friedrich Schmahl een orgel voor de Martinskirche in Langenau. Het was een orgel met zestien of achttien stemmen en stond opgesteld op de tweede (bovenste) galerij van de kerk. In 1892 verkeerde het orgel in onbespeelbare staat. Besloten werd het te laten vervangen door een nieuw orgel. In 1905 werd een contract gesloten met de firma Gebr. Link voor de bouw van een nieuw instrument, waarbij het front van Schmahl behouden zou blijven. In hetzelfde jaar werd het kerkgebouw ook ingrijpend gerestaureerd. De bovenste galerij is daarbij afgebroken. Het orgel werd dan ook bij de herplaatsing op de onderste galerij geplaatst. Het nieuwe orgel van Link had 31 stemmen, verdeeld over twee manualen en pedaal. Het instrument werd begin 1907 opgeleverd.
In de jaren 1964-1966 is het orgel door de firma Link herbouwd volgens plannen van Helmut Bornefeld. Een deel van het oude pijpwerk werd na een herintonatie opnieuw gebruikt, evenals de kegelladen en de kas van Schmahl. Om meer ruimte te creëren zijn de beide middenvelden verbreed. Het orgel werd op 22 september 1966 in gebruik genomen met een concert, waaraan adviseur Helmut Bornefeld als organist meewerkte.
In 2013 is het binnenwerk van Link afgebroken. Er is een nieuw orgel gebouwd door de firma Orgelbau Lenter. Het front van Schmahl is gerestaureerd en opnieuw geschilderd in een groene kleur. Het pijpwerk van vier registers en twee kegelladen zijn uit 1907 van Link. De ene kegellade is gebruikt bij het Schwellwerk, de andere voor het Großpedal. Het orgel werd op 10 november 2013 in gebruik genomen tijdens een feestelijke kerkdienst.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hauptwerk	11
- Positiv	10
- Schwellwerk	11
- Pedal	8
Totaal aantal stemmen	40
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Electrisch
Windlade(n)	Sleeplade, Kegellade (Schwellwerk en Großpedal)

Dispositie
Hauptwerk (C-a'''): Borduen 16' - 1907, Principal 8', Viola di Gamba 8', Holz Flöthen 8', Octava 4', Flöthen 4', Quinta 3', Super Octava 2', Mixtura 4-5 fach (1'), Scharff 3 fach (1 1/3'), Trompet 8'.
Positiv (C-a'''): Quintathen 8', Groß Gedackt 8', Principal 4', Flûte Douce 4', Nassat 2 2/3', Wald Flöthen 2', Terz 1 3/5', Cymbel 2 fach (1'), Vox Humana 8', Tremulant I/II.
Schwellwerk (C-a'''): Geigenprincipal 8', Salicional 8', Voix Céleste 8', Lieblich Gedeckt 8', Harmonieflöte 8', Traversflöte 4', Basson 16', Trompette Harmonique 8', Oboe 8', Clarinette 8', Tremulant.
Pedal (C-f'): Principal Baß 16' - 1907, Sub Baß 16' - 1907, Quinta Baß 10 2/3' - 1907, Flöthen Baß 8', Octava Baß 8', Tenor Octava 4', Posaunen Baß 16', Trompet Baß 8'.
Koppelingen: Hauptwerk - Positiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Positiv - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Positiv, Pedal - Schwellwerk, Pedal - Schwellwerk 4', Schwellwerk 16', Schwellwerk 4'.
Speelhulpen: Setzer-Kombinationen, Feste Kombinationen, Crescendo, MIDI.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De oorspronkelijke dispositie van het Schmahl-orgel was: Manual (C-c’’’): Borduen 16’, Principal 8’, Groß Gedackt 8’, Gamba 8’, Viola 8’, Quintathen 8’, Octava 4’, Flöthen Gedeckt 4’, Quinta 3’ , Super Octava 2’, Wald Flöthen 2’, Mixtura 5 fach (1 1/2’), Cimbel 3 fach (1’). Pedal (C-c’): Principal Baß 16’, Sub Baß 16’, Octava Baß 8’. Pedalkoppel, Zimbelstern. De dispositie luidde van 1907 tot 1966: Hauptwerk: Bourdon 16', Principal 8', Groß Gedeckt 8' (Doppelflöte), Fugara 8', Gemshorn 8', Floete 8', Salicional 8', Octav 4', Spitzfloete 4', Kleingedeckt 4', Quinte 2 2/3', Octav 2', Mixtur 5 fach (2 2/3'). Schwellwerk: Salicional 16', Principalfloete 8', Viola di Gamba 8', Flauto Amabile 8', Lieblich Gedeckt 8', Dolce 8', Voix Céleste 8', Flauto Dolce 4', Fugara 4', Waldfloete 2', Cornett 3-5 fach (8'). Pedal: Principalbass 16', Subbass 16', Violonbass 16', Harmonikabass 16', Bourdon 16' (transmissie), Octavbass 8', Cello 8', Hohlfloete 4'. Koppeln: Hauptwerk - Schwellwerk, Hauptwerk - Schwellwerk 16', Hauptwerk - Hauptwerk 4', Pedal - Hauptwerk, Pedal - Schwellwerk. Spielhilfen: 4 feste Kombinationen (p - mf - f - tutti). De dispositie van Link uit 1966 luidde: Hauptwerk (C-g'''): Gedecktpommer 16', Principal 8', Gemshorn 8', Oktave 4', Waldflöte 2', Rauschharfe 2 fach (4'+2 2/3'), Nonenkornett 3 fach (2 2/3'), Mixtur 4-6 fach (1 1/3'), Tremulant. Oberwerk (C-g'''): Rohrpommer 8', Italienisch Prinzipal 4', Quinte 2 2/3', Quarte 2 fach (1 1/3'+1'), Terzzimbel 2 fach (1/3'), Trompete 16', Trompete 8', Tremulant. Schwellwerk (C-g'''): Rohrgedeckt 8', Quintade 8', Rohrflöte 4', Rohrnasat 2 2/3', Prinzipal 2', Gemsquinte 1 1/3', Blockflöte 1', Hörnlein 2 fach (1 3/5'+1 1/7'), Scharf 5 fach (1'), Kopftrompete 8', Messingschalmei 4', Tremulant. Pedal (C-f'): Principalbass 16', Untersatz 16', Quintbass 10 2/3', Oktavbass 8', Flöte 4', Basszink 3 fach (5 1/3'), Choralbass 3 fach (4'+2'+1 1/3'), Glöckleinton 2 fach (2'+1'), Posaune 16', Tremulant. Koppeln: Hauptwerk - Oberwerk, Hauptwerk - Schwellwerk, Oberwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk, Pedal - Schwellwerk. Spielhilfen: Tutti, Gesamtpleno 16', Gesamtzungenpleno 16', Pleno Hauptwerk 8', Volpleno Hauptwerk 8', Pleno Oberwerk 8', Zungenpleno Oberwerk 16', Pleno Schwellwerk 8', Kornett Schwellwerk 8', Pleno Pedal 16', Vorpleno Pedal 16'.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De oorspronkelijke dispositie van het Schmahl-orgel was:
Manual (C-c’’’): Borduen 16’, Principal 8’, Groß Gedackt 8’, Gamba 8’, Viola 8’, Quintathen 8’, Octava 4’, Flöthen Gedeckt 4’, Quinta 3’ , Super Octava 2’, Wald Flöthen 2’, Mixtura 5 fach (1 1/2’), Cimbel 3 fach (1’).
Pedal (C-c’): Principal Baß 16’, Sub Baß 16’, Octava Baß 8’.
Pedalkoppel, Zimbelstern.

De dispositie luidde van 1907 tot 1966:
Hauptwerk: Bourdon 16', Principal 8', Groß Gedeckt 8' (Doppelflöte), Fugara 8', Gemshorn 8', Floete 8', Salicional 8', Octav 4', Spitzfloete 4', Kleingedeckt 4', Quinte 2 2/3', Octav 2', Mixtur 5 fach (2 2/3').
Schwellwerk: Salicional 16', Principalfloete 8', Viola di Gamba 8', Flauto Amabile 8', Lieblich Gedeckt 8', Dolce 8', Voix Céleste 8', Flauto Dolce 4', Fugara 4', Waldfloete 2', Cornett 3-5 fach (8').
Pedal: Principalbass 16', Subbass 16', Violonbass 16', Harmonikabass 16', Bourdon 16' (transmissie), Octavbass 8', Cello 8', Hohlfloete 4'.
Koppeln: Hauptwerk - Schwellwerk, Hauptwerk - Schwellwerk 16', Hauptwerk - Hauptwerk 4', Pedal - Hauptwerk, Pedal - Schwellwerk.
Spielhilfen: 4 feste Kombinationen (p - mf - f - tutti).

De dispositie van Link uit 1966 luidde:
Hauptwerk (C-g'''): Gedecktpommer 16', Principal 8', Gemshorn 8', Oktave 4', Waldflöte 2', Rauschharfe 2 fach (4'+2 2/3'), Nonenkornett 3 fach (2 2/3'), Mixtur 4-6 fach (1 1/3'), Tremulant.
Oberwerk (C-g'''): Rohrpommer 8', Italienisch Prinzipal 4', Quinte 2 2/3', Quarte 2 fach (1 1/3'+1'), Terzzimbel 2 fach (1/3'), Trompete 16', Trompete 8', Tremulant.
Schwellwerk (C-g'''): Rohrgedeckt 8', Quintade 8', Rohrflöte 4', Rohrnasat 2 2/3', Prinzipal 2', Gemsquinte 1 1/3', Blockflöte 1', Hörnlein 2 fach (1 3/5'+1 1/7'), Scharf 5 fach (1'), Kopftrompete 8', Messingschalmei 4', Tremulant.
Pedal (C-f'): Principalbass 16', Untersatz 16', Quintbass 10 2/3', Oktavbass 8', Flöte 4', Basszink 3 fach (5 1/3'), Choralbass 3 fach (4'+2'+1 1/3'), Glöckleinton 2 fach (2'+1'), Posaune 16', Tremulant.
Koppeln: Hauptwerk - Oberwerk, Hauptwerk - Schwellwerk, Oberwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk, Pedal - Schwellwerk.
Spielhilfen: Tutti, Gesamtpleno 16', Gesamtzungenpleno 16', Pleno Hauptwerk 8', Volpleno Hauptwerk 8', Pleno Oberwerk 8', Zungenpleno Oberwerk 16', Pleno Schwellwerk 8', Kornett Schwellwerk 8', Pleno Pedal 16', Vorpleno Pedal 16'.

Literatuur	Historische Orgeln in Ulm und Oberschwaben : Pfeifenorgeln im Alb-Donau-Kreis, in Ulm, Hayingen und Zwiefalten / Wolfgang Manecke, Johannes Mayr. - Ulm : Süddeutsche Verlagsgesellschaft, 1999. - (Alb und Donau Kunst und Kultur ; 21). Die neue Orgel in der Martinskirche Langenau / Hans-Martin Braunwarth. - In: Württembergische Blätter für Kirchenmusik, 81. Jahrgang Nr. 3, Mai/Juni 2014.
Links	https://www.orgelbau-lenter.de/intern/projekte/Disposition%20Langenau.pdf