Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Heidenheim an der Brenz, Deutschland (Baden-Württemberg) - Evangelische Pauluskirche
Gemeente: Heidenheim an der Brenz
Adres: Christianstraße 10, 89522, Heidenheim an der Brenz
Website: http://www.evangelisch-heidenheim.de/

Beschrijving nr.: 2008673.

Gebouwd door: Rieger Orgelbau (1995)
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas uit 1898 van Link Orgelbau

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1898 Link Orgelbau300 nieuwbouw
1954 Builder unknown  ombouw
1995 Rieger Orgelbau  nieuwbouw in bestaande kas

  • De Pauluskirche in Heidenheim is een neogotische kerk, gebouwd in de jaren 1895-1898. Het gebouw is ontworpen door de architect Felix von Berner uit Stuttgart. Er werd ook een nieuw orgel geplaatst, gebouwd door de firma Gebr. Link. Het was opus 300 van deze firma, met 33 stemmen, een romantische dispositie, pneumatische tractuur en kegelladen. De fraaie neogotische orgelkas werd vervaardigd in het atelier van Theodor Schnell in Ravensburg. Het orgel werd op 2 februari 1899 officieel in gebruik genomen.
  • In 1937 werd Helmut Bornefeld kerkmusicus van de Evangelische Kirche in Heidenheim. Onder zijn leiding werd het orgel in de jaren 1937 tot 1954 ingrijpend verbouwd en gewijzigd. Het resultaat was een drieklaviers orgel met electrische tractuur en veertig stemmen. De voor Bornefeld typerende dispositie deed in niets meer denken aan het werk van Link. Vanaf 1981 werden er steeds meer plannen gemaakt voor vernieuwing van het orgel. Reconstructie van het werk van Link of nieuwbouw met oud materiaal was geen mogelijkheid. Het orgel is in 1989 gedemonteerd in verband met een restauratie van het kerkinterieur.
  • Onder advies van Gerhard Klumpp werd de opdracht in 1992 aan de firma Rieger gegeven om een nieuw orgel met veertig stemmen te bouwen in de historische orgelkas van Link. Ook de organisten Dörte Maria Packeiser en Thomas Haller waren betrokken bij het ontwerp van het orgel. De orgelkas is gerestaureerd door Christian Wegerhoff. Met Pinksteren 1995 kon het nieuwe orgel in gebruik worden genomen.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hauptwerk11
- Oberwerk9
- Schwellwerk12
- Pedal8
Totaal aantal stemmen40
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurElectrisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
WinddrukOberwerk 70 mm, Hauptwerk 73 mm - Schwellwek 85 mm, Pedal 110 mm, Pedal 32' 140 mm.

Dispositie
Hauptwerk (C-g'''): Bourdon 16', Principal 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Octav 4', Nachthorn 4', Superoctave 2', Cornet 5 fach (8'), Mixtur 5 fach (1 1/3'), Trompete 8', Clairon 4'.
Oberwerk (C-g'''): Holzgedackt 8', Salicional 8', Rohrflöte 4', Nasard 2 2/3', Doublette 2', Terz 1 3/5', Larigot 1 1/3', Scharff 4 fach (1'), Cromorne 8', Tremulant.
Schwellwerk (C-g'''): Bourdon 16', Flûte 8', Gambe 8', Voix Céleste 8', Principal 4', Flûte Octaviante 4', Octavin 2', Plein Jeu 5-6 fach (2 2/3'), Basson 16', Trompette Harmonique 8', Hautbois 8', Voix Humaine 8', Tremulant.
Pedal (C-f'): Untersatz 32', Principal 16', Subbaß 16', Octav 8', Gemshorn 8', Octav 4', Bombarde 16', Trompete 8'.
Koppelingen: Hauptwerk - Oberwerk, Hauptwerk - Schwellwerk, Oberwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk, Pedal - Schwellwerk.
Speelhulpen: 12x16 General-Kombinationen, Sequenzer.

VulstemSamenstelling
Mixtur 5 fach (Hauptwerk) C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. G: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. g'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.
Scharff 4 fach (Oberwerk) C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. dìs°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. g°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. g': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. dis'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De dispositie van Link uit 1898 luidde:
    Hauptwerk: Principal 16', Principal 8', Gedeckt 8', Flöte 8', Gemshorn 8', Gambe 8', Salicional 8', Quintflöte 5 1/3', Octav 4', Rohrflöte 4', Traversflöte 4', Quinte 2 2/3', Octav 2', Mixtur 3 fach (2 2/3'), Trompete 8'.
    Schwellwerk: Bourdon 16', Principal 8', Liebliches Gedeckt 8', Zartflöte 8', Aeoline 8', Voix Celeste 8', Fugara 4', Dolce 4', Flauto 2', Cornet 4'+ 2 2/3', Clarinette 8', Tremolo Clarinette.
    Pedal: Principalbaß 16', Violonbaß 16', Subbaß 16', Quintbaß 10 2/3', Octavbaß 8', Cello 8', Flöte 4', Posaune 16'.
    Koppels: Manualkoppel, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Schwellwerk, Octavkoppel Schwellwerk.
    Spielhilfen: Freie Kombination, 4 feste Kombinationen (p - mf - f - tutti), 2 feste Pedalkombinationen (p - mf), Rollschweller, Calcantenglocke.

  • De dispositie luidde in 1954:
    Hauptwerk: Prinzipal 16', Oktave 8', Quinte 5 1/3', Oktave 4', Italiensch Prinzipal 2' (4'?), Quarte 2 fach (1 1/3'+1'), Mixtur 3-4 fach (2').
    Oberwerk: Regalpommer 16', Quintade 8', Rohrflöte 8', Hohlschelle 4', Rohrnasat 2 2/3', Oktave 2', Terzian 2 fach (1 1/3'+4/5'), Grobmixtur 5-8 fach (1 1/3'), Schreipfeife 3 fach (1'), Zimbel 3 fach (1/4'), Trommet 4', Tremulant.
    Schwellwerk: Gedacktpommer 16', Spitzpfeife 8', Stillgedackt 8', Harfenprinzipal 4', Flötgedackt 4', Koppelflöte 2', Gemsnasat 1 1/3', Blockflöte 1', Sesquialter 2 fach (2 2/3'+1 3/5'), Scharff 4-6 fach (2/3'), Krummhorn 8', Tremulant.
    Pedal: Prinzipal 16', Untersatz 16', Quinte 10 2/3', Oktavbaß 8', Hohlflöte 4', Schweizerpfeife 1', Rauschwerk 4 fach (5 1/3'), Choralbaß 3 fach (4'+2'+1 1/3'), Posaune 16', Dulzian 8', Kornett 2', Tremulant C.F.
    Spielhilfen: 6 Normalkoppeln, 2 freie Kombinationen, 1 freie Pedalkombinationen, 14 Gruppenzüge, Zimbelstern.

Literatuur
  • Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 17. Jahrg., No. 23, 11. Mai 1897.
  • Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 18. Jahrg., No. 15. 21. Februar 1898.
  • Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 19. Jahrg., No. 10, 1. Januar 1899.
  • Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 19. Jahrg., No. 15, 21. Februar 1899.
  • Die Rieger-Orgel (1994/95) der Pauluskirche Heidenheim/Brenz. - Heidenheim/Brenz : Evang. Pauluskirchengemeinde, 1995.
  • Neue und restaurierte Orgeln in Baden-Württemberg 1995 / Helmut Völkl. - In: Musik in Baden-Württemberg : Jahrbuch 1996 : Band 3 / Georg Günther [red.]. - Stuttgart : Verlag J.B. Metzler, 1996. - Ausgabe der Gesellschaft für Musikgeschichte in Baden-Württemberg.
Opnamen
  • Max Reger (1873–1916) : Orgelwerke / Dörte Maria Packeiser. - CD.
  • Fantasie und Fuge bei Bach und Reger / Dörte Maria Packeiser. - Organum Classics (CD).
  • Festliche Barockmusik für Trompete und Orgel aus der Pauluskirche Heidenheim / Dörte Maria Packeiser, orgel en Hans-Jörg Packeiser, trompet. - CD.
Links http://www.rieger-orgelbau.com/details/project/Heid/
https://de.wikipedia.org/wiki/Evangelische_Pauluskirche_(Heidenheim)#Orgel
YouTube Stiftung Orgeltest (10): Der tiefste Ton im Landkreis erklingt in Heidenheim (2016)