Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Arno Bekers. Datering: 15 May 2023.

Foto: Arno Bekers

Ansbach, Deutschland (Bayern) - Sankt Gumbertus-Kirche
Gemeente: Ansbach
Streek:Mittelfranken
Adres: Gumbertusplatz 1, 91522, Ansbach
Website: https://www.gumbertus.de/

Beschrijving nr.: 2006200.

Gebouwd door: Orgelmakerij Reil (2007)
Het orgel bevat ouder materiaal: Orgelkas en pijpwerk uit 1738 van Johann Christoph Wiegleb

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1738	Johann Christoph Wiegleb		nieuwbouw
1884	G.F. Steinmeyer und Co.		ombouw
1961	G.F. Steinmeyer und Co.	2018	nieuwbouw in bestaande kas
2007	Orgelmakerij Reil		nieuwbouw in bestaande kas

In de jaren 1736-1738 bouwde Johann Christoph Wiegleb een nieuw groot orgel voor de Sankt Gumbertuskirche te Ansbach. De fraaie orgelkas is een werkstuk van Leopoldo Retty. Het orgel behoorde tot de grootste instrumenten die in de omgeving in deze tijd gebouwd werden. Helaas is het binnenwerk vrijwel geheel verloren gegaan. In 1884 bouwde de firma Steinmeyer het orgel om. Verschillende registers werden opnieuw gebruikt, doch wel gewijzigd.
In 1961 bouwde Steinmeyer een geheel nieuw binnenwerk in de oude kas. De nog bewaard gebleven 19 registers van Wiegleb ging hierbij verloren. Al in 1989 startte men met plannen voor een reconstructie van het Wiegleb-binnenwerk.
De firma Reil kreeg in 2004 de opdracht hiervoor. Het binnenwerk van Steinmeyer is gesloopt. De bouw duurde tot 2007. Adviseur bij de werkzaamheden was Christoph Reinhold Morath. Op 17 juni 2007 is het orgel in gebruik genomen.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Unteres Werk	16
- Oberes Werk	12
- Mittleres Werk	8
- Echo	5
- Pedal	10
Totaal aantal stemmen	51
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	a'= 466,4 Hz
Temperatuur	Werkstattbuch
Winddruk	66 mm (Manuale) / 68 mm (Pedal)

Dispositie
Unteres Werk (C-c'''): Quintatön 16', Principal 8', Spitzflöte 8', Groß Gedackt 8', Gamba 8', Salicional 8', Flut Travers 8' (from c°), Oktav 4', Klein Gedackt 4', Quint 3', Superoktav 2', Sesquialter 2-3 fach (1 1/2'), Mixtur 8-10 fach (2'), Cimbel 2 fach (2'), Trompete 8', Hoboe 8'.
Oberes Werk (C-c'''): Gedackt 8', Quintatön 8', Salizional 8', Principal 4', Spitzflöte 4', Octav 2', Hohlflöte 2', Flaglet 2', Quint 1 1/2', Mixtur 4 fach (1'), Fagottbaß 16', Vox Humana 8'.
Mittleres Werk (C-c'''): Quintatön 8', Principal 4', Spitzflöte 4', Petit 4', Nassat 3', Nachthorn 2', Salizet 2', Tremulant.
Echo (c°-c'''): Gedackt 8', Flöte 4', Quint 3', Octav 2', Terz 1 3/5'.
Pedal (C-d'): Untersatz 32', Principalbaß 16', Subbaß 16', Violonbaß 16', Octavbaß 8', Quintbaß 6', Bassettchen 4', Mixturbaß 6 fach (4'), Cimbelbaß 2 fach (2'), Posaunenbaß 16'.

Vulstem	Samenstelling
Sesquialtera 2-3 fach (Hauptwerk)	C: 1 1/3' - 4/5'. c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtur 8-10 fach (Hauptwerk)	C: 2' - 1 1/3' - 1 1/3' - 1' - 1' - 4/5' - 2/3' - 1/2'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1' - 4/5' - 2/3'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3'.
Cimbel 2 fach (Hauptwerk)	C: 2' - 1 1/3'. a'': 2' - 2 2/3'.
Mixtur 4 fach (Oberwerk)	C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Mixtur Bass 6 fach (Pedal)	C: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1'.
Cimbel Bass 2 fach (Pedal)	C: 2' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3'.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	Het Wiegleb-orgel had als dispositie: Unteres Werk (C-c'''): Quintatön 16', Principal 8', Spitzflöte 8', Groß Gedackt 8', Gamba 8', Salicional 8', Flut Travers 8' (vanaf c), Oktav 4', Klein Gedackt 4', Quint 3', Superoktav 2', Sesquialter 2-3 fach (1 1/2'), Mixtur 8-10 fach (2'), Cimbel 2 fach (2'), Trompete 8', Hoboe 8'. Oberes Werk (C-c'''): Gedackt 8', Quintatön 8', Salizional 8', Principal 4', Spitzflöte 4', Octav 2', Hohlflöte 2', Flaglet 2', Quint 1 1/2', Mixtur 4 fach (1'), Fagottbaß 16', Vox Humana 8'. Mittleres Werk (C-c'''): Quintatön 8', Principal 4', Spitzflöte 4', Petit 4', Nassat 3', Nachthorn 2', Salizet 2', Tremulant. Echo (c°-c'''): Gedackt 8', Flöte 4', Quint 3', Octav 2', Terz 1 3/5'. Pedal (C-d'): Untersatz 32', Principalbaß 16', Subbaß 16', Violonbaß 16', Octavbaß 8', Quintbaß 6', Bassettchen 4', Mixturbaß 6 fach (4'), Cimbel 2 fach (2'), Posaunenbaß 16'. Na de ombouw door Steinmeyer in 1884 was de dispositie: Unteres Klavier: Principal 16', Bourdon 16', Principal 8', Gedeckt 8', Tibia 8', Viola di Gamba 8', Salizional 8', Quintflöte 5 1/3', Oktave 4', Dolce 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Oktave 2', Mixtur 5 fach (2'), Cimbel 2 fach (1'), Trompete 8'. Oberes Klavier: Geigend Principal 8', Wiener Flöte 8', Dolce 8', Gedeckt 4', Waldflöte 2'. Mittleres Klavier: Gedeckt 16', Principal 8', Gedeckt 8', Hohlflöte 8', Gemshorn 8', Aeoline 8', Principal 4', Flöte 4', Oktave 2', Mixtur 4 fach (2 2/3'), Fagott und Klarinette 8', Vox Humana 8'. Pedal: Principalbaß 16', Subbaß 16', Violonbaß 16', Quintbaß 10 2/3', Oktavbaß 8', Cello 8', Cornettbaß 5 1/3', Prinzipalflöte 4', Posaune 16'. Het Steinmeyer-orgel uit 1961 had als dispositie: Hauptwerk (C-f'''): Pommer 16', Prinzipal 8', Gedeckt 8', Gemshorn 8', Quinte 5 1/3', Oktave 4', Spitzflöte 4', Rauschquinte 2 2/3', Hohlflöte 2', Mixtur 5 fach (2'), Zimbel 3 fach (1/2'), Trompete 8'. Kronpositiv (C-f'''): Copula 8', Prinzipal 4', Blockflöte 4', Oktave 2', Quintlein 1 1/3', Sesquialter 2 fach, Jauchzendpfeife 3 fach (1'), Terzzimbel 4 fach (4/5'), Regal 8', Tremulant. Oberwerk (Schwellwerk) (C-f'''): Großgedackt 8', Salizional 8', Gamba 8', Italiänische Prinzipal 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Waldflöte 2', Oktävlein 1', Mixtur 6 fach (1 1/3'), Fagott 16', Oboe 8', Schalmey 4', Tremulant. Pedal (C-f'): Prinzipal 16', Subbaß 16', Violonbaß 16', Quinte 10 2/3', Oktavbaß 8', Gedecktbaß 8', Prinzipalflöte 4', Nachthorn 2', Baßzink 4 fach (5 1/3'), Mixtur 4 fach (2 2/3'), Posaune 16', Trompete 8', Clarine 4'. Koppeln: Hauptwerk - Kronpositiv, Hauptwerk - Oberwerk, Kronpositiv - Oberwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Kronpositiv, Pedal - Oberwerk. Spielhilfen: Cymbelstern, Organo Pleno, Zungeneinzelabsteller, Registerschweller.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

Het Wiegleb-orgel had als dispositie:
Unteres Werk (C-c'''): Quintatön 16', Principal 8', Spitzflöte 8', Groß Gedackt 8', Gamba 8', Salicional 8', Flut Travers 8' (vanaf c), Oktav 4', Klein Gedackt 4', Quint 3', Superoktav 2', Sesquialter 2-3 fach (1 1/2'), Mixtur 8-10 fach (2'), Cimbel 2 fach (2'), Trompete 8', Hoboe 8'.
Oberes Werk (C-c'''): Gedackt 8', Quintatön 8', Salizional 8', Principal 4', Spitzflöte 4', Octav 2', Hohlflöte 2', Flaglet 2', Quint 1 1/2', Mixtur 4 fach (1'), Fagottbaß 16', Vox Humana 8'.
Mittleres Werk (C-c'''): Quintatön 8', Principal 4', Spitzflöte 4', Petit 4', Nassat 3', Nachthorn 2', Salizet 2', Tremulant.
Echo (c°-c'''): Gedackt 8', Flöte 4', Quint 3', Octav 2', Terz 1 3/5'.
Pedal (C-d'): Untersatz 32', Principalbaß 16', Subbaß 16', Violonbaß 16', Octavbaß 8', Quintbaß 6', Bassettchen 4', Mixturbaß 6 fach (4'), Cimbel 2 fach (2'), Posaunenbaß 16'.

Na de ombouw door Steinmeyer in 1884 was de dispositie:
Unteres Klavier: Principal 16', Bourdon 16', Principal 8', Gedeckt 8', Tibia 8', Viola di Gamba 8', Salizional 8', Quintflöte 5 1/3', Oktave 4', Dolce 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Oktave 2', Mixtur 5 fach (2'), Cimbel 2 fach (1'), Trompete 8'.
Oberes Klavier: Geigend Principal 8', Wiener Flöte 8', Dolce 8', Gedeckt 4', Waldflöte 2'.
Mittleres Klavier: Gedeckt 16', Principal 8', Gedeckt 8', Hohlflöte 8', Gemshorn 8', Aeoline 8', Principal 4', Flöte 4', Oktave 2', Mixtur 4 fach (2 2/3'), Fagott und Klarinette 8', Vox Humana 8'.
Pedal: Principalbaß 16', Subbaß 16', Violonbaß 16', Quintbaß 10 2/3', Oktavbaß 8', Cello 8', Cornettbaß 5 1/3', Prinzipalflöte 4', Posaune 16'.

Het Steinmeyer-orgel uit 1961 had als dispositie:
Hauptwerk (C-f'''): Pommer 16', Prinzipal 8', Gedeckt 8', Gemshorn 8', Quinte 5 1/3', Oktave 4', Spitzflöte 4', Rauschquinte 2 2/3', Hohlflöte 2', Mixtur 5 fach (2'), Zimbel 3 fach (1/2'), Trompete 8'.
Kronpositiv (C-f'''): Copula 8', Prinzipal 4', Blockflöte 4', Oktave 2', Quintlein 1 1/3', Sesquialter 2 fach, Jauchzendpfeife 3 fach (1'), Terzzimbel 4 fach (4/5'), Regal 8', Tremulant.
Oberwerk (Schwellwerk) (C-f'''): Großgedackt 8', Salizional 8', Gamba 8', Italiänische Prinzipal 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Waldflöte 2', Oktävlein 1', Mixtur 6 fach (1 1/3'), Fagott 16', Oboe 8', Schalmey 4', Tremulant.
Pedal (C-f'): Prinzipal 16', Subbaß 16', Violonbaß 16', Quinte 10 2/3', Oktavbaß 8', Gedecktbaß 8', Prinzipalflöte 4', Nachthorn 2', Baßzink 4 fach (5 1/3'), Mixtur 4 fach (2 2/3'), Posaune 16', Trompete 8', Clarine 4'.
Koppeln: Hauptwerk - Kronpositiv, Hauptwerk - Oberwerk, Kronpositiv - Oberwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Kronpositiv, Pedal - Oberwerk.
Spielhilfen: Cymbelstern, Organo Pleno, Zungeneinzelabsteller, Registerschweller.

Literatuur	Ars Organi 1/2003. Organ 4/2004. Organ 1/2005. Festschrift zur Einweihung der rekonstruierten Orgel von Johann Christoph Wiegleb (1738) in der ehemaligen Hof- und Stiftskirche St. Gumbertus zu Ansbach am 17. Juni 2007 / Egert Pöhlmann. - Ansbach ; Heerde : Stiftung Wiegleb-Orgel ; Orgelmakerij Reil, 2007. Orgelbouwnieuws : Ansbach (D), St.-Gumertuskirche / Cees van der Poel [red.]. - In: De Orgelkrant, jrg. 12, nr. 10, oktober 2007. Die Wiegleb-Orgel (1739/2007) der Hof- und Stiftskirche St. Gumbertus in Ansbach / Rainer Goede. - [2007]. Bach-orgels in Ansbach en Dordrecht / Henk Verhoef. - In: Het Orgel, jrg. 104 nr. 5, september 2008. Harmonie in uitvoering 1934-2009 : 75 jaar Orgelmakerij Reil / Fred Matter, Henk Verhoef. - Heerde : Orgelmakerij Reil, 2009. A redőnyszerkezet története a német orgonakultúrában a XIX. század végéig / Méhes Balázs. - Budapest : Liszt Ferenc Zeneművészeti Egytem, 2010. 37e Orgelreis : Highlights in Zuid-Duitsland : zondag 2 tm zaterdag 8 oktober 2022 : Organist: Frank van Wijk. - Soest : Stichting Internationale Orgelreizen, 2022.
Opnamen	Bach 49°18’10.3”N 10°34’26.2”E : Organ Landscapes 1738 : Ansbach - Wiegleb - Achtzehn Choräle / Jörg Halubek. - Berlin Classics (2CD). - 2020. Kensuke Ohira : 1st Prize Ion Organ Competition 2016 / Kensuke Ohira. - Spektral Ion BR Klassik SRL 4-17160 (CD). - 2018. Joh. Seb. Bach : Dritter Theil der Clavier Übung / Rainer Goede. - Verlag Klaus-Jürgen Kamprad VKJK 1427 (2CD). - 2014. Galantes & Gelehriges : Bach-Triosonaten, Schwenke-Fugen / Rainer Goede. - Verlag Klaus-Jürgen Kamprad VKJK 1426 (2CD). - 2014. Felix Mendelssohn Bartholdy : Lieder ohne Worte / Rainer Goede. - Mitra CD 16 148 (CD). - 2009. Was mein Gott will, das g'scheh allzeit : Orgelchoräle der Bach-Schule / Rainer Goede. - IFO 00102 (CD). - 2007. Johann Sebastian Bach : Leipziger Choräle / Rainer Goede. - Mitra Classics 16 405/406 (dubbel-CD). - 2007.
Links	http://www.wiegleb-orgel-ansbach.de/ http://www.ion-musica-sacra.de/index.php?id=96&L=0 https://www.an-klang.info/orgeln/wiegleb-orgel-st-gumbertus/

Foto: Tjalling Roosjen	Foto: Tjalling Roosjen	Foto: Arno Bekers	Bron: Postcard firma Steinmeyer	Foto: Tjalling Roosjen	Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen	Foto: Tjalling Roosjen