Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Lothar D. Zickermann. Datering: 3 June 2009.

Foto: Lothar D. Zickermann

Sankt Gallen, Die Schweiz / La Suisse (Sankt Gallen) - Reformierte Stadtkirche Sankt Laurenzen
Gemeente: Sankt Gallen
Adres: Marktgasse 25, 9000, Sankt Gallen
Website: https://www.ref-sgc.ch/

Beschrijving nr.: 2002288.

Gebouwd door: Orgelbau Kuhn AG (1979)
Het orgel bevat ouder materiaal: Pijpwerk en orgelkas uit 1856 van Martin Braun

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1856	Martin Braun		nieuwbouw
1979	Orgelbau Kuhn AG		nieuwbouw in bestaande kas
2004	Orgelbau Kuhn AG		wijzigen dispositie
2023	Friedrich Goll Orgelbau AG	107	uitbreiding

In 1979 bouwde de firma Kuhn een nieuw orgel voor de Laurenzenkirche in Sankt-Gallen. Bij de bouw werd gebruikt gemaakt van de bestaande neogotische orgelkassen, die werden verbonden door een nieuw rugpositief. Ook werd veel pijpwerk (ongeveer 25 stemmen) overgenomen uit het oude orgel, een werkstuk van Martin Braun uit 1856. Op 20 mei 1979 is het orgel in gebruik genomen.
In 2004 werd het orgel door Kuhn gerestaureerd en gedeeltelijk verbouwd, ter gelegenheid van een restauratie van het interieur van het kerkgebouw. Daarbij is op het Hauptwerk de Nachthorn 8' vervangen door een Flûte Harmonique 8' en de Quinte 2 2/3' door een Gambe 8'. Op het Schwellwerk werd de Terzzimbel vervangen door een Terz 1 3/5' en de Clairon 4' door een negentiende-eeuwse Oboe 8'. Op het pedaal werd de Blockflöte 2' vervangen door een Violoncello 8'.
In 2020 is er een plan gemaakt voor de bouw van een nieuw orgel van Goll, dat op drie locaties in de kerk zal komen (West-, Noord- en Zuidgalerijen), en waarin het Kuhn-orgel uit 1979/2004 in zijn geheel is geïntegreerd. Alleen is op het Hauptwerk de Gamba 8' uit 2004 vervangen door een Quinte 2 2/3'. De drie nieuwe werken zijn bespeelbaar vanaf de centrale speeltafel bij het Kuhn-orgel, naar keuze op ieder klavier. Er is een vierde manuaal (Solo) toegevoegd, waar registers van het West-Orgel en het Süd-Orgel kunnen worden gekozen.
Het vergrote orgel werd voltooid in 2023, en is op 3 september 2023 gewijd. Tijdens de viering werd het orgel bespeeld door de eigen organist van de kerk, Bernhard Ruchti, tevens adviseur tijdens de bouw. Het inauguratieconcert werd aan het eind van de middag gegeven door Thomas Trotter.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hauptwerk	11
- Rückpositiv	10
- Schwellwerk	13
- West-Orgel (Principal-Werk)	13
- Süd-Orgel (Flöten-Werk)	15
- Nord-Orgel (Streicher-Werk)	12
- Pedal	11
Totaal aantal stemmen	85
Toetstractuur	Electrisch
Registertractuur	Electrisch
Windlade(n)	Sleepladen

Dispositie
Hauptwerk (C-g'''): Pommer 16', Praestant 8', Flûte Harmonique 8' - 2004, Spitzgedackt 8', Octave 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3' - 2023, Superoctave 2', Cornett 5 fach (f°-g'''), Mixtur 4 fach (1 1/3'), Trompete 8', Tremulant.
Rückpositiv (C-g'''): Suavial 8', Bleigedackt 8', Principal 4', Koppelflöte 4', Schwiegel 2', Spitzquinte 1 1/3', Sifflöte 1', Sesquialtera 2 fach (2 2/3'), Scharf 3 fach (1'), Krummhorn 8', Tremulant.
Schwellwerk (C-g'''): Italienisch Prinzipal 8', Holzgedackt 8', Viola di Gamba 8', Unda Maris 8' (from c°), Geigenprincipal 4', Traversflöte 4', Nazard 2 2/3', Flageolet 2', Terz 1 3/5' - 2004, Mixtur 5 fach (2'), Fagott 16', Trompette Harmonique 8', Oboe 8' - 19th century, Tremulant.
West-Orgel - Manual I (Principal-Werk) (C-g'''): Violonbass 32', Contra-Bourdon 32', Principal 16', Subbass 16', Principal 8', Bourdon 8', Quinte 5 1/3', Octave 4', Octave 2', Mixtur 4 fach (2 2/3'), Trompete 8', Tremulant, Tuba Magna 16', Tuba Mirabilis 8', Tamtam, Becken.
Süd-Orgel - Manual II (Flöten-Werk) (C-g'''): Lieblich Bourdon 16', Lieblich Bourdon 8', Hohlflöte 8', Doppelflöte 8', Flauto Dolce 8', Quintatön 8', Hohlflöte 4', Doppelflöte 4', Flauto Dolce 4', Traverso 4', Quintflöte 2 2/3', Piccolo 2', Terzflöte 1 3/5', Septime 1 1/7', Saxophon 9', Tremulant, Crotales.
Nord-Orgel - Manual III (Streicher-Werk) (C-g'''): Violone 16', Rohrflöte 16', Rohrflöte 8', Salicional 8', Gambe 8', Dolcissimo 8', Vox Coelestis 8', Rohrflöte 4', Salicet 4', Harmonia Aetherea 2 2/3', Aeoline 16', Vox Humana 8', Tremulant, Glocken.
Pedal (C-f'): Praestant 16', Subbass 16', Octave 8', Spitzflöte 8', Violoncello 8' - 2004, Octave 4', Rohrpfeife 4', Mixtur 4 fach (2 2/3'), Posaune 16', Zinke 8', Schalmei 4'.
Koppelingen: Manual I - Manual II, Manual I - Manual III, Manual I - Manual IV, Manual II - Manual III, Manual II - Manual IV, Manual III - Manual IV, Pedal - Manual I, Pedal - Manual II, Pedal - Manual III, Pedal - Manual IV, Melodiekoppel Manual I - Manual II, Melodiekoppel Manual I - Manual III, Melodiekoppel Manual I - Manual IV, 2 freie Koppeln.
Speelhulpen: 2500 Setzer-combinaties - 2004, Tutti, Register-crescendo.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	Het oorspronkelijke binnenwerk van Braun had als dispositie: I. Manual: Principal 16', Bourdon 16', Principal 8', Principalflöte 8', Rohrflöte 8', Gemshorn 8', Viola di Gamba 8', Octave 4', Kleingedackt 4', Waldflöte 2', Cornett 3-5 fach (8'), Mixtur Major 2-3 fach (2 2/3'), Mixtur Minor 4 fach (1 1/3'), Trompete 8'. II. Manual: Bordunalflöte 16', Principal 8', Gedackt 8', Salicional 8', Octave 4', Rohrflöte 4', Superoctave 2', Mixtur 5 fach (2'), Fagott & Oboe 8'. III. Manual: Fugara 8', Gedackt 8', Spitzflöte 8', Flauto Dolce 4', Quintflöte 2 2/3', Vox Humana 8'. Pedal: Principalbaß 16', Subbaß 16', Violonbaß 16', Octavbaß 8', Violoncell 2 fach (8'), Octave 4', Posaunenbaß 16', Trompete 8'. Het Kuhn-orgel had oorspronkelijk als dispositie: Hauptwerk: Pommer 16', Praestant 8', Nachthorn 8', Spitzgedackt 8', Oktave 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Superoktave 2', Mixtur 4 fach (1 1/3'), Kornett 5 fach (vanaf f), Trompete 8'. Rückpositiv: Suavial 8', Bleigedackt 8', Prinzipal 4', Koppelflöte 4', Schwiegel 2', Spitzquinte 1 1/3', Sifflöte 1', Scharf 3 fach (1'), Sesquialtera 2 fach, Krummhorn 8', Tremulant. Schwellwerk: Italienisch Prinzipal 8', Holzgedackt 8', Viola di Gamba 8', Unda Maris 8' (vanaf c), Geigenprinzipal 4', Traversflöte 4', Nazard 2 2/3', Flageolet 2', Mixtur 5 fach (2'), Terzzimbel 3 fach (2/3'), Fagott 16', Trompette Harmonique 8', Clairon 4', Tremulant. Pedal: Praestant 16', Subbass 16', Oktave 8', Spitzflöte 8', Oktave 4', Rohrflöte 4', Blockflöte 2', Mixtur 4 fach (2 2/3'), Posaune 16', Zinke 8', Schalmei 4'. Koppeln: Hauptwerk - Rückpositiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Rückpositiv, Pedal - Schwellwerk. Spielhilfen: 6 Setzer-combinaties, Tutti, Register-crescendo. Na de wijzigingen van 2004 was de dispositie: Hauptwerk (C-g'''): Pommer 16', Praestant 8', Flûte Harmonique 8' - 2004, Spitzgedackt 8', Gambe 8' - 2004, Oktave 4', Rohrflöte 4', Superoktave 2', Mixtur 4 fach (1 1/3'), Kornett 5 fach (from f°), Trompete 8'. Rückpositiv (C-g'''): Suavial 8', Bleigedackt 8', Prinzipal 4', Koppelflöte 4', Schwiegel 2', Spitzquinte 1 1/3', Sifflöte 1', Scharf 3 fach (1'), Sesquialtera 2 fach, Krummhorn 8', Tremulant. Schwellwerk (C-g'''): Italienisch Prinzipal 8', Holzgedackt 8', Viola di Gamba 8', Unda Maris 8' (from c°), Geigenprinzipal 4', Traversflöte 4', Nazard 2 2/3', Flageolet 2', Terz 1 3/5' - 2004, Mixtur 5 fach (2'), Fagott 16', Trompette Harmonique 8', Oboe 8' - 19e eeuw, Tremulant. Pedal (C-f'): Praestant 16', Subbass 16', Oktave 8', Spitzflöte 8', Violoncello 8' - 2004, Oktave 4', Rohrflöte 4', Mixtur 4 fach (2 2/3'), Posaune 16', Zinke 8', Schalmei 4'. Koppeln: Hauptwerk - Rückpositiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Rückpositiv, Pedal - Schwellwerk. Nebenregister und Spielhilfen: 2500 Setzer-combinaties - 2004, Tutti, Register-crescendo.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

Het oorspronkelijke binnenwerk van Braun had als dispositie:
I. Manual: Principal 16', Bourdon 16', Principal 8', Principalflöte 8', Rohrflöte 8', Gemshorn 8', Viola di Gamba 8', Octave 4', Kleingedackt 4', Waldflöte 2', Cornett 3-5 fach (8'), Mixtur Major 2-3 fach (2 2/3'), Mixtur Minor 4 fach (1 1/3'), Trompete 8'.
II. Manual: Bordunalflöte 16', Principal 8', Gedackt 8', Salicional 8', Octave 4', Rohrflöte 4', Superoctave 2', Mixtur 5 fach (2'), Fagott & Oboe 8'.
III. Manual: Fugara 8', Gedackt 8', Spitzflöte 8', Flauto Dolce 4', Quintflöte 2 2/3', Vox Humana 8'.
Pedal: Principalbaß 16', Subbaß 16', Violonbaß 16', Octavbaß 8', Violoncell 2 fach (8'), Octave 4', Posaunenbaß 16', Trompete 8'.

Het Kuhn-orgel had oorspronkelijk als dispositie:
Hauptwerk: Pommer 16', Praestant 8', Nachthorn 8', Spitzgedackt 8', Oktave 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Superoktave 2', Mixtur 4 fach (1 1/3'), Kornett 5 fach (vanaf f), Trompete 8'.
Rückpositiv: Suavial 8', Bleigedackt 8', Prinzipal 4', Koppelflöte 4', Schwiegel 2', Spitzquinte 1 1/3', Sifflöte 1', Scharf 3 fach (1'), Sesquialtera 2 fach, Krummhorn 8', Tremulant.
Schwellwerk: Italienisch Prinzipal 8', Holzgedackt 8', Viola di Gamba 8', Unda Maris 8' (vanaf c), Geigenprinzipal 4', Traversflöte 4', Nazard 2 2/3', Flageolet 2', Mixtur 5 fach (2'), Terzzimbel 3 fach (2/3'), Fagott 16', Trompette Harmonique 8', Clairon 4', Tremulant.
Pedal: Praestant 16', Subbass 16', Oktave 8', Spitzflöte 8', Oktave 4', Rohrflöte 4', Blockflöte 2', Mixtur 4 fach (2 2/3'), Posaune 16', Zinke 8', Schalmei 4'.
Koppeln: Hauptwerk - Rückpositiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Rückpositiv, Pedal - Schwellwerk.
Spielhilfen: 6 Setzer-combinaties, Tutti, Register-crescendo.

Na de wijzigingen van 2004 was de dispositie:
Hauptwerk (C-g'''): Pommer 16', Praestant 8', Flûte Harmonique 8' - 2004, Spitzgedackt 8', Gambe 8' - 2004, Oktave 4', Rohrflöte 4', Superoktave 2', Mixtur 4 fach (1 1/3'), Kornett 5 fach (from f°), Trompete 8'.
Rückpositiv (C-g'''): Suavial 8', Bleigedackt 8', Prinzipal 4', Koppelflöte 4', Schwiegel 2', Spitzquinte 1 1/3', Sifflöte 1', Scharf 3 fach (1'), Sesquialtera 2 fach, Krummhorn 8', Tremulant.
Schwellwerk (C-g'''): Italienisch Prinzipal 8', Holzgedackt 8', Viola di Gamba 8', Unda Maris 8' (from c°), Geigenprinzipal 4', Traversflöte 4', Nazard 2 2/3', Flageolet 2', Terz 1 3/5' - 2004, Mixtur 5 fach (2'), Fagott 16', Trompette Harmonique 8', Oboe 8' - 19e eeuw, Tremulant.
Pedal (C-f'): Praestant 16', Subbass 16', Oktave 8', Spitzflöte 8', Violoncello 8' - 2004, Oktave 4', Rohrflöte 4', Mixtur 4 fach (2 2/3'), Posaune 16', Zinke 8', Schalmei 4'.
Koppeln: Hauptwerk - Rückpositiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Rückpositiv, Pedal - Schwellwerk.
Nebenregister und Spielhilfen: 2500 Setzer-combinaties - 2004, Tutti, Register-crescendo.

Literatuur

Die Orgeln der Kirche St. Laurenzen in St. Gallen / Gerig Hansjörg. - St. Gallen, 1979.
Historismus im Orgelbau der Schweiz / Willi Lippuner. - In: Acta Organologica Band 17, Kassel : Merseburger Verlag, 1984. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 100).
Orgel International 2/2001.
Kuhn-Orgel in St. Laurenzen St. Gallen. - 2003. - Leaflet.
Neue Orgel: Von allen Seiten umgibst Du mich : Stadtkirche St. Laurenzen, St. Gallen / Bernhard Ruchti. - In: Musik & Liturgie, 2023 No. 4.

Links

https://www.orgelbau.ch/op=112480
https://www.orgelbau.ch/op=114031
https://www.goll-orgel.ch/work/neubau/st-gallen-st-laurenzen-orgel/

Overige bronnen

Jörg R. Becker

Foto: Lothar D. Zickermann