Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 24 July 2010.

Foto: Bert Wisgerhof

Mannheim, Deutschland (Baden-Württemberg) - Christuskirche, Nordempore
Gemeente: Mannheim
Streek:Baden
Adres: Werderplatz 15, 68161, Mannheim
Website: http://www.christuskirchemannheim.de/
http://www.christuskirche.org/

Beschrijving nr.: 2000797.

Gebouwd door: G.F. Steinmeyer und Co. (1911) - opus 1100

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1911 G.F. Steinmeyer und Co.1100 nieuwbouw
1984 G.F. Steinmeyer und Co.  restauratie
1995 Lenter Orgelbau  diverse werkzaamheden
2017 Lenter Orgelbau  restauratie
2017 Link Orgelbau  restauratie

  • De Christuskirche in Mannheim is op 1 oktober 1911 ingewijd. Tegelijk werd ook het grote Steinmeyer-orgel in gebruik genomen, gebouwd als opus 1100. De eerste organist van het instrument werd Arno Landmann, leerling van Karl Straube, die tot 1942 in functie is gebleven. De oorspronkelijke tractuur was geheel pneumatisch met een speeltafel op een ongunstige plaats voor de organist. In 1939 werd de tractuur geëlectrificeerd, waardoor er een nieuwe verrijdbare speeltafel kon worden geplaatst. Het orgel heeft van de Tweede Wereldoorlog weinig te lijden gehad, maar bij een restauratie in 1952 is de dispositie wel aangepast aan de smaak van de tijd. Hierdoor sneuvelden verschillende originele registers.
  • In 1984 restaureerde de firma Steinmeyer het orgel, en bij deze restauratie is de originele dispositie hersteld. Er werd ook een nieuwe speeltafel geleverd met een electronische Setzer. De originele speeltafel is echter ook op de galerij blijven staan. De firma Lenter intoneerde het orgel gedeeltelijk opnieuw in 1995 om de originele klank weer geheel te herstellen. Hiertoe werd in 2000 de toonhoogte op 447 Hz gebracht en tenslotte zijn in 2002 de laatste drie niet oorspronkelijke registers vervangen.
  • In 2017 is een restauratie gestart door Orgelbau Lenter in samenwerking met de Giengener Orgelmanufaktur Gebr. Link. Er zal een nieuwe speeltafel van de firma Laukhuff worden geplaatst met up-to-date technieken.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hauptwerk19
- Positiv17
- Schwellwerk24
- Fernwerk14 (12)
- Pedal23
Totaal aantal stemmen97 (95)
ToetstractuurElectro-pneumatisch
RegistertractuurElectro-pneumatisch
Windlade(n)Kegelladen
Toonhoogtea' = 447 Hz
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Hauptwerk (C-c''''): Großprinzipal 16', Bordun 16', Prinzipal 8', Gemshorn 8', Gedeckt 8', Jubalflöte 8' - Hoge druk, Spitzflöte 8', Viola di Gamba 8', Quintflöte 5 1/3', Oktav 4', Fugara 4', Traversflöte 4', Quinte 2 2/3', Superoktav 2', Kornett 3-6 fach (8'), Mixtur 5 fach (2'), Cymbel 4 fach (2/3'), Tuba Mirabilis 8' - Hoge druk, Clarine 4' - Hoge druk.
Positiv (in zwelkast) (C-c''''): Rohrflöte 16', Geigenprinzipal 8', Nachthorn 8', Konzertflöte 8', Doppelgedeckt 8', Salizional 8', Dulziana 8', Unda Maris 8', Kleinprinzipal 4', Rohrflöte 4', Gemshorn 4', Flauto Dolce 4', Piccolo 2', Sesquialtera 2 fach (2 2/3'), Larigot 2 fach (2'), Cymbel 3 fach (1'), Clarinette 8', Tremulant.
Schwellwerk (C-c''''): Stillgedeckt 16', Hornprinzipal 8', Soloflöte 8', Lieblichgedeckt 8', Quintatön 8', Zartflöte 8', Viola 8', Aeoline 8', Vox Coelestis 8', Prinzipal 4', Kleingedeckt 4', Fernflöte 4', Dolce 4', Gemsquinte 2 2/3', Flageolett 2', Terz 1 3/5', Superquinte 1 1/3', Septime 1 1/7', Piccolo 1', Plein Jeu 5 fach (2 2/3'), Fagott 16', Trompete Harmonique 8', Oboe 8', Clairon 4', Tremulant, Glockenspiel.
Fernwerk (in zwelkast) (C-c''''): Quintatön 16', Prinzipal 8', Hellflöte 8', Bordun 8', Echogamba 8', Vox Angelika 8', Seraphonfugara 4', Harmonieflöte 4', Dolce 4' - 2002, Flautino 2', Progressivharmonika 3 fach (2'), Trompete 8', Vox Humana 8', Klarinette 8' - 2002, Tremulant, Tremulant für Vox Humana, Celesta - 2002.
Pedal (C-g'): Untersatz 32', Principalbaß 16', Kontrabaß 16', Subbaß 16', Streichbaß 16', Zartbaß 16', Violon 16' - Im fernwerk, Bordunbaß 16' - Im fernwerk, Quintbaß 10 2/3', Oktavbaß 8', Violoncello 8', Gedecktbaß 8', Prinzipal 8' - Im fernwerk, Choralbaß 4', Baßflöte 4', Blockflöte 2', Mixtur 5 fach (5 1/3'), Bombarde 32', Posaune 16', Fagott 16', Trompete 8', Fagott 8', Clairon 4'.
Koppelingen: Hauptwerk - Positiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Hauptwerk - Fernwerk, Positiv - Schwellwerk, Positiv - Fernwerk, Superoktavkoppel Hauptwerk, Superoktavkoppel Positiv, Superoktavkoppel Hauptwerk - Positiv, Superoktavkoppel Hauptwerk - Schwellwerk, Suboktavkoppel Hauptwerk - Positiv, Suboktavkoppel Hauptwerk - Schwellwerk, Superoktavkoppel Positiv - Schwellwerk, Suboktavkoppel Positiv - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Positiv, Pedal - Schwellwerk, Pedal - Fernwerk, Superoktavkoppel Pedal - Positiv.
Speelhulpen: Zimbelstern, 32-voudige Setzer (1984) + 640-voudige Setzer (2001), Zungen ab, Mixturen ab, Manual 16' ab, Tutti, Register-Crescendo (Walze).

Literatuur
  • Orgelcultuur in Noord-Baden : Impressies van orgelreizen met de "Gesellschaft der Orgelfreunde" 1-8 augustus 1976 (2) / Jan W. van Spronsen. - In: De Orgelvriend, jrg. 19 nr. 1, januari 1977.
  • Die Steinmeyer-Orgel der Christuskirche Mannheim / G.D. Wagner. - In: Ars Organi, 32. Jhg., Heft 3, September 1984.
  • Orgelführer Deutschland / Karl-Heinz Göttert, Eckhard Isenberg. - Kassel [et al...] : Bärenreiter, 1998.
  • Das Mannheimer Wunderwerk : Ein Musterbeispiel wieder errungener Klangkultur : Festschrift zur Restaurierung der Steinmeyer-Orgel der Christuskirche Mannheim von 1911 / Carmenio Ferrulli, Johannes Matthias Michel. - Ubstadt-Weiher : Verlag Regionalkultur, 2018.
Opnamen
  • Max Reger : Intégrale de l'oeuvre pour orgue volume 6 / Jean-Baptiste Dupont. - Édition Hortus 220 (CD). - 2022.
  • Max Reger : Organ Works Vol. 6 / Gerhard Weinberger. - CPO 777 539-2 (2CD). - 2019. - Opgenomen in Mannheim en Beilngries.
  • "Das Mannheimer Wunderwerk" : 100 Jahre Steinmeyer-Orgel Christuskirche Mannheim / Johannes Matthias Michel. - Ambiente ACD-1050 (CD). - 2011.
  • Johannes Brahms : Das Orgelwerk / Hermann Schäffer. - Motette MOT 10711 (CD).
  • Christuskirche Mannheim : Glocken - Chöre - Orgeln / Markus Manderscheid, Johannes Michel. - Uitgave in eigen beheer (CD). - 2004.
  • Orgelkonzert in D / Andreas Petersen. - CD. - 2000.
  • Max Reger Orgelwerke vol. 1 / Arvid Gast. - Motette CD. - 1994.
Links http://www.christuskirche.org/?orgeln
Overige bronnen
  • Bert Wisgerhof

Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 24 July 2010.
Foto: Bert Wisgerhof
Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 24 July 2010.
Foto: Bert Wisgerhof
Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 24 July 2010.
Foto: Bert Wisgerhof
Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 24 July 2010.
Foto: Bert Wisgerhof
Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 24 July 2010.
Foto: Bert Wisgerhof
Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 24 July 2010.
Foto: Bert Wisgerhof
Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 24 July 2010.
Foto: Bert Wisgerhof
Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 24 July 2010.
Foto: Bert Wisgerhof
Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 24 July 2010.
Foto: Bert Wisgerhof
Situatie tijdens de restauratie in 2017. Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 8 June 2017.
Foto: Bert Wisgerhof
Situatie tijdens de restauratie in 2017. Foto: Bert Wisgerhof. Datering: 8 June 2017.
Foto: Bert Wisgerhof