Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 16 July 2011.

Foto: Michiel van 't Einde

Wijnjewoude, Nederland (Fryslân) - Hervormde Kerk "Duerswâld"
Gemeente: Opsterland
Adres: Breedbergweg 1, 9241 WP, Wijnjewoude

Beschrijving nr.: 1003837.
Groningen Orgelland nummer: 940.

Gebouwd door: Franz Casper Schnitger (1723)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1723 Franz Casper Schnitger  nieuwbouw
1786 Franz Caspar Snitger jr.  diverse werkzaamheden
1800 Heinrich Hermann Freytag  diverse werkzaamheden
1816 Abraham Meere  diverse werkzaamheden
1827 J.C. Scheuer & Zn.  diverse werkzaamheden
1862 Jan van Loo  wijzigen dispositie
1917 Jan Proper  overplaatsing
2001 Bakker & Timmenga  restauratie

  • Rond 1723 bouwde F.C. Schnitger een nieuw orgel voor de Lutherse Kerk in Zwolle. Het orgel is in 1786 schoongemaakt door diens zoon. In de negentiende eeuw werden door verschillende bouwers reparaties met kleine wijzigingen uitgevoerd: Freytag in 1800, Meere in 1816 en Scheuer in 1827. Ingrijpend was de restauratie door Van Loo in 1862, waarbij de Sesquialter en de Mixtuur werden vervangen door een Holpijp en een Viola di Gamba, en de Quinten werden omgewerkt tot Fluiten.
  • In 1917 is het orgel verkocht en vervangen door een Standaart-orgel. Het is hierna in de Hervormde Kerk in Duurswoude (bij Wijnjewoude) geplaatst door Jan Proper. Bij de overplaatsing verwijderde hij de Octaaf 2' en de Dulciaan 8' (die overigens in 1838 door Scheuer was geplaatst op de plek van de Vox Humana). Ook de windvoorziening werd gewijzigd vanwege de nieuwe ruimte.
  • In 2000 startte Bakker & Timmenga met een restauratie, geadviseerd door Jan Jongepier en Rudi van Straten. Hierbij is de oorspronkelijke dispositie gereconstrueerd. Wel werden de registerknoppen uit 1827 gehandhaafd, maar de opschriften zijn gereconstrueerd aan de hand van de oorspronkelijke namen, die onder de verflagen vandaan kwamen. De Vox Humana is een kopie van de Vox Humana uit het Rugwerk van het orgel in de Grote kerk te Alkmaar. Op 25 augustus 2001 is het orgel weer in gebruik genomen.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1723ZwolleEvangelisch Lutherse Kerk
1917DuurswoudeHervormde Kerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal9
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen9
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 460 Hz
Temperatuur1/6-komma middentoonstemming
Winddruk61 mm

Dispositie
Manuaal (C-c''', deling tussen c'/cis'): Praestant 8', Rohrfluit 8', Prinsipael 4', Gedact Quint 3', Octav 2', Quintanus 1 1/2' - 1723/2001, Sexquialter II sterk (B/D) - 2001, Mixtuur IV sterk (1/2') - 2001, Vox Humana 8' - 2001.
Pedaal (C-B): Aangehangen.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV sterk C: 1/2' - 1/3' - 1/4' - 1/6'. G: 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. c°: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. g°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. g': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. g'': 4' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Sexquialter II sterk C: 2/3' - 2/5'. c°: 1 1/3' - 4/5'. cis': 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Knock (1788) Het Orgel alhier (Zwolle) in de Lutherse Kerk, met één Hand-Clavier, en aangehangen Pedaal, heeft navolgende stemmen.
Praestant 8', Roerfluit 8', Principaal 4', Gedakt Quint 3', Octaaf 2', Quint 1 1/2', Sexquialter (geh.), Mixtuur en Voxhumana 8'.
Heeft 2 Blaasbalgen; het Orgel loopt van C. tot drie gestreept c., en is in 't jaar 1786 schoongemaakt.
Verschillende disposities Voor de restauratie luidde de dispositie:
Manuaal: Praestant 8', Roerfluit 8', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Fluit 4', Fluit 2'.
Pedaal: aangehangen.
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • Vijf eeuwen Zwolse orgels 1447 - 1971 : Een terugblik naar aanleiding van het 250-jarig bestaan van het Schnitgerorgel in de St. Michaels- of Grote kerk te Zwolle 1721 - 1971 / dr. Maarten Albert Vente. - Amsterdam : Frits Knuf, 1971. - (Bibliotheca Organologica; volume 49).
  • Het voormalig orgel van de Lutherse kerk te Zwolle, thans in de N.H. kerk te Duurswoude / O.B. Wiersma. - In: Het Orgel, jrg. 68, nr. 11, november 1972.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • Koninklijke instrumenten rond de Peperbus / J. Erdtsieck, J.M. de Ruiter, M.P. Logtenberg. - Kampen : De IJsselacademie, 2001.
  • Orgelbouwnieuws : Duurswoude, Hervormde Kerk / Rogér van Dijk. - In: De Orgelkrant, jrg. 6 nr. 11, november 2001.
  • Het Frans Caspar Schnitger-orgel in de Hervormde Kerk te Duurswoude / Jan Jongepier. - In: De Orgelvriend, jrg. 44 nr. 3, maart 2002.
  • Het orgel in de Hervormde Kerk te Duurswoude / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 98 nr. 5, september 2002.
  • Vijf eeuwen Friese orgelbouw : Een schoone voorraad waarlyk / Jan Jongepier. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2004.
  • Jan Proper (1853-1922) : Orgelbouwer op het grensvlak van ambachtelijk en industrieel / R. Walsma. - Leeuwarden : R. Walsma, 2005.
  • Overijsselse orgels uit de periode 1450 tot 1825 / Auke H. Vlagsma. - Elburg : Nationaal Orgelmuseum, 2022.
Opnamen 'Klein, maar fijn' : Arian van der Mark bespeelt de orgels van Donkerbroek & Wijnjewoude / Arian van der Mark. - CD.
Links http://www.hgunnink.nl/felkerk.htm

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 16 July 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 16 July 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 16 July 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 16 July 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 16 July 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 16 July 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 16 July 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Situatie in Zwolle. Bron: Collectie Hans Kriek.
Bron: Collectie Hans Kriek