Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 2 July 2005.

Foto: Piet Bron

Zwolle, Nederland (Overijssel) - Oosterkerk
Gemeente: Zwolle
Adres: Bagijnesingel 15, 8021 AC, Zwolle
Website: http://www.pknzwolle.nl/

Beschrijving nr.: 1003263.

Gebouwd door: Jan Proper (1898)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1898 Jan Proper  nieuwbouw
1919 A.S.J. Dekker  uitbreiding
1929 Valckx & Van Kouteren  restauratie
1955 Roelof Kamp en Zn.  restauratie
1994 Ernst Leeflang  nieuwbouw in bestaande kas

  • In de Oosterkerk bouwde Proper in 1898 een orgel met één klavier en vrij pedaal. Het verving een oud kabinetorgel, dat door Proper in 1889 was geleverd. In 1919 breidde de firma Dekker uit Goes het orgel uit met een tweede klavier. Hij bouwde het geheel om tot een pneumatische tractuur en plaatste een nieuwe speeltafel vrijstaand vóór het orgel. Adviseur bij de werkzaamheden was J.S. Ponten, organist van de Onze Lieve Vrouwekerk.
  • Vanwege verschillende storingen werd in 1929 aan Valckx & Van Kouteren de opdracht gegeven nieuwe windladen (kegelladen in plaats van membraanladen) te maken. De dispositie werd eveneens gewijzigd. In 1940 plaatsten zij een Prestant 8' op het Zwelwerk. De Zwolse orgelmaker Roelof Kamp startte in 1954 met een grondige revisie, inclusief dispositiewijzigingen. Op 21 februari 1955 werd het orgel weer in gebruik genomen.
  • Eind jaren tachtig was een restauratie nodig. De firma Leeflang bouwde echter een nieuw orgel met mechanische sleepladen met gebruikmaking van het bestaande pijpwerk. Er werden twee nieuwe registers toegevoegd. Het hernieuwde instrument werd op 11 februari 1994 in gebruik genomen.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk9
- Bovenwerk8
- Pedaal4
Totaal aantal stemmen21
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk87 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Mixtuur III-V sterk, Cornet V sterk (discant) - 1994, Trompet 8' - 1955.
Bovenwerk (C-g'''): Holpijp 8' - 1898, Salicionaal 8' - 1955, Prestant 4' - 1955, Open Fluit 4' - 1898, Quintfluit 2 2/3' - 1955, Woudfluit 2' - 1955, Terts 1 3/5' - 1955, Dulciaan 8' - 1955.
Pedaal (C-f'): Subbas 16' - 1898, Prestant 8' - 1898, Fluit 8' - 1929, Fagot 16' - 1994.
Overige registers: Nachtegaal (Koekoek).
Koppelingen: Keerkoppel Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.
Speelhulpen: Tremulant.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III-V sterk (Hoofdwerk) C: 2' - 1 1/3' - 1'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. f'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.
Cornet V sterk discant (Hoofdwerk) c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie uit 1898 was waarschijnlijk als volgt:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Mixtuur III-V sterk, Trompet 8'.
    Pedaal: Subbas 16' (transmissie), Prestant 8', Fluit 8'.

  • Na de uitbreiding door Dekker in 1919 luidde de dispositie:
    Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Violoncel 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Mixtuur II-III-IV sterk, Trompet 8'.
    Manuaal II: Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Voix Céleste 8', Quintadeen 8', Openfluit 4'.
    Pedaal: Open Subbas 16', Bourdon 16' (transmissie).
    Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II, Superoctaafkoppel.
    Speelhulpen: Vaste combinaties.

  • Na de verbouwing door Roelof Kamp in 1955 was de dispositie:
    Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Octaaf 2', Mixtuur III-V sterk, Trompet 8'.
    Bovenwerk (C-f'''): Echo Prestant 8', Roerfluit 8', Viola di Gamba 8', Prestant 4', Open Fluit 4', Quintfluit 2 2/3', Woudfluit 2', Terts 1 3/5', Dulciaan 8', Tremulant
    Pedaal (C-d'): Open Bas 16', Subbas 16', Octaafbas 8', Gedekt 8' (transmissie van Holpijp), Koraalbas 4'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk, Superkoppel Hoofdwerk.
    3 vaste combinaties.

Literatuur
  • De Harp, 1 oktober 1919.
  • Nieuwe en Herstelde Orgels : Zwolle (Geref. Kerk). - In: Het Orgel, 27e Jaargang No. 3, December 1929.
  • Koninklijke instrumenten rond de Peperbus / J. Erdtsieck, J.M. de Ruiter, M.P. Logtenberg. - Kampen : De IJsselacademie, 2001.
  • Jan Proper (1853-1922) : Orgelbouwer op het grensvlak van ambachtelijk en industrieel / R. Walsma. - Leeuwarden : R. Walsma, 2005.
  • Het historische orgel in Nederland 1894 - 1901 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2008. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 13).
Links http://www.hgunnink.nl/foosterk.htm

Foto: Piet Bron. Datering: 2 July 2005.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 2 July 2005.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 2 July 2005.
Foto: Piet Bron