Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 25 July 2009.

Foto: Michiel van 't Einde

Blessum, Nederland (Fryslân) - Mariakerk
Gemeente: Waadhoeke
Adres: Buorren 2, 9032 XC, Blessum

Beschrijving nr.: 1002699.

Gebouwd door: Willem Meinderts (1659)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1659	Willem Meinderts		nieuwbouw
1738	Michaël Schwartzburg		uitbreiding
1789	Johannes Sporeman		restauratie en uitbreiding
1809	Albertus Johannes van Gruisen		restauratie
1900	Bakker & Timmenga		restauratie
1997	Bakker & Timmenga		restauratie

Het orgel in Blessum is een oud orgel van een onbekende bouwer. Er wordt aangenomen dat het gemaakt is door Willem Meinderts of Meijnerts uit Berlikum. Het had volgens Knock 6 stemmen, en een kort octaaf. In 1738 voegde Michael Schwartzburg een Quint toe. Johannes Sporeman uit Franeker breidde de klavieromvang uit. Albert van Gruisen restaureerde het orgel in 1809, en plaatste het meer naar voren. Hij maakte een Viool de Gamba 8' (discant) in plaats van de Prestant 8', en schoof de Sifflet 1' op tot een Woudfluit 2'. In 1900 is het orgel door Bakker & Timmenga gerepareerd. Zij vervingen de Mixtuur door een Violon 8'. Ook vernieuwden zij de windvoorziening. Nadat het orgel ernstig in verval was geraakt werd het in 1996-1997 gerestaureerd door Bakker & Timmenga onder advies van Jan Jongepier. De situatie van 1789 werd hierbij gereconstrueerd.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Manuaal	8
- Pedaal	aangehangen
Totaal aantal stemmen	8
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	a' = 425 Hz
Temperatuur	1/5-komma

Dispositie
Manuaal (C-f'''): Holpijp 8', Viool de Gamba 8' (discant) - 1809, Prestant 4', Fluit Does 4', Quint 3' - 1738, Octaaf 2', Sifflet 1' - 1659/1997, Mixtuur II-III sterk (1') - 1997.
Pedaal (C-g°): Aangehangen.

Vulstem	Samenstelling
Mixtuur II-III sterk	C: 1' - 2/3'. c': 2' - 1 1/3' - 1'. c''': 2' - 1 1/3' - 1 1/3'.

Overige dispositiegegevens
Knock (1788)	Holpyp 8', Praestant 4', Quint 3' (discant), Octaaf 2', Fluit 2' en Super Octaaf 1'. Klavieromvang C-c'''.
Verschillende disposities	G.W. Lohman noteerde bij 'Blessum in Vriesland': Het Orgel in de Gereformeerde Kerk, gemaakt door Johs. Spoorman, Orgelmaker te Franeker, heeft een handklavier van C tot f 3. Manuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit Douce 4', Super Octaaf 2', Sifflet 1', Mixtuur 2, 3 st., Quint 3'. Heeft 3 blaasbalgen, een Tremulant, Ventiel. In hetzelve is een Translateur, die het groote octaaf in het kleine,, weer het kleinen in het groote octaaf transporteerd, insgelijks het eens gestreepte in het tweemaal gestreepte,, het 2= in het 1= octaaf,, het halve 3= octaaf in het 2=, 1= octaaf transporteerd. Deze Translateur word door de Knieën van den organist, onder het bespelen van het handklavier bestierd, kunnende ook het Orgel hierdoor piano, forte bespelen. Gemaakt in den jare 1789. De dispositie luidde ná 1900: Manuaal: Holpijp 8', Viool de Gamba 8' (discant), Gamba 8', Prestant 4', Fluit Does 4', Quint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2'. Pedaal: Aangehangen.

Overige dispositiegegevens

Knock (1788)

Holpyp 8', Praestant 4', Quint 3' (discant), Octaaf 2', Fluit 2' en Super Octaaf 1'.
Klavieromvang C-c'''.

Verschillende disposities

G.W. Lohman noteerde bij 'Blessum in Vriesland':
Het Orgel in de Gereformeerde Kerk, gemaakt door Johs. Spoorman, Orgelmaker te Franeker, heeft een handklavier van C tot f 3.
Manuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit Douce 4', Super Octaaf 2', Sifflet 1', Mixtuur 2, 3 st., Quint 3'.
Heeft 3 blaasbalgen, een Tremulant, Ventiel.
In hetzelve is een Translateur, die het groote octaaf in het kleine,, weer het kleinen in het groote octaaf transporteerd, insgelijks het eens gestreepte in het tweemaal gestreepte,, het 2= in het 1= octaaf,, het halve 3= octaaf in het 2=, 1= octaaf transporteerd. Deze Translateur word door de Knieën van den organist, onder het bespelen van het handklavier bestierd, kunnende ook het Orgel hierdoor piano, forte bespelen. Gemaakt in den jare 1789.

De dispositie luidde ná 1900:
Manuaal: Holpijp 8', Viool de Gamba 8' (discant), Gamba 8', Prestant 4', Fluit Does 4', Quint 3', Octaaf 2', Woudfluit 2'.
Pedaal: Aangehangen.

Literatuur

Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
Een tweetal aanvullingen op Hess' Dispositiën uit 1774 / dr. Gustav Fock. - In: Het Orgel : Nederlandse Organisten Vereniging 1890-1960. - (Jubileumnummer van Het Orgel).
Frieslands orgelpracht : deel I 1500-1800 / Jan Jongepier. - Sneek: Boeijenga, 1970.
Het orgel van Blessum gerestaureerd / Jan Jongepier. - In: Keppelstok, Stichting Alde Fryske Tsjerken, Publikatie nr. 54, juni 1997.
De orgels in Blessum en Reduzum / Peter van Dijk. - In: Het Orgel, jrg. 93 nr. 7/8, juli/augustus 1997.
Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
De Friese orgels tussen 1500 en 1750 : Een onderzoek naar de geschiedenis en de bouw van de orgels, de kasarchitectuur, de orgelmakers en de organisten / Auke Hendrik Vlagsma. - Leeuwarden : Fryske Akademy, 2003.
Vijf eeuwen Friese orgelbouw : Een schoone voorraad waarlyk / Jan Jongepier. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2004.

Opnamen

Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's.

Foto: Michiel van 't Einde