Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Koos Soesbeek. Datering: March 2013.

Foto: Koos Soesbeek

Middelstum, Nederland (Groningen) - Doopsgezinde Kerk
Gemeente: Eemsdelta
Streek:Hunsingo
Adres: Trekweg 27, 9991 AN, Middelstum

Beschrijving nr.: 1002682.
Groningen Orgelland nummer: 370.

Gebouwd door: Deetlef Onderhorst (ca. 1760)
Het orgel bevat ouder materiaal: pijpwerk uit ca. 1700 van Johannes Duyschot

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
ca. 1760 Deetlef Onderhorst  nieuwbouw
1819 Johannes Wilhelmus Timpe  overplaatsing
1831 Johannes Wilhelmus Timpe  diverse werkzaamheden
1863 Geert Pieters Dik  overplaatsing
1889 Henricus van Oeckelen  diverse werkzaamheden
1984 Gebroeders Vermeulen  restauratie

  • De Doopsgezinde Vermaning in Middelstum is in 1863 gebouwd als vervanging van de Vermaning in Huizinge. In dit eerste gebouw, gebouwd in 1815/1816, plaatste Timpe in 1819 een tweedehands orgel. Over de herkomst is niets bekend. Timpe wijzigde het klavier en breidde de windlade uit met twee registerplaatsen. Een groot deel van het pijpwerk is van rond 1700, en mogelijk van de hand van Johannes Duyschot. Rond 1760 is met behulp van dit pijpwerk een kabinetorgel gemaakt, waarschijnlijk door Onderhorst. In 1831 repareerde Timpe het orgel.
  • Het kabinetorgel is in 1863 door G.P. Dik in Middelstum geplaatst. Het werd opgesteld op een galerij aan de westkant van de kerk. Dik plaatste een Viola 8' (discant) en een Fluit 2'. Mogelijk werd toen ook het grote Davidsbeeld geplaatst. Bij een reparatie in 1889 wijzigde Henricus van Oeckelen (in opdracht van de weduwe van Roelf Meijer) de achterwand in een viervoets schijnfront. Het front dat hiervoor werd gebruikt was ook afkomstig van een bestaand orgel, mogelijk uit Rottum. Van Oeckelen plaatste ook een Gedakt 8'. Het orgel had geen motor, maar een handpomp met een magazijnbalg, aangelegd in 1889.
  • In de jaren 1980-1982 restaureerde de firma Vermeulen uit Weert het instrument. Zij reconstrueerden het oude kabinetorgel en plaatsten het in 1984 (na de restauratie van het kerkgebouw) in het koor van de kerk. Het schijnfront met het Davidsbeeld en de handpomp bleven op de balustrade achter. Het orgel kreeg een ventilator voor de windvoorziening. Op het orgel waren twee beeldenfiguren geplaatst die echter niet origineel bij de kas behoorden. Deze figuren zijn naderhand verwijderd en op het schijnfront geplaatst. Van de fluitende engel is inmiddels de fluit verdwenen. De adviseur bij de restauratie was Hans van der Harst, die het instrument ook bespeelde tijdens de ingebruikname op 28 april 1984.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1760Onbekend
1819HuizingeDoopsgezinde Kerk
1863MiddelstumDoopsgezinde Kerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal8
Totaal aantal stemmen8
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 415,3 Hz
TemperatuurKirnberger
Winddrukca. 60 mm

Dispositie
Manuaal (C-c'''): Holpyp 8', Prestant 8' (discant), Prestant 4' (B/D), Fluyt 4' (B/D), Quint 3' (B/D), Octaaf 2' (B/D), Terts 1 3/5' (discant), Quint 1 1/2' (bas), Suflet 1', Tremblant.

Literatuur
  • Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 22, november 1979.
  • Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek II / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 27, april 1982.
  • Muzikale uitingen in de vermaningen der doopsgezinden te Huizinge, Middelstum en Westeremden / Frans Talstra. - Groningen: Stichting Groninger Orgelland, 1984.
  • Het kabinetorgel in de Doopsgezinde kerk te Middelstum / Hans van der Harst. - Groningen: Stichting Groninger Orgelland, 1984.
  • Kroniek : 28 april 1984. - In: De Mixtuur, nr. 49, maart 1985.
  • Twee gerestaureerde kabinetorgels / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 84 nr. 6, juni 1988.
  • Orgelmonograaf / Bas Wijnands. - In: Orgelkrant van de Landelijke Doopsgezinde Organistenkring, jrg. 1 nr. 1, oktober 1993.
  • Een kleine orgelmaker in Groningerland : Over Geert Pieters Dik en zijn orgel in Doezum : Deel 1 / Victor Timmer. - In: Het Orgel, jrg. 89 nr. 10, oktober 1993.
  • Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel I Hunsingo / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1994. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 15).
  • Johannes Wilhelmus Timpe (1770-1837) : Orgelmaker te Groningen / Willem Jan Cevaal. - Utrecht : Universiteit Utrecht, Vakgroep Muziekwetenschap, 1997. - Doctoraalscriptie.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Als klanken uit de kast komen... : Wat er rondom het 18e eeuwse kabinetorgel in Bennekom te vertellen valt / Jan R.F. Heine, Jan Jongepier. - Ede : Gemeente Ede, sector Educatie, Welzijn en Zorg, Gemeentearchief, 2009. - (Historische Berichten Ede).

Foto: Piet Bron. Datering: 12 May 2001.
Foto: Piet Bron
Foto: Koos Soesbeek. Datering: March 2013.
Foto: Koos Soesbeek
Situatie met beelden op de kas. Bron: Doopsgezinde Kerk Middelstum.
Bron: Doopsgezinde Kerk Middelstum
Foto: Koos Soesbeek. Datering: March 2013.
Foto: Koos Soesbeek
Foto: Koos Soesbeek. Datering: March 2013.
Foto: Koos Soesbeek
Foto: Koos Soesbeek. Datering: March 2013.
Foto: Koos Soesbeek
Foto: Piet Bron. Datering: 12 May 2001.
Foto: Piet Bron
Foto: Janco Schout.
Foto: Janco Schout