Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 8 May 2004.

Foto: Piet Bron

Peize, Nederland (Drenthe) - Hervormde Kerk
Gemeente: Noordenveld
Adres: Kerkstraat 2, 9321 HB, Peize
Website: http://kerkvanpeize.nl/

Beschrijving nr.: 1001142.
Groningen Orgelland nummer: 730.

Gebouwd door: Anthonie Verbeeck (1631)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1631 Anthonie Verbeeck  nieuwbouw
1663 Johannes Huis  ombouw
1672 Johannes Huis  diverse werkzaamheden
1680 Johannes Helman  restauratie
1697 Arp Schnitger  restauratie en uitbreiding
1757 Albertus Anthonie Hinsz  ombouw
1814 Heinrich Hermann Freytag  diverse werkzaamheden
1832 Nicolaas Anthonie Lohman  diverse werkzaamheden
1861 firma Van Oeckelen & Zn.  overplaatsing
1973 Gebroeders Van Vulpen  restauratie

  • Anthonie Verbeeck maakte dit orgel in 1631 als tweemanuaals orgel met aangehangen pedaal. Het werd in 1663 door J. Huis verbouwd, en evenzo in 1672. Na schade geleden tijdens de belegering werd het door J. Helm-man in 1680 weer hersteld. Schnitger voegde in 1697 een vrij pedaal toe, en wijzigde enkele registers. In 1757 werd het orgel door Hinsz gerestaureerd. Deze verwijderde het borstwerk en maakte een nieuw rugpositief. Freytag werkte in 1814 aan het orgel, N.A. Lohman in 1832. In 1861 is het orgel door Van Oeckelen verplaatst naar de Nederlands Hervormde Kerk van Peize. Hij wijzigde ook de dispositie. Het orgel is in de jaren 1969 tot 1973 gerestaureerd door Van Vulpen. De wijzigingen van Van Oeckelen zijn weer ongedaan gemaakt.
  • De stemming was na de restauratie Werckmeister III. Dit is later gewijzigd in Thomas Young.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1631GroningenPeper- of Sint Geertruids Gasthuiskerk
1861PeizeHervormde Kerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk9
- Rugwerk7
- Pedaal6
Totaal aantal stemmen22
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
ToonhoogteRuim een halve toon boven normaal
TemperatuurThomas Young
Winddruk73 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-c'''): Praestant 8' - 1697/1757, Holpijp 8' - 1631/1697, Octaaf 4', Quintadena 4' - 1631/1973, Quint 3' - 1631/1861, Octaaf 2' - 1631/1757, Sesquialter II-III sterk - 1697/1757, Mixtuur IV-VI sterk, Dulciaan 8' - 1757/1861/1973.
Rugwerk (C-c'''): Quintadena 8' - 1757/1861/1973, Praestant 4' - 1757/1861, Fluit 4' - 1631/1757/1861, Fluit 2' - 1631/1697/1757, Quint 1 1/2' - 1631/1697/1973, Scherp III sterk - 1973, Vox Humana 8' - 1973.
Pedaal (CD-d'): Bourdon 16' - 1861/Doornbos, Praestant 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Mixtuur III sterk, Trompet 8' - 1697/1757.
Koppelingen: Manuaalkoppel - schuifkoppel, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant, 3 afsluiters.

VulstemSamenstelling
Sesquialter II-III sterk (Hoofdwerk) C: 2/3' - 2/5'. c°: 1 1/3' - 4/5'. c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtuur IV-VI sterk (Hoofdwerk) C: 2/3' - 1/2' - 1/3' - 1/4'. G: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. g°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. g': 4' - 2 2/3' - 2 ' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. f'': 4' - 2 2/3' - 2' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'.
Scherp III sterk (Rugwerk) C: 1/2' - 1/3' - 1/4'. G: 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1' - 2/3' - 1/2'. g°: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2' - 1/3' - 1'. g': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Mixtuur III sterk (Pedaal) C: 1/2' - 2/5' - 1/3'. G: 2/3' - 1/2' - 2/5'. g°: 4/5' - 2/3' - 1/2'.
Overige dispositiegegevens
Knock (1788) Het Orgel in het Peper Gasthuis, met 2 Hand-Clavieren, en één vry Pedaal, heeft navolgende stemmen:
Manuaal: Praestant 8', Holpyp 8', Praestant 4', Quintadeen 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur IV-V-VI sterk, Sexquialter II-III sterk en Dulciaan 8'.
Rug Positief: Quintadeen 8', Praestant 4', Fluit 4', Fluit 2', Quint 1 1/2', Scharp III sterk en Voxhumana 8'.
Pedaal: Bourdon 16', Praestant 8', Octaaf 4', Octaaf 2', Mixtuur III sterk en Trompet 8'.
Voorts 3 ventylen, 1 tremulant, 1 koppeling en 4 blaasbalgen.
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • Orgel in kerk te Peize werd in 1631 gebouwd / Maarten Seijbel. - Krantenknipsel, ca. juli 1966.
  • Restauratie oude dorpskerk Peize naar men hoopt dit jaar gereed. - In: Nieuwsblad van het Noorden, zaterdag 11 maart 1967.
  • De nagelaten geschriften van de orgelmaker Arp Schnitger (1648-1719) : Met inleiding en commentaar van C.H. Edskes / bijeengebracht door S. Meijer, organist te Groningen. - Sneek: Boeijenga, 1968. - (Bijdragen tot de geschiedenis van het orgelmaken).
  • Orgelrestauratie in Peize nu bijna financieël rond. - In: Nieuwsblad van het Noorden, woensdag 7 mei 1969.
  • Hervormd Peize haalt orgel weer van zolder. - In: Trouw, donderdag 8 mei 1969.
  • Arp Schnitger (1648-1719) en zijn werk in het Groningerland / H.A. Edskes, Renske Koning, H.F.W. Kruize . - Groningen : Stichting Groningen Orgelland, 1969.
  • De klankschoonheid der Drentse Orgels : Meppel, Peize, Hoogeveen, Dalen, Rolde, Anlo, Coevorden, Roden / samengesteld door Maarten Seijbel. - Tweede druk. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1974.
  • Langs kerken en kapellen : Orgeltocht door Nederland. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1977].
  • Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 22, november 1979.
  • Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek II / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 27, april 1982.
  • Albertus Anthoni Hinsz, orgelmaker 1704-1785 / Willem Jan Dorgelo Hzn. - Augustinusga: Lykele Jansma, 1985.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • 350 jaar Arp Schnitger. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1998. - Publicatie nr. 24.
  • Arp Schnitger en zijn werk : Fotoboek met de bewaard gebleven orgels en orgelfronten van Arp Schnitger / Cornelius H. Edskes, Harald Vogel [red.]. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild, 2009.
Opnamen J.S. Bach Orgelwerken 3 : Albertus Anthonie Hinsz-orgels / Bram Beekman. - LBCD 36/37 (dubbel-CD).
Links https://www.orgelsindrenthe.nl/nederlands/peizehk.html
https://orgel.edskes.net/kerk_peize_dorpskerk.htm

Foto: Piet Bron. Datering: 8 May 2004.
Foto: Piet Bron
Peize - Hervormde Kerk

Foto: Piet Bron. Datering: 8 May 2004.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 8 May 2004.
Foto: Piet Bron
Peize - Hervormde Kerk