Spring naar content

Arp Schnitger


Geboorte- en sterfjaar
Geboortejaar1648Schmalenfleth (Oldenburg)
Sterfjaar1719Neuenfelde
Vestigingsplaats
1679Neuenfelde (Duitsland)


  • Arp Schnitger was een orgelbouwer uit Noord-Duitsland en een van de belangrijkste orgelbouwers in de geschiedenis. Eerst bouwde hij veel orgels in Duitsland, later werkte hij ook in de regio Groningen. Na zijn overlijden is het bedrijf voortgezet door zijn zoon Franz Caspar en zijn voorman Albertus Hinsch. Hij werd geboren op 2 juli 1648. In 1662 leerde hij timmeren van zijn vader in Neuenfelde, bij Hannover. Vanaf 1666 leerde hij de vaardigheden van de orgelbouw in Glückstadt van zijn neef Barendt Huess. In 1671 werd hij daar bediende. Zijn werkterrein werd de regio rond Hamburg. Na de dood van zijn leermeester in 1676 werd hem gevraagd het nog niet voltooide werk af te maken. Het betrof het orgel van de Wilhadikerk in Stade. Ook waren er enkele herstellingen in uitvoering: Freyburg, Stade, Borstel, Assel, Scharmbecke (nieuwbouw), Bilckau en Jorck. Hierna startte hij in 1679 zijn eigen bedrijf in Neuenfelde. Al snel kreeg hij grote opdrachten, onder meer voor de belangrijkste kerken in Hamburg. Schnitger hield uitgebreide aantekeningen bij van zijn activiteiten. Deze werden later gepubliceerd en onthulden een schat aan informatie.
  • De eerste klus voor Schnitger in Nederland was het uitvoeren van een ingrijpende verbouwing van het orgel in de Martinikerk in Groningen. Meer opdrachten uit de regio Groningen volgden. Zijn voorman Johan Radeker vestigt zich in Groningen om daar veel werk te plaatsen en af te werken. Schnitger werd begraven op 28 juli 1719 in Neuenfelde.

Literatuur
  • De meester orgelbouwer Arp Schnitger I / Jan Zwart jr. - In: Het Orgelblad, jrg. 1 nr. 3, juni 1958. - Referaat, uitgesproken op de eerste Orgeldag van de Stichting Orgelcentrum, in de Ned. Hervormde Kerk te Leens.
  • De meester orgelbouwer Arp Schnitger II : Het orgel van Cappel / Jan Zwart jr. - In: Het Orgelblad, jrg. 1 nr. 4, juli 1958.
  • Der historische Orgelbau im Küstengebiet zwischen Hamburg und Groningen (16. bis 18. Jahrhundert) / Gustav Fock. - In: Acta Organologica Band 1. - Berlin : Verlag Merseburger, 1967. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 30).
  • Korte beschrijving van het leven van Arp Schnitger, 1684-1719 / Heinrich Schnittger, J. Schönfeld (vertaling). - In: Het Orgelblad, jrg. 11 nr. 6/7, juni/juli 1968.
  • De nagelaten geschriften van de orgelmaker Arp Schnitger (1648-1719) : Met inleiding en commentaar van C.H. Edskes / bijeengebracht door S. Meijer, organist te Groningen. - Sneek: Boeijenga, 1968. - (Bijdragen tot de geschiedenis van het orgelmaken).
  • Arp Schnitger (1648-1719) en zijn werk in het Groningerland / H.A. Edskes, Renske Koning, H.F.W. Kruize . - Groningen : Stichting Groningen Orgelland, 1969.
  • Arp Schnitger in het licht der waarheid / Herman S.J. Zandt. - In: Het Orgel, jrg. 65 nr. 7/8, juli/augustus 1969.
  • 1648 Arp Schnitger 1719 / A. Hamer ; Gustav Fock. - In: Het Orgelblad, jrg. 12 nr. 7/8, juli/augustus 1969.
  • Herdenking van Schnitgers dood / Lambert Erné. - In: Het Orgel, jrg. 65 nr. 10, oktober 1969.
  • Herdenking van Schitgers dood (2) / Lambert Erné. - In: Het Orgel, jrg. 65 nr. 11, november 1969.
  • Arp Schnitger und seine Schule : Ein Beitrag zur Geschichte des Orgelbaues im Nord- und Ostseeküstengebiet / Gustav Fock. - Kassel [etc.] : Bärenreiter, 1974.
  • Orgel ABC : Orgelfoto-album. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1976]. - Extra editie van "De Orgelvriend".
  • Arp Schnitger (1648-1719) / ingezonder door J.G. Schönfeld. - In: De Orgelvriend, jrg. 18 nr. 5, mei 1976.
  • Arp Schnitger Orgelmacher. - Themanummer van 'Het Orgel', jrg. 85 nr. 4, april 1989.
  • Arp Schnitger / Harald Vogel, Gustav Fock. - In: Orgeln in Niedersachsen : Herausgegeben von der Niedersächsischen Sparkasssenstiftung / Harald Vogels, Günter Lade, Nicola Borger-Keweloh ; Volkhard Hofer. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild GmbH, 1997.
  • Schnitger, de Europese orgelmaker van verleden en heden / Stef Tuinstra. - In: Het Orgel, jrg. 94 nr. 4, juli 1998.
  • 350 jaar Arp Schnitger / A.H. Veening, Bernhardt H. Edskes, drs. Koos Tiggelaar, Albert Valstar. - Groningen: Stichting Groninger Orgelland, 1998.
  • 2. Orgelstudienfahrt : Ostfriesland Rysum Uttum Marienhafe Norden : 03. Oktober 2002 / Bernhard Streiko. - Cantus, 2002.
  • De Friese orgels tussen 1500 en 1750 : Een onderzoek naar de geschiedenis en de bouw van de orgels, de kasarchitectuur, de orgelmakers en de organisten / Auke Hendrik Vlagsma. - Ljouwert/Leeuwarden : Fryske Akademy, 2003.
  • Schnitger en middentoon: een ongelijkzwevende discussie / Léon Berben. - In: Het Orgel, jrg. 100, nr. 3, mei/juni 2004.
  • Fünf Jahrhunderte Orgelbau in Hamburg / Günter Seggermann. - In: Ars Organi, 57. Jhg., Heft 3, September 2009.
  • Arp Schnitger en zijn werk : Fotoboek met de bewaard gebleven orgels en orgelfronten van Arp Schnitger / Cornelis H. Edskes, Harald Vogel. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild GmbH, 2009.
  • Arp Schnitger und sein Werk : Bildband mit den erhaltenen Orgeln und Prospekten Arp Schnitgers / Cornelius H. Edskes, Harald Vogel. - 2. Revidierte Auflage. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild GmbH, 2013. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 241).
  • Nieuws over Schnitger : Aanwijzingen, vondsten, hypothesen en toeschrijvingen : Deel 1 / Ibo Ortgies. - In: Het Orgel, jrg. 112, nr. 1, januari 2016.
  • Nieuws over Schnitger : Aanwijzingen, vondsten, hypothesen en toeschrijvingen : Deel 2 / Ibo Ortgies. - In: Het Orgel, jrg. 112, nr. 2, maart 2016.
  • Unbekanntes über Schnitger-Orgeln: Hinweise, Funde, Hypothesen, Zuschreibungen (Teil 1) / Ibo Ortgies. - In: Ars Organi, 64. Jhg., Heft 1, März 2016.
  • Een portret van Arp Schnitger? / Ibo Ortgies. - In: Het Orgel, jrg. 117 nr. 2, maart 2017.
  • Portret van Arp Schnitger ontdekt / Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 59 nr. 2, maart 2017.
  • Arp Schnitgers Porträt und Lebensmotto in Golzwarden : Ein Zwischenbericht / Harald Vogel. - In: Ars Organi, 65. Jhg., Heft 1, März 2017.
  • Ingezonden: Een portret van Arp Schnitger (?) / Hans Davidsson, R. Helmut Bahlmann ; Ibo Ortgies. - In: Het Orgel, jrg. 117 nr. 4, juli 2017.
  • Arp Schnitger : Orgelbauer - Klangarchitect - Vordenker 1648-1719 / Konrad Küster. - Kiel : Verlag Ludwig, 2019.
Links
Werklijst
Nieuwgebouwde orgels
JaarPlaats / GebouwOpus
1676/1678Stade, St. Wilhadi (voltooiing orgel van Huess, 1730-1735 grondig verbouwd)
1678Scharmbecke (bij Bremen) (in 1734 grondig verbouwd)
1678/1682Oederquart (bij Stade) (front bestaat nog)
1679Bülkau (Niederelbe) (front bestaat nog)
1680Hamburg, St.Johannis-Klosterkirche (thans in Cappel bij Bremerhaven)
1680Hamburg-Nienstedten
1682/1683Lüdingworth (bij Cuxhaven)
1682/1687Hamburg, St.Nikolai (verbrand in 1842)
1682/1688Hamburg-Neuenfelde
1683/1685Schwei (Oldenburg)
1684Wittmund (Ostfriesland)
1684Elmshorn (Holstein) (voltooiing orgel van Reichborn)
1685/1687Steinkirchen (altes Land)
1686/1687Hamburg-Altona, Ref. Kirche
1686/1688Norden (Ostfriesland)
1688/1690Hollern (altes Land)
1689/1693Hamburg, St.Jakobi
1689/1695Magdeburg, St.Johannis
1690England ("Kleine Orgel")
1690Hamburg, Hausorgel für Dr. Hinckelmann
1691Hamburg, St.Jakobi, Chorpositiv
1691Moskau, Hausorgel für Groszfürsten, den späteren Zaren Peter der Grosse
1691/1692Lamstedt (bij Stade)
1693Eutin (Holstein), Schloszkirche
1693Gr.-Ottersleben (bij Magdeburg)
1693Hagelberg, für den Fürsten von "Sonder- und Norburg" (Belzig/Brandenburg)
1693Hamburg, Hausorgel für den Ratsherrn C. Anckelmann
1693/1694Hamburg, Waisenhaus (thans in Grasberg bij Bremen)
1693/1698Bremen, Dom
1694Hamburg-Hamm, Dreifaltigkeitskirche
1694Kirche des Jonkheer Poteck (onbekende wat hier bedoeld wordt)
1694Stade, Hausorgel für den Generalsuperintendenten Dieckmann
1694Hamburg, Hausorgel für Hauptpastor Dr. Meier
1694/1695Sittensen (bij Stade)
1694/1697Groningen, Der-Aakerk (verwoest bij instorting toren)
1694/1698Magdeburg, Heilige Geistkirche
1695Groningen, Collegium Musicum
1695Hamburg-Moorburg
1695Middelstum, Nederlands Hervormde Kerk
1695Nieuw-Scheemda, Nederlands Hervormde Kerk
1695Den Haag, Huisorgel voor Herrn Gebhard
1695Groningen, Huisorgel voor een Cantor
1695/1696Harkstede, Nederlands Hervormde Kerk
1695/1696Noordbroek, Nederlands Hervormde Kerk
1695/1698Bremen, St.Stephani
1695/1699Achim (bij Bremen)
1696/1697Oldenbrok (Oldenburg)
1696/1698Pieterburen, Nederlands Hervormde Kerk (thans in Mensingawier)
1696/1699Lübeck, Dom
1697Moskau, Hausorgel für Herrn Ernhorn
1697/1698Dedesdorf (bij Bremenhaven)
1697/1698Strückhausen, voorheen Altenkirchen (Oldenburg)
1698Stade, Hausorgel für den Oberinspektor
1698/1699Stettin, St.Jakobi (voltooiing orgel van M. Schurig)
1698/1700Magdeburg, St.Ulrich
1698/1703Magdeburg, St.Jakobi (voltooiing orgel van H. Herbst)
1699Ganderkesee (Oldenburg)
1699Groningen, Lutherse Kerk
1699Klosterberge (bij Magdeburg)
1699/1700Dargun (Mecklenburg), Schloszkirche
1699/1701Buxtehude, St.Petri
1699/1702Clausthal-Zellerfeld, St.Salvatoris
1700/1701Uithuizen, Nederlands Hervormde Kerk
1700/1702Groningen, Akademiekerk (thans in de der-Aakerk)
1700Hamburg-Eppendorf
1701Portugal, 2 kleine orgels
1701/1702Sandesneben (Lauenburg)
1702Estebrügge (altes Land)
1702Godlinze, Nederlands Hervormde Kerk
na 1702Kiel, Schloszkapelle
na 1702Bremen, 3 huisorgels
na 1702Spanje, klein orgel
na 1702Harkstede, huisorgel voor Herrn Piccard
1704Eenrum, Nederlands Hervormde Kerk
1704/1705Esenshamm (Oldenburg)
1705Accum (Oldenburg)
1705Neuenkirchen (Dithmarschen)
1706Berlin-Charlottenburg, Schloszkapelle
ca. 1706Magdeburg-Neustadt, Nonnenkloster
1706/1708Berlin, St.Nikolai
1706/1707Berlin, St.Sebastian
1707/1708Hamburg-Ochsenwerder
1708/1709Beverstedt (bij Bremerhaven)
1709Rastede (Oldenburg)
1709/1710Lunsen (bij Bremen)
1709/1710Weener (Ostfriesland)
1710/1711Sneek, Martinikerk
1710/1713Abbehausen (Oldenburg)
1711Ferwerd, Nederlands Hervormde Kerk (in 1872 afgebroken)
1711Nordsee-Insel Pellworm, Alte Kirhce
1712Leeuwarden, Lutherse Kerk
1712/1715Hamburg, St.Michaelis
na 1712Hamburg, Hausorgel für Frau Fittsche
na 1712Hamburg, Hausorgel für Herrn Koppesohn
1713/1714Leer (Ostfriesland), Lutherse Kerk
1714/1716Rendsburg, Christkirche
1715Ostenburg (Oldenburg)
1715/1719Itzehoe (Holstein), St.Laurentius (niet door hem voltooid)
1716Itzehoe, Hausorgel für einen Rechtsgelehrten
1718Bremen, St.Pauli
1718/1721Zwolle, Grote- of Sint Michaëlskerk (niet door hem voltooid)
Werkzaamheden aan bestaande orgels
JaarPlaats / GebouwOpus
1677Freyburg (Niederelbe)
1677Stade, St. Nikolai (thans in Himmelpforten)
1677Borstel (altes Land)
1678Assel (bij Stade)
1678-1679Jorck (altes Land)
1680Osten (Niederelbe)
1680Oldenburg, St. Lamberti
1681Hamburg-Kirchwerder
1685Selsingen (bij Stade)
1685/1686Hamburg, St.Katharinen, Chorpositiv
1686Hamburg, Pesthofkirche
1687Hamburg, St.Pauli (Kirche auf der Hamburger Berge)
1688Mittelnkirchen (altes Land)
1688Stade, St.Cosmae (orgel van B. Husz)
1688/1689Stade, St.Pancratius (Burgkirche)
1691Hamburg, St.Maria-Magdalena
1691/1692Groningen, Martinikerk
1691Delfzijl, Nederlands Hervormde Kerk
1692Hamburg, St.Petri
1692Uithuizermeeden, Nederlands Hervormde Kerk
1693Groningen, Pelster-Gasthuis
1693/1696Verden, Dom
1695Noordwolde, Nederlands Hervormde Kerk
1695Zeerijp, Nederlands Hervormde Kerk
1696/1697Groningen, Geertruids Gasthuis (thans in Peize)
1697/1698Golzwarden (Oldenburg)
1697/1698Ratzeburg, Dom
1698/1700Bremen, Liebfrauenkirche
1699Magdeburg, St.Petri
1699Hamburg-Steinbek
1699/1700Hamburg, St.Gertrud
1699/1700Oldenburg, St.Lamberti
1701Hamburg, Dom
1701Hamburg, St.Nikolai, kleine orgel
1701Siddeburen, Nederlands Hervormde Kerk
1702Hamburg, Heilige Geist-Hospital (thans in Cuxhaven-Ritzebüttel)
1702/1703Hamburg-Altona, Hauptkirche
1703/1705Burhave (Oldenburg)
1703/1705Eckwarden (Oldenburg)
1704Irnsum, Nederlands Hervormde Kerk (afkomstig uit Ferwerd)
1704/1705Langwarden (Oldenburg)
1704/1705Langenweddingen (bij Magdeburg)
1704/1705Jade (Oldenburg)
1704/1705Twielenfleth (altes Land)
1705Hammelwarden (Oldenburg)
1705Rodenkirchen (Oldenburg)
1705/1706Elsfleth (Oldenburg)
1705/1706Magdeburg, St.Katharinen
1705/1707Stollhamm (Oldenburg)
1707/1709Flensburg, St.Nikolai
1707/1709Bremen, St.Martini
1709/1711Delmenhorst (Oldenburg)
1710Bernau (bij Berlin)
1712/1713Waddens (Oldenburg)
1712/1715Oldenburg, St.Lamberti
1713/1714Stade, St.Wilhadi (herstelling oorlogsschade)
1714/1718Bremen, St.Ansgari