Orgel Databank | Beschreibung Orgel

Ausführliche Beschreibung der vorgewählten Orgel

Bild: Roel Bouwman. Datering: 4 August 2011.

Bild: Roel Bouwman

Enkhuizen, Nederland (Noord-Holland) - Zuiderkerk of Sint Pancraskerk
Gemeinde: Enkhuizen
Adresse: Zuiderkerksteeg 3, 1601 HJ, Enkhuizen
Website: http://www.zuiderkerk.nl/

Beschreibung nr.: 1000868.

Gebaut von: D. Antonius (1621)

Jahr	Orgelbauer	Opus	Aktivität
1593	Antonius Henricus		Neubau
1622	D. Antonius		Vergrößerung
1688	Johannes Duyschot		Restaurierung und Vergrößerung
1799	Heinrich Hermann Freytag		Umbau
1850	L. van Dam & Zonen		Verschiedene Tätigkeiten
1935	Hendrick Wicher Flentrop		Restaurierung
1990	Flentrop Orgelbouw		Restaurierung

De oudste delen van het orgel in de Enkhuizense Zuiderkerk, enkele fragmenten van het pijpwerk en van registers in het manuaal, dateren uit de 16e eeuw en maken het waarschijnlijk dat er toen reeds een orgel van enige omvang was. In 1593 vonden er aan dit orgel werkzaamheden plaats, mogelijk door Henricus Antonius. In 1621 werd het orgel belangrijk vergroot en veranderd. Uit dat jaar stamt de grote orgelkas. Als bouwer wordt de naam D. Antonius of Antonio genoemd, maar er zijn geen bewijzen voor. Bekende bouwers als Van Covelen en Niehoff kunnen ook in aanmerking komen voor de werkzaamheden. Johannes Duyschot bracht in 1688 het nu nog bestaande vrije Pedaal van drie registers aan.
In 1737 werden de vleugelstukken aan de kast gemaakt door Pieter de Nicolo. Heinrich Hermann Freytag voerde in 1799 een omvangrijke vernieuwing uit. Van hem zijn het hele rugpositief, de onderkas van de grote kas, de klavieren, windladen en de mechanieken van het Manuaal.
Na wijzigingen in 1850 (door Van Dam & Zn., vervanging Mixtuur en Scherp door Viola di Gamba en Dulciaan, vernieuwing pedaaltrompet) en 1935 (H.W. Flentrop, diverse dispositiewijzigingen) werd in de jaren 1988-1990 een restauratie uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw te Zaandam. Hierbij is de toestand van 1799 weer hersteld, ook wat de kleuren van de kassen betreft.

Technische Daten

Anzahl Register pro Manual
- Hoofdwerk	8
- Rugwerk	10
- Pedaal	3
Gesamtzahl der Stimmen	21
Tastentraktur	Mechanical
Registertraktur	Mechanical
Windlade(n)	Slider chests
	4 Spaanbalgen
Tonhöhe	a' = ca. 450 Hz
Temperatur	Equal temperament
Winddruck	72 mm

Disposition
Hoofdwerk (C-d'''): Prestant 8' - 1799, Hol-fluit 8' - 1593, Octaaf 4' - 1593, Fluit 4' - 1622, Octaaf 2' - 1990, Gemshoorn 2' - 1593, Mixtuur III-IV sterk (1 1/3') - 1990, Scherp III sterk (2/3') - 1990.
Rugwerk (C-d'''): Bordon 16' (discant) - 1799, Prestant 8', Fluit-Does 8', Octaaf 4', Speel-fluit 4', Nasart 3' - 1799/1990, Octaaf 2' - 1990, Woud-fluit 2' - 1799, Sexquialter II-III sterk (1 1/3') - 1799, Trompet 8' - 1799, Tremulant.
Pedaal (CDE-c'): Bordon 16' - 1622, Prestant 8' - 1688, Trompet 8' - 1850.
Koppeln: Hoofdwerk - Rugwerk - schuifkoppel, Pedaal - Rugwerk.
Nebenregister und Spielhilfen: 3 Afsluitingen.

Gemischte Stimme	Zusammensetzung
Mixtuur III-IV sterk (Hoofdwerk)	C: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Scherp III sterk (Hoofdwerk)	C: 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1' - 2/3' - 1/2'. c': 1 1/3' - 1' - 2/3'. g': 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Sexquialter II-III sterk (Rugwerk)	C: 1 1/3' - 4/5'. c°: 2 2/3' - 1 3/5'. c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.

Übrige dispositiondaten
Mehrere dispositionen	De dispositie was in 1799: Hoofdwerk: Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Mixtuur III-IV sterk, Scherp III sterk. Rugwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Fluit Dolce 8', Octaaf 4', Speelfluit 4', Nazard 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Sexquialter II-III sterk, Trompet 8'. Pedaal: Bourdon 16', Prestant 8', Trompet 8'. Na 1935 luidde de dispositie: Hoofdwerk: Prestant 8' (1799), Viola di Gamba 8' (19e eeuw), Holfluit 8' (1593), Octaaf 4' (1593), Fluit 4' (1622), Nazard 3' (1935 (van rugwerk)), Gemshoorn 2' (1593), Dulciaan 8' (1935), Tremulant . Rugwerk: Bourdon 16' (1799), Prestant 8' (1799), Fluit-Does 8' (1799), Octaaf 4' (1799), Speelfluit 4' (1799), Quint 3' (1935), Octaaf 2' (1935), Woudfluit 2' (1935), Sexquialter II-III sterk (1799), Trompet 8' (1799). Pedaal: Bourdon 16' (1622), Prestant 8' (1593), Trompet 8' (19e eeuw). Koppelingen: Pedaal - Rugwerk, Hoofdwerk - Rugwerk.

Übrige dispositiondaten

Mehrere dispositionen

De dispositie was in 1799:
Hoofdwerk: Prestant 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Gemshoorn 2', Mixtuur III-IV sterk, Scherp III sterk.
Rugwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Fluit Dolce 8', Octaaf 4', Speelfluit 4', Nazard 3', Octaaf 2', Woudfluit 2', Sexquialter II-III sterk, Trompet 8'.
Pedaal: Bourdon 16', Prestant 8', Trompet 8'.

Na 1935 luidde de dispositie:
Hoofdwerk: Prestant 8' (1799), Viola di Gamba 8' (19e eeuw), Holfluit 8' (1593), Octaaf 4' (1593), Fluit 4' (1622), Nazard 3' (1935 (van rugwerk)), Gemshoorn 2' (1593), Dulciaan 8' (1935), Tremulant .
Rugwerk: Bourdon 16' (1799), Prestant 8' (1799), Fluit-Does 8' (1799), Octaaf 4' (1799), Speelfluit 4' (1799), Quint 3' (1935), Octaaf 2' (1935), Woudfluit 2' (1935), Sexquialter II-III sterk (1799), Trompet 8' (1799).
Pedaal: Bourdon 16' (1622), Prestant 8' (1593), Trompet 8' (19e eeuw).
Koppelingen: Pedaal - Rugwerk, Hoofdwerk - Rugwerk.

Literatur	Beschrijving van de St.Gomarus- of Westerkerk en de St.Pancras- of Zuiderkerk te Enkhuizen / D. Brouwer. Orgels in Enkhuizen / dhr. Boeder. - In: De Orgelvriend, jrg. 16 nr. 12, december 1974. Orgels rond het IJsselmeer / Maarten Seybel, Aart Veldman. - Houten: Den Hertog B.V., 1984. Acties rond orgel Zuiderkerk te Enkhuizen / Gerco A. Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 27 nr. 12, december 1985. Freytag & Snitger in Compagnie : Een introductie tot het werk van Heinrich Hermann Freytag en diens compagnon Frans Caspar Schnitger junior, 'afsluiters' van de 18de eeuwse Gronings-Hamburgse orgelmakersschool / Koos Tiggelaar, Albert Valstar. - Oostwolde : Kerkvoogdij Hervormde Gemeente, 1990. Het orgel in de Zuider- of St. Pancraskerk te Enkhuizen / Jan Jongepier. - Enkhuizen : Commissie Restauratie Orgel Zuiderkerk, 1991. Het 'Hollandse' orgel in de periode van 1670 tot 1730 : Een architectuurhistorische en organologische studie over de orgelbouw in Nederland, met name in de gewesten Holland, Zeeland, Utrecht en Gelderland / A.H. Vlagsma. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 1992. Orgels in Noord-Holland : Historie, bouw en gebruik van de Noordhollandse kerkorgels / Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot. - Schoorl : Uitgeverij Pirola, 1996. Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
Aufnahmen	Zuiderkerk Enkhuizen - Das Orgelbüchlein : een selectie uit 'das Orgelbüchlein' gespeeld door Jan Spijker / Jan Spijker. - CD. - 2011. Zuiderkerk Enkhuizen : Anno 1621 / Jan Spijker (orgel) m.m.v. Otto Bouwknegt (tenor). - Uitgave in eigen beheer (CD). - 2005. Het orgel (16e eeuws / Duyschot / Freytag) van de Zuiderkerk te Enkhuizen bespeeld door Jan Jongepier. - VLS Records 0685 (LP). - 1985.
Weblinks	http://nl.wikipedia.org/wiki/Zuiderkerk_(Enkhuizen)#Het_orgel

Bild: Marcel Pelt

Bild: Roel Bouwman

Enkhuizen - Zuiderkerk of Sint Pancraskerk

Quelle: Postcard