Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Janco Schout. Datering: 28 June 2006.

Foto: Janco Schout

Ede, Nederland (Gelderland) - Oude Kerk
Gemeente: Ede
Streek:Veluwe
Adres: Grotestraat 58, 6711 AN, Ede
Website: http://www.hervormdede.nl/

Beschrijving nr.: 1000839.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR0958 (Situatie in Nieuwe Niedorp), KI0958 (Situatie in Nieuwe Niedorp).

Gebouwd door: L. van Dam & Zonen (1877)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1877	L. van Dam & Zonen		nieuwbouw
1967	Pels & Van Leeuwen		restauratie en uitbreiding
2021	Gebroeders Van Vulpen		restauratie

Het orgel dat Van Dam bouwde voor de Hervormde Kerk in Nieuwe Niedorp had oorspronkelijk aangehangen pedaal. Van Dam reserveerde wel ruimte in de kas voor een vrij pedaal. Burgemeester W. v.d. Stok van Nieuwe Niedorp plaatste op 21 oktober 1877 de eerste pijp in het orgel. Wegens bouwvalligheid moest de kerk in het dorp de deuren in 1962 sluiten. Het orgel werd gedemonteerd en opgeslagen bij de firma Pels te Alkmaar.
In 1967 is het in Ede geplaatst en omgebouwd door Pels & Van Leeuwen. Adviseur hierbij was Feike Asma. De dispositie werd anders ingericht, en er is een vrij pedaal gemaakt. Hierdoor werd het orgel aanzienlijk vergroot. Ook is het werk door Pels opnieuw geïntoneerd. Op 18 december 1967 is het orgel in Ede in gebruik genomen. Het werd bespeeld door Wim van der Panne, met werken van Bach, Franck en Vierne.
In 2020 startte een restauratie door de firma Van Vulpen. Adviseur bij de werkzaamheden was Cees van der Poel. Bij de restauratie is de situatie van 1967 als uitgangspunt genomen. De windvoorziening is vernieuwd naar voorbeeld van Van Dam met een hogere winddruk. De intonatie van het in 1967 geplaatste pijpwerk is geheel herzien. Verder is de Prestant 16' weer op het Hoofdwerk geplaatst op de plaats van de Tertiaan, en is de Quintadeen 16' (discant) van het Hoofdwerk teruggebracht naar een Bourdon 16'. Ook werd de samenstelling van de Mixtuur aangepast. Deze heeft nu twee standen: III-IV sterk bij half getrokken registerknop, en IV-VI sterk bij volledig getrokken registerknop. De orgelkas is opnieuw geschilderd door de firma De Jongh uit Waardenburg.
Het gerestaureerde orgel werd gepresenteerd op donderdag 29 april a.s. om 19.30 uur. Vanwege de coronamaatregelen moest dit in besloten kring plaatsvinden. Het is uitgezonden in beeld en geluid via het internet. Adviseur Cees van der Poel en Adjan Smitsman (directeur orgelmakers Gebr. Van Vulpen) hebben het instrument officieel overdragen. Cees van der Poel, alsmede de beide organisten van de kerk Leander van der Steen en René van Maastricht verzorgden een korte bespeling.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan

1877	Nieuwe Niedorp	Hervormde Kerk
1967	Ede	Oude Kerk

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	11
- Bovenwerk	12
- Pedaal	7
Totaal aantal stemmen	30
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Temperatuur	Equal temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-g'''): Prestant 16', Bourdon 16' (discant) - 1877/2021, Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Cornet III sterk (discant), Mixtuur IV-VI sterk - 2021; halfdraw III-IV sterk, Trompet 8' (B/D), Tremulant.
Bovenwerk (C-g'''): Prestant 8' - 1967, Salicionaal 8', Roerfluit 8', Salicet 4' - 1877/2021, Fluittravers 4' - 1877/2021, Quintfluit 2 2/3' - 1967/2021, Gemshoorn 2', Terts 1 3/5' - 1967/2021, Nasard 1 1/3' - 1967, Fagot 16' - 1967, Dulciaan 8' - 1967, Trompet 4' - 1967, Tremulant.
Pedaal (C-d'): Subbas 16', Octaaf 8' - 1967, Roerquint 5 1/3' - 1967, Octaaf 4' - 1967, Bazuin 16' - 1967, Trompet 8' - 1967, Klaroen 4' - 1967.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	The original specification in Nieuwe Niedorp was: Hoofdwerk: Prestant 16', Bourdon 16' (discant), Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet III sterk (discant), Mixtuur II-III sterk, Trompet 8' (B/D). Bovenwerk: Viola di Gamba 8', Salicionaal 8', Roerfluit 8', Flauto Traverso 4', Salicet 4', Quintfluit 3', Gemshoorn 2', Klarinet 8', Tremolo. Pedaal: Aangehangen. Couplers: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk. The stoplist from 1967 was: Hoofdwerk: Quintadeen 16' (discant) - 1967, Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Tertiaan II sterk - 1967, Cornet III sterk (discant), Mixtuur IV-VI sterk - 1870/1967, Trompet 8' (B/D), Tremulant. Bovenwerk: Prestant 8' - 1967, Salicionaal 8', Roerfluit 8', Prestant 4' - 1967, Nachthoorn 4' - 1967, Gemshoorn 2', Nasard 1 1/3' - 1967, Scherp III-IV sterk - 1967, Fagot 16' - 1967, Dulciaan 8' - 1967, Trompet 4' - 1967, Tremulant. Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8' - 1967, Roerquint 5 1/3' - 1967, Octaaf 4' - 1967, Mixtuur III-IV sterk - 1967, Bazuin 16' - 1967, Trompet 8' - 1967, Klaroen 4' - 1967. Couplers: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

The original specification in Nieuwe Niedorp was:
Hoofdwerk: Prestant 16', Bourdon 16' (discant), Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet III sterk (discant), Mixtuur II-III sterk, Trompet 8' (B/D).
Bovenwerk: Viola di Gamba 8', Salicionaal 8', Roerfluit 8', Flauto Traverso 4', Salicet 4', Quintfluit 3', Gemshoorn 2', Klarinet 8', Tremolo.
Pedaal: Aangehangen.
Couplers: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk.

The stoplist from 1967 was:
Hoofdwerk: Quintadeen 16' (discant) - 1967, Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Tertiaan II sterk - 1967, Cornet III sterk (discant), Mixtuur IV-VI sterk - 1870/1967, Trompet 8' (B/D), Tremulant.
Bovenwerk: Prestant 8' - 1967, Salicionaal 8', Roerfluit 8', Prestant 4' - 1967, Nachthoorn 4' - 1967, Gemshoorn 2', Nasard 1 1/3' - 1967, Scherp III-IV sterk - 1967, Fagot 16' - 1967, Dulciaan 8' - 1967, Trompet 4' - 1967, Tremulant.
Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaaf 8' - 1967, Roerquint 5 1/3' - 1967, Octaaf 4' - 1967, Mixtuur III-IV sterk - 1967, Bazuin 16' - 1967, Trompet 8' - 1967, Klaroen 4' - 1967.
Couplers: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.

Literatuur	Uit de orgelbouwwereld. - In: Het Orgelblad, jrg. 7 nr. 5, mei 1964. Oude Kerk Ede krijgt orgel uit Nieuwe Niedorp : Revisie en uitbreiding nu voltooid. - In: Het Orgelblad, jrg. 8 nr. 12, december 1965. - Overgenomen uit de Edese Courant van 10 september 1965. Ingebruikneming van de gerestaureerde Oude Kerk en het orgel van de Hervormde Gemeente te Ede, op maandag 18 december 1967, om 19.00 uur. Bij de foto's : 3. De orgels in de Oude kerk te Ede. - In: Het Orgel, jrg. 64 nr. 1, januari 1968. Nieuw "Van Dam" orgel in de Ned. Herv. Oude Kerk te Ede / B. van Steenbeek. - In: De Orgelvriend, jrg. 10, nr. 4, april 1968. Bij de omslag / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 14 nr. 7/8, juli/augustus 1972. Landelijke orgeldag 29 september a.s. te Ede. - In: De Orgelvriend, jrg. 15 nr. 9, september 1973. Het orgel in de oude kerk te Ede. - In: De Orgelvriend, extra editie, [1973]. - Speciale editie van De Orgelvriend voor de Orgeldag 1973 in Ede. Orgel ABC : Orgelfoto-album. - Amersfoort: J.C. Willemsen, [1976]. - Extra editie van "De Orgelvriend". Alle registers open : dertien orgels in de gemeente Ede. - Ede: Edese Kunststichting, 1986. - Uitgegeven ter gelegenheid van Orgeldag Zaterdag 3 mei 1986. Open orgeldag 5 oktober 2002 . - Ede : [s.n.], 2002. - Brochure uitgegeven ter gelegenheid van de Open Orgeldag op zaterdag 5 oktober 2002. Orgels in Ede / Erik van der Heijden. - Ede : [Comité Open Orgeldag], 2004. Het historische orgel in Nederland 1872 - 1878 / Teus den Toom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2005. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 10). Programma ingebruikname gerenoveerde orgel Oude Kerk Ede op donderdag 29 april 2021. Van Dam-orgel Oude Kerk Ede nu weer iets meer Van Dam / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 63 nr. 10, December 2021. - Aanvullend een kleine correctie in het eerste nummer van 2022.
Opnamen	Een Bruiloftslied / Gerard Vis. - VVR Recording (CD). - 2016. Orgels in Ede 1 / Elly Meijer-Klein, Leander van der Steen, Ad Verhage. - Fresco Records FR835 (CD). - 2008. - Opgenomen in de Nieuwe Kerk, de Oude Kerk en de Ark te Ede. Het orgel van de Oude Kerk te Ede bespeeld door Jaap Zwart jr. / Jaap Zwart. - STH Records (CD).
Links	https://www.orgelnieuws.nl/van-dam-orgel-oude-kerk-ede-gerestaureerd/ https://www.edestad.nl/premium/lokaal/muziek/680359/orgel-oude-kerk-ede-volledig-gerestaureerd-klank-voelt-nu-als-d

Foto: Janco Schout

Foto: Jaap Huttenga

Bron: Fotokaart GR KI 958 (Stichting Orgel Centrum)

Bron: Fotokaart 958 (Stichting Orgel Centrum)