Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Wognum, Nederland (Noord-Holland) - Sint Hiëronymuskerk
Gemeente: Medemblik
Adres:

Beschrijving nr.: 1008034.

Gebouwd door: Gideon Thomas Bätz (1781)
Verbrand (1933)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1781	Gideon Thomas Bätz		nieuwbouw
1857	Matthieu van Dinter		overplaatsing
1871	L. Ypma & Co.		overplaatsing
1889	Willem Johannes Postma		overplaatsing
1921	Taeke Pieters Klimstra		overplaatsing

Gideon Thomas Bätz leverde in 1781 een orgel aan de Rooms-Katholieke Kerk te Wognum. Dit orgel had een onbekende dispositie, maar waarschijnlijk was het een balustrade-orgel met één manuaal en aangehangen pedaal. Het aantal stemmen zal 7 of 8 zijn geweest. In 1857 is dit orgel overgeplaatst naar de nieuwgebouwde kerk door Matthieu van Dinther. In 1871 is het vervangen door een geheel nieuw werd van de firma Bätz-Witte.
Het oude Bätz-orgel werd ingenomen door de firma Ypma, die het verkocht aan de Sint Jacobuskerk te Spaarnwoude aan de Lie. Het instrument is hier half oktober 1871 in gebruik genomen. Het gaf echter al snel problemen, en in 1888 bestelde men dan ook een geheel nieuw instrument bij de firma Ypma.
Opnieuw werd het Bätz-orgel verkocht, ditmaal aan de Gereformeerde Kerk in Workum. Orgelmaker Postma uit Bolsward wist het instrument voor deze kerk te verwerven en plaatste het over. Op 10 april 1889 werd het in Workum in gebruik genomen. Het Workumer kerkgebouw uit 1887 werd te klein en is in 1920 verbouwd en vergroot. Het orgel voldeed nu niet meer en werd in december 1920 te koop aangeboden.
De nieuwe eigenaar werd de Gereformeerde Kerk in Twijzel. Het is overgeplaatst door Taeke Klimstra uit Wierum. Op 11 april 1921 nam men het instrument weer in gebruik, waarbij het is bespeeld door dhr. Huizinga uit Groningen. Omdat de beelden van het orgel niet meer op de kas pasten zijn deze in 1923 overgeplaatst naar de Gereformeerde Kerk in Twijzelerheide. Op 13 december 1933 eindigde de geschiedenis van dit Bätz-orgel door een felle brand waarbij het kerkje in Twijzel geheel is verwoest. De beelden die in Twijzelerheide waren geplaatst zijn inmiddels ook niet meer aanwezig.
De dispositie die hier wordt vermeld is zoals deze in 1931 werd genoteerd door mr. A. Bouman. De Gamba 8' is rond 1905 geplaatst op de plek van een Kromhoorn. De Mixtuur was oorspronkelijk III-IV-V sterk, maar werd bij de overplaatsing naar Twijzel grotendeels afgestopt. De Nasat 3' was afgesloten.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan

1781	Wognum	Rooms-Katholieke Schuilkerk
1857	Wognum	Sint Hiëronymuskerk
1871	Spaarnwoude aan de Lie	Sint Jacobuskerk
1889	Workum	Gereformeerde Kerk
1921	Twijzel	Gereformeerde Kerk

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Manuaal	9
- Pedaal	aangehangen
Totaal aantal stemmen	9
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen

Dispositie
Manuaal (C-d'''): Bourdon 16' (discant), Prestant 8', Holpijp 8', Gamba 8' - ca. 1905, Octaaf 4', Roerfluit 4', Nasat 3', Octaaf 2', Mixtuur I-II-III sterk (B/D).
Pedaal (C-d'): Aangehangen.

Vulstem	Samenstelling
Mixtuur I-II-III sterk	C: 2'. c': 2' - 1 1/3'. e': 4' - 2 2/3' - 2'.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De oorspronkelijke dispositie luidde mogelijk: Manuaal (C-d'''): Prestant 8' (discant dubbelkorig), Holpijp 8' (gedeeld), Fluit Travers 8' (discant), Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Nachthoorn 2', Mixtuur III-IV-V sterk (1', gedeeld), Tremulant. Pedaal: Aangehangen. Deze dispositie is overgenomen van een offerte voor de bouw van een nieuw instrument voor de Sint Bonifaciuskerk te Leeuwarden uit 1782. In 1889 schreef Johannes Hilboesen namens de firma Ypma & Co. de volgende dispositie op: Manuaal (C-d'''): Bourdon 16' (discant), Prestant 8', Holpijp 8' (gedeeld), Octaaf 4', Roerfluit 4', Nasard 3', Octaaf 2, Mixtuur (gedeeld), Cromhoorn 8'. Pedaal (twee octaven): Aangehangen.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De oorspronkelijke dispositie luidde mogelijk:
Manuaal (C-d'''): Prestant 8' (discant dubbelkorig), Holpijp 8' (gedeeld), Fluit Travers 8' (discant), Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Nachthoorn 2', Mixtuur III-IV-V sterk (1', gedeeld), Tremulant.
Pedaal: Aangehangen.
Deze dispositie is overgenomen van een offerte voor de bouw van een nieuw instrument voor de Sint Bonifaciuskerk te Leeuwarden uit 1782.

In 1889 schreef Johannes Hilboesen namens de firma Ypma & Co. de volgende dispositie op:
Manuaal (C-d'''): Bourdon 16' (discant), Prestant 8', Holpijp 8' (gedeeld), Octaaf 4', Roerfluit 4', Nasard 3', Octaaf 2, Mixtuur (gedeeld), Cromhoorn 8'.
Pedaal (twee octaven): Aangehangen.

Literatuur

Orgels aan de Lie / Victor Timmer, Ton van Eck. - In: De Mixtuur, nr. 43, september 1983.
"Zoodat wij hem met vrijmoedigheid aan de Friesche Kerken aanbevelen" : over Taeke Pieters Klimstra (1858-1945) orgelmaker te Wierum en Metslawier / Victor Timmer. - Elburg : Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel, 2006. - (Publicatie nr. 64).