Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Marcel Pelt. Datering: 9 September 2006.

Foto: Marcel Pelt

Harlingen, Nederland (Fryslân) - Sint Michaëlskerk
Gemeente: Harlingen
Adres: Zuiderhaven 77, 8861 CM, Harlingen
Website: https://heiligejacobusparochie.nl/

Beschrijving nr.: 1005138.

Gebouwd door: P.J. Adema & Zn. (1898)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1898 P.J. Adema & Zn.  nieuwbouw
1950 Adema-Schreurs Kerkorgelbouw  wijzigen dispositie
2003 Adema's Kerkorgelbouw  restauratie en uitbreiding
2022 Adema's Kerkorgelbouw  restauratie

  • De Sint Michaëlskerk in Harlingen werd ontworpen door Alfred Tepe in neogotische stijl en is gebouwd in de jaren 1877-1881. Het Adema-orgel uit de vorige parochiekerk werd verkocht aan een priester in Manchester, Engeland. Een orgel voor de nieuwe kerk werd pas jaren later voltooid. Het is gebouwd door de firma P.J. Adema & Zn. te Amsterdam. Het front werd ontworpen door Friedrich Wilhelm Mengelberg. Het orgel werd grotendeels gefinancierd uit een schenking van Hermanus Schrage. Op 20 juni 1898 is het orgel gewijd. Het werd bespeeld door Johann Silvester Ponten, organist van de Onze Lieve Vrouwekerk in Zwolle. Het instrument had mechanische tractuur met sleepladen, en een vrijstaande speeltafel tussen de beide orgelkassen.
  • In de nacht van 4 op 5 november 1941 raakte het instrument beschadigd door een bombardement. Het kerkgebouw werd hierna hersteld en in 1948 weer gewijd. Het orgel is 1949-1950 herbouwd door de firma Adema-Schreurs met 22 stemmen, electrische tractuur en een nieuwe speeltafel. Het tweede manuaal werd in een zwelkast geplaatst. Adviseur was dr. P.J. de Bruyn. Op 17 februari 1950 is het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Albert de Klerk.
  • In de jaren 2000-2003 is het orgel door Adema gerestaureerd. De oorspronkelijke Vox Humana was bewaard gebleven en werd op Manuaal II geplaatst, en de Sexquialter van dit werk is in 2003 vervangen door een nieuwe Trompet Harmoniek. Op het pedaal werd de Openfluit 4' vervangen door een Cello 8'.
  • Het orgel raakte hierna vervuild als gevolg van stucadoorswerkzaamheden in de kerk. Het is in 2022 door Adema gereinigd en waar nodig hersteld.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal I9
- Manuaal II8
- Pedaal5
Totaal aantal stemmen22
ToetstractuurPneumatisch
RegistertractuurPneumatisch
Windlade(n)Kegelladen

Dispositie
Manuaal I (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Salicionaal 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Doublet 2', Mixtuur II-IV sterk, Trompet 8'.
Manuaal II (in zwelkast) (C-g'''): Vioolprestant 8', Viola 8', Vox Coelestis 8', Bourdon 8', Fluit Harmoniek 4', Flageolet 2', Trompet Harmoniek 8' - 2003, Fagot-Hobo 8' - 1950, Vox Humana 8'.
Pedaal (C-f'): Contrabas 16', Subbas 16', Openbas 8', Cello 8' - 2000, Fagot 16' - 1950.
Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal II 16', Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II, Manuaal II - Manuaal II 16'.
Speelhulpen: Tremulant.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie luidde:
    Manuaal I (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Salicionaal 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Octaaf 2', Mixtuur II-IV sterk, Trompet Harmoniek 8'.
    Manuaal II (C-g'''): Viola di Gamba 8', Vox Coelestis 8', Bourdon 8', Roerfluit 8', Fluit Harmoniek 4', Picolo Harmoniek 2', Vox Humana 8'.
    Pedaal (C-d'): Subbas 16', Gedekt 16', Violoncel 8'.
    Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.

  • Na de herbouw van 1950 was de dispositie:
    Manuaal I (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Salicionaal 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Doublet 2', Mixtuur II-IV sterk, Trompet 8'.
    Manuaal II (in zwelkast) (C-g'''): Vioolprestant 8', Viola 8', Vox Coelestis 8', Bourdon 8', Fluit Harmoniek 4', Flageolet 2', Sexquialter I-II sterk - 1950, Fagot-Hobo 8' - 1950.
    Pedaal (C-f'): Contrabas 16', Subbas 16', Openbas 8', Openfluit 4' - 1950, Fagot 16' - 1950.
    Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal II 16', Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II, Manuaal II - Manuaal II 16'.
    Speelhulpen: Tremulant.

Literatuur
  • Mixturen. - In: De Schalmei, 5e Jaargang Nr. 2, April 1950.
  • Honderd jaar Adema-orgels / Piet Visser. - Amsterdam : fa. Joseph Adema - Hubert Schreurs Kerkorgelbouw, 1954. - Uitgegeven t.g.v. het honderdjarig bestaan van de firma.
  • Vijf eeuwen Friese orgelbouw : Een schoone voorraad waarlyk / Jan Jongepier. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2004.
  • Orgels in de Sint Michaëlskerk te Harlingen / Victor Timmer. - In: Friese Orgelkrant 2007.
  • Het historische orgel in Nederland 1894 - 1901 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2008. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 13).
  • Veranderend Fries Orgellandschap / Theo Jellema. - In: Friese Orgelkrant 2023 (Stichting Organum Frisicum - Het Friese Orgel).
Links http://www.adema-kerkorgelbouw.nl/orgels/pja/page60/harlingen.html

Foto: Janco Schout. Datering: 9 September 2006.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 9 September 2006.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 9 September 2006.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 9 September 2006.
Foto: Janco Schout
Foto: Janco Schout. Datering: 9 September 2006.
Foto: Janco Schout
Harlingen - Sint Michaëlskerk

Foto: Piet Bron. Datering: 23 August 2015.
Foto: Piet Bron