Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Bron: Festschrift. Datering: 2017.

Bron: Festschrift

Waldheim, Deutschland (Sachsen) - Evangelisch-Lutherische Stadtkirche Sankt Nikolai
Gemeente: Waldheim
Streek:Mittelsachsen
Adres: Am Schulberg 2, 04736, Waldheim

Beschrijving nr.: 2051395.

Gebouwd door: Urban Kreutzbach (1843) - opus 13

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1843 Urban Kreutzbach13 nieuwbouw
1891 Richard Kreutzbach  ombouw
1928 Eule Orgelbau  restauratie
1952 Eule Orgelbau  restauratie en uitbreiding
1989 Eule Orgelbau  diverse werkzaamheden

  • De Sankt Nikolaikirche in Waldheim is in 1842 voltooid. Urban Kreutzbach bouwde een tweeklaviers orgel voor deze kerk, dat in 1843 werd opgeleverd. Johann Schneider, organist van de Hofkirche in Dresden, keurde het orgel. Op 12 november 1843 werd het in gebruik genomen.
  • In 1891 is het orgel verbouwd door Richard Kreutzbach. Door hem werden verschillende ingrijpende wijzigingen uitgevoerd: de registertractuur werd pneumatisch aangelegd, er kwam een nieuwe klaviatuur, nieuwe windvoorziening en de tractuur is twee halve tonen omgehangen om de toonhoogte te verlagen. Voor de tonen C- en Cis-groot werd een extra windlade gemaakt met nieuw pijpwerk. Een deel van het pijpwerk werd vernieuwd en de dispositie is ook gewijzigd. Op het Hauptwerk werd de Cymbel vervangen door een Trompete 8', op het Oberwerk verving hij de Bassethorn 16' en de Flauto Amabile 4' door een Aeoline en een Hohlflöte 8'.
  • In 1917 werden de frontpijpen gevorderd. In de jaren 1927-1928 plaatste Hermann Eule nieuwe tinnen frontpijpen. Er werd ook een windmotor geplaatst. De dispositie is door Eule opnieuw gewijzigd. de Flauto Amabile 8' en Quinte 6' van het Hauptwerk verving hij door een Gambe 8' en een Dolce 8'. De Flautenbaß 8' van het pedaal werd vervangen door een Cello 8'. De Viola di Gamba van het Oberwerk wijzigde hij in een Salicional 8'.
  • Onder advies van Martin Römer voerde de firma Eule in 1952 een revisie uit. Hierbij is de Rollschweller (uit 1891) verwijderd. Het orgel werd uitgebreid met enkele registers: Blockflöte 2' en Quint 1 1/3' op het Hauptwerk, Schwiegel 1' en Zink 2 fach op het Oberwerk en een Choralbass 4' op het pedaal. De Gambe 8' van het Hauptwerk werd gewijzigd in een Quintatön, de Gedackt 8' van het Hauptwerk plaatste men op het pedaal als Zartbass en de Hohlflöte 8' van het Oberwerk op het Hauptwerk als Flöte 8'. Tenslotte is een tremulant geplaatst.
  • Een laatste restauratie werd uitgevoerd door Eule in 1989. Daarbij is niets gewijzigd aan de dispositie.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hauptwerk16
- Oberwerk11
- Pedal7
Totaal aantal stemmen34
ManuaalomvangC-f''' (C-e''' op de lade)
PedaalomvangC-d'
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurPneumatisch
Windlade(n)Sleepladen

Dispositie
Hauptwerk: Bordun 16', Principal 8', Quintatön 8' - 1928/1952, Flöte 8' - 1891, Rohrflöte 8', Dolce 8' - 1928, Octave 4', Gedackt 4', Quinte 3', Octave 2', Blockflöte 2' - 1952, Terz 1 3/5', Quinte 1 1/3' - 1952, Octave 1', Mixtur 3 fach (1 1/2'), Trompete 8' - 1891.
Oberwerk: Principal 8', Salicional 8' - 1843/1928, Gedackt 8', Aeoline 8' - 1891, Octave 4', Rohrflöte 4', Nassat 3', Octave 2', Schwiegel 1' - 1952, Mixtur 3 fach (1'), Zink 2 fach - 1952.
Pedal (C-d'): Violonbass 16', Subbass 16', Principal 8', Cello 8' - 1928, Zartbass 8', Choralbass 4' - 1952, Posaune 16'.
Koppelingen: Manualcoppel, Pedalcoppel Hauptwerk.
Speelhulpen: Tremulant - 1952, 3 feste Kombinationen (p - mf - f) - 1891.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De oorspronkelijke dispositie luidde:
Hauptwerk (C-d'''): Bordun 16', Principal 8', Flauto Amabile 8', Gedackt 8', Rohrflöte 8', Gedackt-Quinte 6', Octave 4', Gedackt 4', Quinte 3', Octave 2', Terz 1 3/5', Octave 1', Mixtur 3 fach (1 1/2'), Cymbel 2 fach (1').
Oberwerk (C-d'''): Principal 8', Viola di Gamba 8', Gedackt 8', Octave 4', Flauto Amabile 4', Rohrflöte 4', Nassat 3', Octave 2', Mixtur 3 fach (1'), Bassethorn 16'.
Pedal (C-c'): Violonbass 16', Subbass 16', Principal 8', Flautenbass 8', Posaune 16'.
Koppeln: Manualcoppel, Pedalcoppel Hauptwerk.
Spielhilfen: Calcantenklingen, 2 Sperrventile.
Literatuur
  • Urban Kreutzbach (1796-1868) : Leben und Werk / Klaus Walter, Wolfram Hackel, Gert Rothe. - In: Acta Organologica ; Band 33. - Kassel : Merseburger, 2013. - (260. Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde).
  • 150 Jahre Christian-Friedrich-Göthel-Orgel St.-Nikolai-Kirche Grünlichtenberg : Festschrift und Orgel-Inventar für das Ev.-Luth. Kirchspiel Waldheim-Geringswalde / Michael Kreskowsky. - Grünlichtenberg : Kirchgemeinde, 2017.