Spring naar content
Description complète d'orgue sélectionné
Photo: Bert Wisgerhof. Datation: 15 February 2013.

Photo: Bert Wisgerhof

Fulda, Deutschland (Hessen) - Hoher Dom Sankt Salvator
Commune: Fulda
Adresse: Domplatz, Fulda
Site Web: http://www.bistum-fulda.de/

Description no.: 2002835.

Bâti par: Rieger Orgelbau (1996)
L'orgue comprend le parent le matériel: Organ case de 1713 de Adam Oehninger, de 1877 de Wilhelm Sauer Orgelbau

AnnéeFacteurOpusActivité
1713 Adam Oehninger  orgue neuf
1839 Georg Franz Ratzmann  conversion
1877 Wilhelm Sauer Orgelbau255 orgue neuf dans buffet vieille
1917 Wilhelm Ratzmann  activités différentes
1940 Gebrüder Späth  conversion
1977 Kreienbrink Orgelbau  conversion
1996 Rieger Orgelbau  orgue neuf dans buffet vieille

  • In 1708-1713 bouwde Vater Adam Oehninger een nieuw orgel voor de kathedraalkerk van Fulda met drie klavieren, vrij pedaal en 41 stemmen. Het orgel kreeg een fraaie barokke orgelkas. Georg Franz Ratzmann reviseerde het instrument in 1837-1839 en maakte een nieuwe windlade voor het Oberwerk met vijf extra stemmen. Ook vergrootte hij de manuaalomvang.
  • Een geheel nieuw orgel werd in de jaren 1874-1877 door Wilhelm Sauer gemaakt (opus 255), maar de oude orgelkas bleef behouden. Het instrument met drie klavieren en 52 registers werd gebouwd met pneumatische kegelladen. In 1917 zijn de frontpijpen gevorderd. Deze werden door Wilhelm Ratzmann uitgebouwd en later vervangen door zinken exemplaren. Dit orgel is in de jaren 1933-1940 ingrijpend verbouwd door Späth, die de tractuur electrificeerde, het Rückpositiv leeghaalde (1934) en in de hoofdkas plaatste als Schwellwerk en een vierde manuaal toevoegde. Tevens sloot men het koororgel, in 1937 door Späth geheel vernieuwd, aan op de speeltafel van het hoofdorgel. Het instrument had nu 68 stemmen. De windladen van Sauer zijn in 1977 vervangen door nieuwe laden van Kreienbrink.
  • In 1996 is het instrument geheel herbouwd door Rieger Orgelbau. De oude kas en de oude windlade van het rugpositief zijn opnieuw gebruikt. Van Sauer bleven 24 registers bewaard. Rieger maakte een nieuwe kas voor het rugpositief in oude stijl. Hans-Jürgen Kaiser, Gero Kaleschke en Reinhardt Menger waren als adviseurs bij de bouw betrokken.

Données techniques
Nombre de registres par manuel
- Hauptwerk12
- Rückpositiv13
- Schwellwerk19
- Oberwerk11
- Pedalwerk16
Nombre de jeux total71
Transmission des clésMechanical
Transmission des jeuxElectrical
Sommier(s)Slider chests
Hauteur tonalea' = 439 Hz
TempératureEqual temperament
Presse de Vent85 mm (Rückpositiv), 95 mm (Hauptwerk en Oberwerk), 110 mm (Schwellwerk), 120/110 mm (Pedalwerk)

Composition
Hauptwerk (C-a'''): Principal 8' - c-f''' 1877, Rohrgedackt 8', Flûte Harmonique 8' - c'-f''' 1877, Octave 4' - 1877, Spitzflöte 4', Superoctave 2', Rauschquinte 2 fach - 1877, Mixtur Major 5 fach (2'), Mixtur Minor 3 fach (2/3'), Cornett 5 fach (from g°), Trompete 16', Trompete 8', Tremulant.
Rückpositiv (C-a'''): Praestant 8', Holzgedackt 8', Quintatön 8' - 1877/1996, Octave 4' - 1877, Rohrflöte 4' - 1877, Quinte 2 2/3', Superoctave 2', Terz 1 3/5', Larigot 1 1/3', Scharf 4 fach (1'), Dulcian 16', Krummhorn 8', Trompete 8', Tremulant.
Schwellwerk (C-a'''): Bordun 16' - 1877, Principal 8' - 1877, Rohrflöte 8' - 1877, Salicional 8' - 1877, Gamba 8' - 1877, Vox Coelestis 8' (from G), Octave 4', Flaut Travers 4' - 1877, Viola 4', Nassard 2 2/3' - 1877, Doublette 2', Tierce 1 3/5', Plein Jeu 5 fach (2'), Progressio 4-6 fach (2 2/3') - 1877, Bombarde 16' - 1877, Trompette Harmonique 8', Hautbois 8', Voix Humaine 8', Clairon Harmonique 4', Tremulant.
Oberwerk (C-a'''): Gedackt 8' - 1877, Gemshorn 8' - 1877, Praestant 4', Fern Flöte 4' - 1877/1996, Piccolo 2', Sifflöte 1', Mixtur 3 fach (2'), Kornett 4 fach (from g°) - 1877, Clarinett 8' - 1877, Trompete 8', Clairon 4', Tremulant.
Pedalwerk (C-g'): Untersatz 32', Praestant 16', Subbass 16', Violon 16', Octave 8', Flûte 8', Cello 8', Octavbass 4' - 1877, Flûte 4', Flaut Travers 4' - 1877, Hintersatz 4 fach (2 2/3'), Kontraposaune 32', Posaune 16', Fagott 16', Trompete 8', Clairon 4' - 1877.
Accouplements: Hauptwerk - Rückpositiv, Hauptwerk - Schwellwerk, Hauptwerk - Oberwerk, Rückpositiv - Schwellwerk, Rückpositiv - Oberwerk, Schwellwerk - Oberwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Rückpositiv, Pedal - Schwellwerk, Pedal - Oberwerk, Pedal - Rückpositiv 4' (electric), Pedal - Schwellwerk 4' (electric), Hauptwerk - Schwellwerk 16' (electric).
Jouer conseils: 32x12 electronic combination action, Sequencer, Register-crescendo (Walze).

Autres données des dispositions
Autres dispositions
  • De oorspronkelijke dispositie uit 1713 luidde:
    Hauptwerk: Prinzipal 16', Gedackt 16', Viola di Gamba 16', Oktave 8', Spitzflöte 8', Quinte 5 1/3', Superoktave 4', Cornett 4 fach (8'), Mixtur 5 fach (2'), Oktavzimbel 3 fach (1'), Quintzimbel 3 fach (1'), Trompete 16'.
    Rückpositiv: Prinzipal 8', Rohrflöte 8', Quinte 5 1/3', Oktave 4', Flöte Travers 4', Nachthorn 4', Waldflöte 4' (2'?), Sesquialter, Mixtur 3 fach (1'), Zimbel 1/2', Krummhorn 16'.
    Oberwerk: Flöte 16', Quintatön 16', Prinzipal 8', Koppelflöte 8', Salizional 8', Gambe 8', Oktave 4', Quinte 2 2/3', Quintflöte 2 2/3', Terz 1 3/5', Nasard 3 fach (1'), Mixtur 4 fach (1').
    Pedal: Prinzipalbaß 16', Subbaß 16', Oktavbaß 8', Quinte 5 1/3', Posaune 16', Trompete 8'.

  • De dispositie van Sauer (1877) luidde:
    Hauptwerk (mit Barkerhebel): Principal 16', Bordun 16', Principal 8', Gedact 8', Flûte Harmonique 8', Viola da Gamba 8', Gemshorn 8', Nassard 5 1/3', Octave 4', Rohrflöte 4', Spitzflöte 4', Rauschquinte 2 fach, Cornett 4 fach (4'), Mixtur 5 fach (2'), Cymbel 3 fach (1 3/5'), Bombarde 16', Trompete 8'.
    Rückpositiv (im Schweller): Geigenprincipal 8', Lieblich Gedact 8', Traversflöte 8', Aeoline 8', Voix Céleste 8', Fugara 4', Flauto Dolce 4', Oboe 8'.
    Obermanual: Lieblich Gedact 16', Principal 8', Fernflöte 8', Rohrflöte 8', Salicional 8', Quintatön 8', Octave 4', Traversflöte 4', Gemshorn 4', Nassard 2 2/3', Flautino 2', Progressio Harmonica 4-6 fach (2 2/3'), Klarinette 8', Basson 8'.
    Pedal: Offenbaß 16', Principalbaß 16', Violon 16', Subbaß 16', Quintbaß 10 2/3', Octavbaß 8', Baßflöte 8', Violoncello 8', Quintflöte 5 1/3', Octave 4', Posaune 16', Clairon 4'.
    Koppeln: Hauptwerk - Rückpositiv, Hauptwerk - Oberwerk, Rückpositiv - Oberwerk, Pedal - Hauptwerk.
    Spielhilfen: Tutti Hauptwerk, Tutti Rückpositiv, Tutti Oberwerk, Tutti Pedal.

  • De dispositie luidde na de ombouw door Kreienbrink van 1977:
    Hauptwerk: Prinzipal 16', Bordun 16', Prinzipal 8', Flauto Harmonique 8', Gemshorn 8', Gedackt 8', Nasard 5 1/3', Oktave 4', Rohrflöte 4', Spitzflöte 4', Rauschquinte 2 fach, Mixtur 5 fach, Zimbel 3 fach, Kornett 4 fach, Bombarde 16', Choral-Posaune 8', Trompete 4'.
    Nebenwerk: Nachthorngedackt 16', Prinzipal 8', Fernflöte 8', Salicional 8', Quintatön 8', Oktave 4', Traversflöte 4', Nasard 2 2/3', Blockflöte 2', Terzflöte 1 3/5', Septime 1 1/7', Progressio 4-6 fach, Basson 16', Klarinette 8', Harmonika 8'.
    Schwellwerk: Viola di Gamba 8', Lieblich Gedackt 8', Aeoline 8', Vox Coelestis 8', Praestant 4', Flauto Dolce 4', Flageolett 2', Nachthorn 1', Sesquialter 2 fach, Mixtur 5-7 fach, Trompetenregal 16', Krummhorn 8', Kopftrompete 8', Tremulant.
    Bombardwerk: Kupferprinzipal 8', Rohrflöte 8', Gemshorn 4', Scharffflöte 2', Larigot 1 1/3', Terzzimbel 3 fach, Mixtur 4-5 fach, Tuba 16', Feldtrompete 8', Oboe 8', Trompete 4'.
    Pedal: Prinzipalbaß 32', Offenbaß 16', Violonbaß 16', Subbaß 16', Nachthorn 16', Quintbaß 10 2/3', Oktavbaß 8', Baßflöte 8', Salicetbaß 8', Choralbaß 4', Quintflöte 2 2/3', Waldflöte 2', Hintersatz 6 fach (5 1/3'), Contra-Posaune 32', Posaune 16', Contra-Trompete 16', Trompete 8', Clairon 4'.

Références
  • Kurhessen als Orgellandschaft / Dieter Großmann. - In: Acta Organologica Band 1. - Berlin : Verlag Merseburger, 1967. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 30).
  • Die Orgeln der Stadt Fulda / Gottfried Rehm. - Wolfenbüttel : Uwe Pape, 1970. - (Norddeutsche Orgeln ; 6).
  • Ergänzungen und Berichtungen zu Band 6 "Die Orgeln der Stadt Fulda". - In: Die Orgeln des ehemaligen Kreises Schlüchtern : Mit Ergänzungen zu den Banden Kreis Hünfeld, Landkreis Fulda, Stadt Fulda / Gottfried Rehm. - Berlin : Verlag U. Pape, 1975. - (Norddeutsche Orgeln ; Band 10).
  • Der Orgelbauer Wilhelm Sauer (1831-1916) : Leben und Werk / Hans-Joachim Falkenberg. - Lauffen : Orgelbau Fachverlag Rensch, 1990. - (124. Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde).
  • Orgel im Hohen Dom zu Fulda. - Informatieblad van de firma Kreienbrink.
  • Orgel International 3/1998.
Enregistrements
  • Max Reger : Organ works vol. 16 / Christian Barthen. - Naxos 8.572909 (CD). - 2014. - (Organ Encyclopedia).
  • Joseph Gabriel Rheinberger - Organ Works vol. 8 / Wolfgang Rübsam. - Naxos 8.570315 (CD). - 2008.
  • Peter Eben : Das Orgelwerk, Vol. 4 / Günther Rost. - Motette 12944 (SACD). - 2008.
  • Reger : [Organ Works, vol. 5] : Sonata nr. 2 + Organ Pieces, op. 65 - Chorale Fantasia on "Wachet auf, ruft uns die Stimme" / Stefan Frank. - Naxos 8.557186 (CD). - 2005. - (The Organ Encyclopedia).
  • Joseph Gabriel Rheinberger - Organ Works vol. 5 / Wolfgang Rübsam. - Naxos 8.557184 (CD). - 2004.
  • Reger : [Organ Works, vol. 3] : Fantasia and Fugue on the name of B-A-C-H - Organ Pieces op. 59 - Fantasia and Fugue in D minor / Hans-Jürgen Kaiser. - Naxos 8.554207 (CD). - 2003. - (The Organ Encyclopedia).
  • Keith John plays the organ of Fulda Cathedral / Keith John. - Priory PRCD 774 (CD). - 2003. - (Great European Organs ; 68).
  • Max Reger Organ Works Volume 5 / Stefan Frank. - Naxos 8.557186 (CD). - 2002. - (Organ Encyclopedia).
  • Orgelwerke von Johann Sebastian Bach / Hans-Jürgen Kaiser. - Querstand VKJK 0024 (CD). - 2001.
  • Die Sauer-Orgel 1877 des Domes St. Bonifatius zu Fulda / Hans Jürgen Kaiser. - Da Camera DaCa 77 109 (CD).
  • Max Reger: Klavier und Orgel / Wolfgang Rübsam (orgel) en Andreas Rothkopf (piano). - ORG 7004-2 (CD). - 1998.
  • Die große Orgel im Dom zu Fulda / Hans-Jürgen Kaiser. - Arkadia Akademia. - 1996.
Lièns https://www.bistum-fulda.de/bistum_fulda/kunst_musik/musik/orgelmusik/orgelmusik_am_dom/domorgel.php?navid=189
https://de.wikipedia.org/wiki/Fuldaer_Dom#Hauptorgel
Photo: Bert Wisgerhof. Datation: 15 February 2013.
Photo: Bert Wisgerhof
 Photo: Bert Wisgerhof. Datation: 15 February 2013.
Photo: Bert Wisgerhof
 Photo: Jörg R. Becker.
Photo: Jörg R. Becker
 Source: Postcard.
Source: Postcard