Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Rainer Pfingst. Datering: 21 April 2009.

Foto: Rainer Pfingst

Leipzig, Deutschland (Sachsen) - Nikolaikirche
Gemeente: Leipzig
Adres: Nikolaikirchhof, 04109, Leipzig
Website: http://www.nikolaikirche-leipzig.de/

Beschrijving nr.: 2002830.

Gebouwd door: Ladegast & Sohn (1862)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1862 Ladegast & Sohn  nieuwbouw
1888 Ladegast & Sohn  diverse werkzaamheden
1895 Ladegast & Sohn  restauratie en uitbreiding
1903 Wilhelm Sauer Orgelbau885 ombouw
1988 Eule Orgelbau  restauratie
2004 Eule Orgelbau645 reconstructie

  • In de Nicolaikirche in Leipzig staat een vierklaviers Ladegast-orgel met 93 stemmen. Het orgel verkeert niet meer in de oorspronkelijke staat. In 1862 werd het door Ladegast gebouwd met 84 registers verdeeld over vier manualen en vrij pedaal. Het orgel werd in 1888 gereviseerd. In 1895 volgde ook een revisie door Ladegast, die acht weken in beslag nam. Voor het eerste en derde klavier bracht men pneumatische hefbomen aan. Het derde manuaal werd tevens uitgebreid met een Clarinette 8'.
  • In de jaren 1902/1903 verbouwde Wilhelm Sauer het instrument. Hierbij werden de mechanische sleepladen vervangen door pneumatische kegelladen, de windvoorziening werd volledig gewijzigd en ook de dispositie en de intonatie zijn aangepast.
  • In 1987-1988 is het instrument omgebouwd naar electro-pneumatiek. In de zomer van 2002 startte een nieuwe restauratie door de firma Eule, die volgens de planning in september 2004 was afgerond. Eind oktober 2004 werd het orgel met een speciale feestweek in gebruik genomen. De officiële inwijding vond plaats op 31 oktober 2004 met een feestelijke kerkdienst en een concert in de middag. Organist bij deze gelegenheden was Jürgen Wolf.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hauptwerk23
- Oberwerk22
- Récit14
- Brustwerk14
- Echowerk13
- Pedal19
Totaal aantal stemmen105
ToetstractuurElectrisch
RegistertractuurElectrisch
Windlade(n)Sleepladen

Dispositie
I. Manual (Hauptwerk) (C-a'''): Bordun 32', Prinzipal 16', Bordun 16', Prinzipal 8', Gemshorn 8', Flöte 8', Flûte Harmonique 8', Doppelgedackt 8', Rohrquinte 5 1/3', Oktave 4', Spitzflöte 4', Rohrflöte 4', Terz 3 1/5', Quinte 2 2/3', Septime 2 2/7', Oktave 2', Terz 1 3/5', Cornett 3-5 fach (2 2/3'), Mixtur 4 fach (2'), Cimbel 3 fach (2'), Trombone 16', Trompete 8', Trompete 4'.
II. Manual (Oberwerk) (C-a'''): Prinzipal 16', Quintatön 16', Prinzipal 8', Bordunalflöte 8', Fugara 8', Quintatön 8', Rohrflöte 8', Oktave 4', Hohlflöte 4', Gedackt 4', Spitzquinte 2 2/3', Oktave 2', Waldflöte 2', Terz 1 3/5', Quinte 1 1/3', Flageolett 1', Cornett 3 fach (2 2/3'), Cymbel 4 fach (2'), Basson 16', Trompete 8', Clarinette 8', Vox Populi 8'.
III. Manual (Récit) (in zwelkast) (C-a'''): Stillgedackt 16', Diapason 8', Flûte Traversière 8', Viole di Gamba 8', Aeoline 8', Voix Céleste 8', Flûte Octaviante 4', Octavin 2', Plein Jeu 4-5 fach (2 2/3'), Bombarde 16', Trompette Harmonique 8', Hautbois 8', Vox Populi 8', Clairon 4', Tremulant, Stahlspiel.
IV. Manual (Brustwerk) (C-a'''): Lieblich Gedackt 16', Geigenprinzipal 8', Flauto Traverso 8', Doppelflöte 8', Harmonica 8', Oktave 4', Oktavflöte 4', Piffaro 4', Rohrquinte 2 2/3', Piccolo 2', Scharf 3 fach (1 1/3'), Fagott 16', Oboe 8', Cor Anglais 8'.
V. Manual (Echowerk) (C-a'''): Viola 16', Viola d'Amour 8', Lieblich Gedackt 8', Salicional 8', Unda Maris 8' (2 fach), Sanftflöte 8', Viola 4', Zartflöte 4', Nassat 2 2/3', Violino 2', Harmonia Aetheria 3 fach (2 2/3'), Aeoline 16' - tongwerk, Vox Humana 8', Carillon.
Pedal (C-f'): Prinzipalbaß 32', Untersatz 32', Prinzipalbaß 16', Subbaß 16', Violonbaß 16', Salizet 16', Terz 12 4/5', Nassat 10 2/3', Oktavbaß 8', Baßflöte 8', Violoncello 8', Nasard 5 1/3', Oktavbaß 4', Cornett 5 fach (2 2/3'), Posaunenbaß 32', Posaunenbaß 16', Dulcian 16', Trompete 8', Trompete Clarino 4'.
Koppelingen: I. Manual - II. Manual, I. Manual - III. Manual, I. Manual - IV. Manual, II. Manual - III. Manual, II. Manual - IV. Manual, III. Manaul - IV. Manual, Pedal - I. Manual, Pedal - II. Manual, Pedal - III. Manual, Pedal - IV. Manual, Superoktavkoppel I. Manual - II. Manual, Generalkoppel.
Speelhulpen: 8 Setzerkombinationen, Organo Pleno, Tutti, Register-crescendo (Walze), Tongwerken aan/af.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De dispositie van Ladegast uit 1862 luidde:
    Hauptwerk: Bordun 32' (vanaf c), Principal 16', Bordun 16', Principal 8', Gemshorn 8', Gambe 8', Doppelgedact 8', Rohrquinte 5 1/3', Octave 4', Spitzflöte 4', Rohrflöte 4', Terzflöte 3 1/5', Quinte 2 2/3', Septime 2 2/7', Octave 2', Terz 1 3/5', Cornett 3-5 fach, Mixtur 4 fach (2'), Cimbel 3 fach (1 1/3'), Fagott 16' (doorslaand), Trompete 8'.
    Brustwerk: Lieblich Gedact 16', Geigenprincipal 8', Flauto Traverso 8', Doppelflöte 8', Harmonica 8', Octave 4', Octavflöte 4', Piffaro 4', Rohrquinte 2 2/3', Piccolo 2', Scharf 3 fach (1 1/3'), Clarinetto 4' (gereserveerd).
    Oberwerk (in zwelkast): Principal 16', Quintatön 16', Principal 8', Fugara 8', Rohrflöte 8', Bordunflöte 8', Quintatön 8', Octave 4', Hohlflöte 4', Gedact 4', Spitzquinte 2 2/3', Octave 2', Waldflöte 2', Terz 1 3/5', Quinte 1 1/3', Flageolet 1', Cornett 3 fach (vanaf c, 5 1/3'), Cimbel 4 fach, Oboe 8', Vox Humana 8'.
    Echowerk (in zwelkast): Viola 16', Viola d'Amour 8', Salicional 8', Lieblich Gedact 8', Sanftflöte 8', Unda Maris 8', Viola 4', Zartflöte 4', Nassat 3', Violino 2', Harmonia Aetherea 3 fach, Aeoline 16' (doorslaand tongwerk).
    Pedal: Prinzipalbaß 32', Untersatz 32', Principalbaß 16', Subbaß 16', Violine 16', Salicet 16', Terz 12 4/5', Nassat 10 2/3', Octavbaß 8', Violoncello 8', Gedactflöte 8', Nassat 5 1/3', Octavbaß 4', Cornett 5 fach (2 2/3'), Posaune 32' (doorslaand), Posaune 16' (opslaand), Dulcian 16' (doorslaand), Trompete 8' (opslaand), Trompete 4' (opslaand).
    Manuaalomvang C-f''', Pedaalomvang C-f'.
    Koppelingen: Hauptwerk - Brustwerk, Hauptwerk - Oberwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Brustwerk.
    Tremulant, Forte-Pedal.

  • Voor de laatste restauratie was de dispositie als volgt:
    I. Manual (Hauptwerk): Prinzipal 16', Bordun 16', Prinzipal 8', Gemshorn 8', Flöte 8', Flûte harmonique 8', Doppelgedackt 8', Quinte 5 1/3', Oktave 4', Spitzflöte 4', Rohrflöte 4', Terz 3 1/5', Quinte 2 2/3', Oktave 2', Flachflöte 2', Terz 1 3/5', Oktave 1', Cornett III-IV (2 2/3'), Mixtur IV (2'), Cimbel III (2'), Fagott 16', Trompete 8'.
    II. Manual: Prinzipal 16', Quintatön 16', Prinzipal 8', Konzertflöte 8', Rohrflöte 8', Quintade 8', Spitzflöte 8', Viola d'Amour 8', Oktave 4', Hohlflöte 4', Gedackt 4', Nasard 2 2/3', Oktave 2', Waldflöte 2', Superquinte 1 1/3', Septime 1 1/7', Cornett 3 fach (2 2/3')', Mixtur 4 fach (2'), Scharff 4 fach (1'), Oboe 8'.
    III. Manual (in zwelkast): Bordun 16', Prinzipal 8', Gedackt 8', Soloflöte 8', Unda Maris 8', Schalmei 8' (Labiaal), Traversflöte 8', Oktave 4', Fugara 4', Quinte 2 2/3', Piccolo 2', Terz 1 3/5', Schwiegel 1', Progressio 2-3 fach (2 2/3')', Trompete 8', Cor Anglais 8', Glockenspiel , Tremulant .
    IV. Manual (in zwelkast): Gedackt 16', Geigenprinzipal 8', Gedackt 8', Salizet 8', Aeoline 8', Vox Coelestis 8', Blockflöte 4', Viola 4', Zartflöte 4', Violine 2', Larigot 1 1/3', Sifflöte 1', Cimbel 3-4 fach, Vox Humana 8', Tremulant zur Vox Humana .
    Pedaal: Prinzipalbaß 32', Untersatz 32', Prinzipal 16', Subbaß 16', Violon 16', Salizet 16', Echobaß 16' (transmissie van III. Manual), Quinte 10 2/3', Prinzipalbaß 8', Gedackt 8', Violon 8', Dulzian 8' (Labiaal), Oktave 4', Weitpfeife 4', Oktave 2', Flageolett 2', Mixtur 4 fach (1 1/3')', Posaune 32', Posaune 16', Trompete 8', Clairon 4'.
    Koppelingen: I. Manual - II. Manual, I. Manual - III. Manual, I. Manual - IV. Manual, II. Manual - III. Manual, II. Manual - IV. Manual, III. Manaul - IV. Manual, Pedal - I. Manual, Pedal - II. Manual, Pedal - III. Manual, Pedal - IV. Manual, Superoktavkoppel I. Manual - II. Manual, Generalkoppel.

Literatuur
  • Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 9. Jahrg. No. 6, 21. November 1888.
  • Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 16. Jahrg., No. 5, 11. November 1895.
  • Der Orgelbauer Wilhelm Sauer (1831-1916) : Leben und Werk / Hans-Joachim Falkenberg. - Lauffen : Orgelbau Fachverlag Rensch, 1990. - (124. Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde).
  • Orgel International 3/2001.
  • Die Nikolaikirche zu Leipzig und ihre Orgel / Hermann J. Busch [red.]. - Leipzig : Evangelische Verlagsanstalt, 2004.
  • Im Wandel der Zeit : Die Ladegasts und ihre Orgel / Alexander Koschel. - Weißenfels : Orgelfachverlag Fagott, 2004.
  • Organ 1/2005.
  • Orgeln in Sachsen - Ein Reiseführer / Felix Friedrich, Vitus Froesch. - Altenburg : Kamprad, 2012.
  • Ein Vierteljahrhundert voller Orgeln : Hermann Eule Orgelbau Bautzen 1997-2022 : Zum 150jährigen Werkstattjubiläum. - Bautzen : Hermann Eule Orgelbau, 2022.
Opnamen
  • Franz Liszt : Orgelwerke / Jürgen Wolf. - Braunschweig RAM 50605 (CD). - 2006.
  • St. Nikolai zu Leipzig / Jürgen Wolf. - Querstand VKJK 9916 (CD). - 2000.
  • Die Ladegast-Sauer-Orgel der Nikolaikirche zu Leipzig / Wolfgang Hofmann. - Motette CD 11321 (CD). - 1992.
Links https://www.nikolaikirche.de/kirchen/nikolaikirche/orgel/
https://www.musiqueorguequebec.ca/orgues/allemagne/leipzignk.html

Foto: Piet Bron sr. Datering: 12 July 2008.
Foto: Piet Bron sr.
Foto: Piet Bron sr. Datering: 12 July 2008.
Foto: Piet Bron sr.
Foto: Piet Bron sr. Datering: 12 July 2008.
Foto: Piet Bron sr.
Foto: Piet Bron sr. Datering: 12 July 2008.
Foto: Piet Bron sr.
Foto: Arno Bekers. Datering: 14 August 2009.
Foto: Arno Bekers
Foto: Arno Bekers. Datering: 14 August 2009.
Foto: Arno Bekers
Foto: Jaap Eilander. Datering: August 2008.
Foto: Jaap Eilander
Foto: Jaap Eilander. Datering: August 2008.
Foto: Jaap Eilander
Foto: Arno Bekers. Datering: 14 August 2009.
Foto: Arno Bekers
Foto: Arno Bekers. Datering: 14 August 2009.
Foto: Arno Bekers
Foto: Arno Bekers. Datering: 14 August 2009.
Foto: Arno Bekers
Foto: Arno Bekers. Datering: 14 August 2009.
Foto: Arno Bekers
Foto: Arno Bekers. Datering: 14 August 2009.
Foto: Arno Bekers
Foto: Arno Bekers. Datering: 14 August 2009.
Foto: Arno Bekers
Foto: Evert-Jan van der Leij. Datering: 19 May 2010.
Foto: Evert-Jan van der Leij