Organ database | Complete description

Complete description of the selected organ

Photo: Arno Bekers. Date: 10 August 2009.

Photo: Arno Bekers

Lutherstadt Wittenberg, Deutschland (Sachsen-Anhalt) - Schloßkirche
Municipal: Lutherstadt Wittenberg
Address: Schlossplatz 1, 06886, Lutherstadt Wittenberg
Website: http://www.stadtkirchengemeinde-wittenberg.de/

Description nr.: 2002588.

Built by: Ladegast & Sohn (1864)

Year	Builder	Opus	Activity
1771	Johann Ephraim Hübner		new organ
1864	Ladegast & Sohn		new organ in old case
1893	Ladegast & Sohn		rebuild
1935	Wilhelm Sauer Orgelbau		rebuild
1994	Eule Orgelbau	600	reconstruction

In 1858 werd besloten om een nieuw orgel te laten bouwen voor de Schloßkirche in Wittenberg door Friedrich Ladegast. Het instrument werd in 1863/1864 gebouwd in de bestaande orgelkas van Hübner uit 1771. Er is geen gebruik gemaakt van pijpwerk van het oude orgel. In 1892 werd de kerk herbouwd in neogotische stijl. Het orgel is hierbij opnieuw opgebouwd met Barker-machines en pneumatische registertractuur. De oude kas werd vervangen door een nieuwe neogotische kas naar een ontwerp van Wilhelm Lober uit Wittenberg. Op 24 oktober 1892 bezocht de keizer van Duitsland het orgel tijdens een repetitie voor het ingebruiknameconcert. Op 31 oktober 1892 werd het orgel weer feestelijk in gebruik genomen.
De firma Sauer bouwde het orgel volledig om in 1935. Het instrument kreeg een electrische tractuur met een verplaatsbare speeltafel. Sauer poogde een universeel orgel te maken waarop ook Bach prima kon worden gespeeld. Door de mix van romantische stemmen en meer barokke toevoegingen was de klank van het orgel echter niet tot ieders tevredenheid. Besloten werd dan ook in 1985 om het Ladegast-orgel te reconstrueren.
Deze klus is in 1994 door Eule geklaard. Het meeste pijpwerk van Ladegast was in het orgel nog aanwezig, en door Ladegast was alles duidelijk gemerkt, zodat de juiste plaatsing op de laden was te herleiden. Eule voegde een Schwellwerk toe met nieuw pijpwerk en enkele stemmen van Sauer.

Technical data

Number of stops per division
- Hauptwerk	13
- Oberwerk	10
- Schwellwerk	17
- Echo	6
- Pedal	11
Total number of stops	57
Key action	Mechanical
Stop action	Mechanical
Windchest(s)	Slider chests
Pitch	a' = 441 Hz
Temperament	Equal temperament
Wind pressure	72 mm

Specification
Hauptwerk (C-f'''): Principal 16', Bordun 16', Principal 8', Gemshorn 8' - bas gecombineerd met Hohlflöte, Hohlflöte 8', Rohrflöte 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Quinte 2 2/3', Octave 2', Cornett 2-4 fach, Mixtur 4-5 fach (2'), Trompete 8' - 1994.
Oberwerk (C-f'''): Lieblich Gedackt 16', Principal 8', Salicional 8', Flauto Traverso 8', Gedackt 8', Octave 4', Fugara 4' - 1994, Waldflöte 2', Progressio 2-4 fach (2'), Hautbois 8' - 1994, Tremulant.
Schwellwerk (C-f'''): Viola d'Amour 16', Flöten-Principal 8', Gambe 8', Bordun 8' - Vanaf c met dubbele labia, Quintatön 8' - 1935/1994, Unda Maris 8' - Bas gecombineerd met Bordun, Salicet 4', Konzertflöte 4' - discant overblazend, Nasat 2 2/3' - 1935, Flautino 2', Terz 1 3/5', Harmonia Aetheria 3 fach (2'), Mixtur 4-5 fach (1 1/3'), Fagott 16', Trompete 8', Oboe 8' - 1935, Clarine 4'.
Echo (C-f'''): Flauto Amabile 8' - 1994, Gedackt 8', VIola di Gamba 8' - 1994, Fugara 8' - 1994; Bas gecombineerd met Viola di Gamba, Viola d'Amour 4' - 1994, Flauto Dolce 4'.
Pedal (C-f'): Untersatz 32', Principalbass 16', Violon 16', Subbass 16', Octavbass 8', Violoncello 8', Bassflöte 8', Quintbass 5 1/3', Octavbass 4', Posaune 16' - 1994, Trompete 8' - 1994.
Couplers: Hauptwerk - Oberwerk, Hauptwerk - Schwellwerk, Oberwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk, Pedal - Schwellwerk.
Accessories: Tongwerken en Mixturen af (Hauptwerk en Pedal), Tongwerken en Mixturen af (Schwellwerk).

Compound stop	Composition
Mixtur 4-5 fach (Hauptwerk)	C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1'. fìs°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3'. c': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'. d'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3'. c''': 8' - 5 1/3' - 4'.
Cornett 2-4 fach (Hauptwerk)	C: 2' - 1 3/5'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. fis'': 4' - 2 2/3' - 2'.
Progressio Harmonica 2-4 fach (Oberwerk)	C: 2' - 1 1/3'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. g': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3'.
Harmonia Aetheria 2-3 fach (Schwellwerk)	C: 2' - 1'. G: 2' - 1 1/3' - 1'. c°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2'. c'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3'. c''': 8' - 5 1/3' - 4'.
Mixtur 4-5 fach (Schwellwerk)	C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c''': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.

Other specifications
Different specifications	De dispositie luidde in 1864: Hauptwerk (C-f'''): Principal 16', Bordun 16', Principal 8', Gemshorn 8' (bas gecombineerd met Hohlflöte), Hohlflöte 8', Rohrflöte 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Quinte 2 2/3', Octave 2', Mixtur 4-5 fach (2'), Cornett 2-4 fach, Trompete 8'. Oberwerk (C-f'''): Lieblich Gedackt 16', Principal 8', Salicional 8', Flauto Traverso 8', Gedackt 8', Octave 4', Fugara 4', Waldflöte 2', Progressio 2-4 fach (2'), Oboe 8', Tremulant . Echo (C-f'''): Flauto Amabile 8', Gedackt 8', VIola di Gamba 8', Fugara 8' (bas gecomb. met Viola di Gamba), Viola d'Amour 4', Flauto Dolce 4'. Pedaal (C-d'): Untersatz 32', Principalbass 16', Violon 16', Subbass 16', Octavbass 8', Violoncello 8', Bassflöte 8', Quintbass 5 1/3', Octavbass 4', Posaune 16'. Koppelingen: Hauptwerk - Oberwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk. Na de ombouw door Sauer in 1935 was de dispositie: Hauptwerk (C-a'''): Principal 16', Bordun 16', Principal 8', Gemshorn 8', Hohlflöte 8', Rohrflöte 8', Octave 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Octave 2', Mixtur 4-5 fach (1 1/3'), Cornett 2-4 fach, Trompete 8'. Oberwerk (C-a'''): Lieblich Gedackt 16', Principal 8', Salicional 8', Rohrflöte 8', Gedackt 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Nasard 2 2/3', Waldflöte 2', Sifflöte 1', Progressio 2-4 fach (1 1/3'), Zimbel 3 fach (gereserveerd), Rankett 16' (gereserveerd), Krummhorn 8' (gereserveerd), Tremulant . Schwellwerk (C-a'''): Lieblich Gedackt 8', Gemshorn 8', Quintatön 8', Flauto Traverso 8', Dolce 8' (gereserveerd), Principal 4' (gereserveerd), Viola d'Amour 4', Flauto Dolce 4', Quinte 2 2/3' (gereserveerd), Blockflöte 2', Terz 1 3/5', Scharf 4 fach (1 1/3'), Dulcian 16', Oboe 8', Saarschalmei 4', Tremulant. Pedaal (C-f'): Untersatz 32', Principalbass 16', Violon 16', Subbass 16', Lieblich Gedackt 16' (transmissie), Octavbass 8', Violoncello 8', Bassflöte 8', Quintbass 5 1/3', Octavbass 4', Flachflöte 2', Rauschpfeife 4 fach (2 2/3'), Posaune 16', Dulzian 16' (transmissie), Tromba 8' (gereserveerd), Singend Cornett 2' (gereserveerd). Koppelingen: Hauptwerk - Oberwerk, Hauptwerk - Schwellwerk, Oberwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk, Pedal - Schwellwerk. Speelhulpen: 4 vrije combinaties, Tutti, Register-crescendo (wals), Tongwerken af.

Other specifications

Different specifications

De dispositie luidde in 1864:
Hauptwerk (C-f'''): Principal 16', Bordun 16', Principal 8', Gemshorn 8' (bas gecombineerd met Hohlflöte), Hohlflöte 8', Rohrflöte 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Quinte 2 2/3', Octave 2', Mixtur 4-5 fach (2'), Cornett 2-4 fach, Trompete 8'.
Oberwerk (C-f'''): Lieblich Gedackt 16', Principal 8', Salicional 8', Flauto Traverso 8', Gedackt 8', Octave 4', Fugara 4', Waldflöte 2', Progressio 2-4 fach (2'), Oboe 8', Tremulant .
Echo (C-f'''): Flauto Amabile 8', Gedackt 8', VIola di Gamba 8', Fugara 8' (bas gecomb. met Viola di Gamba), Viola d'Amour 4', Flauto Dolce 4'.
Pedaal (C-d'): Untersatz 32', Principalbass 16', Violon 16', Subbass 16', Octavbass 8', Violoncello 8', Bassflöte 8', Quintbass 5 1/3', Octavbass 4', Posaune 16'.
Koppelingen: Hauptwerk - Oberwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk.

Na de ombouw door Sauer in 1935 was de dispositie:
Hauptwerk (C-a'''): Principal 16', Bordun 16', Principal 8', Gemshorn 8', Hohlflöte 8', Rohrflöte 8', Octave 4', Rohrflöte 4', Quinte 2 2/3', Octave 2', Mixtur 4-5 fach (1 1/3'), Cornett 2-4 fach, Trompete 8'.
Oberwerk (C-a'''): Lieblich Gedackt 16', Principal 8', Salicional 8', Rohrflöte 8', Gedackt 8', Octave 4', Spitzflöte 4', Nasard 2 2/3', Waldflöte 2', Sifflöte 1', Progressio 2-4 fach (1 1/3'), Zimbel 3 fach (gereserveerd), Rankett 16' (gereserveerd), Krummhorn 8' (gereserveerd), Tremulant .
Schwellwerk (C-a'''): Lieblich Gedackt 8', Gemshorn 8', Quintatön 8', Flauto Traverso 8', Dolce 8' (gereserveerd), Principal 4' (gereserveerd), Viola d'Amour 4', Flauto Dolce 4', Quinte 2 2/3' (gereserveerd), Blockflöte 2', Terz 1 3/5', Scharf 4 fach (1 1/3'), Dulcian 16', Oboe 8', Saarschalmei 4', Tremulant.
Pedaal (C-f'): Untersatz 32', Principalbass 16', Violon 16', Subbass 16', Lieblich Gedackt 16' (transmissie), Octavbass 8', Violoncello 8', Bassflöte 8', Quintbass 5 1/3', Octavbass 4', Flachflöte 2', Rauschpfeife 4 fach (2 2/3'), Posaune 16', Dulzian 16' (transmissie), Tromba 8' (gereserveerd), Singend Cornett 2' (gereserveerd).
Koppelingen: Hauptwerk - Oberwerk, Hauptwerk - Schwellwerk, Oberwerk - Schwellwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Oberwerk, Pedal - Schwellwerk.
Speelhulpen: 4 vrije combinaties, Tutti, Register-crescendo (wals), Tongwerken af.

Literature	Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 13. Jahrg. No. 4, 1. November 1892. Die Orgel in der Schlosskirche zu Wittenberg / A.-D. Baumgarten [red.]. - Wittenberg : Evangelisches Predigerseminar, [1994]. Orgelführer Deutschland / Karl-Heinz Göttert, Eckhard Isenberg. - Kassel [et al...] : Bärenreiter, 1998. Orgel International 3/2001. Im Wandel der Zeit : Die Ladegasts und ihre Orgel / Alexander Koschel. - Weißenfels : Orgelfachverlag Fagott, 2004. Orgeln in Sachsen-Anhalt : Ein Reiseführer / Felix Friedrich, Vitus Froesch. - Altenburg : Verslag Klaus-Jürgen Kamprad, 2014. - (268. Veröffentlichtung der Gesellschaft der Orgelfreunde).
Recordings	Orgelkonzert in der Schloßkirche zu Wittenberg / Anne-Dore Baumgarten. - Fagott F-9008 (CD). - 2002.
Links	https://de.wikipedia.org/wiki/Schlosskirche_(Lutherstadt_Wittenberg)#Orgel

Photo: Evert-Jan van der Leij	Photo: Piet Bron sr.	Photo: Evert-Jan van der Leij	Photo: Evert-Jan van der Leij	Photo: Evert-Jan van der Leij	Source: Wilfried Kirsch (Postcard)
Source: Wilfried Kirsch (brochure)	Photo: Evert-Jan van der Leij	Photo: Piet Bron