Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Arno Bekers. Datering: 31 July 2011.

Foto: Arno Bekers

Roskilde, Danmark (Sjælland) - Domkirke Sct. Lucius, Raphaëlisorglet
Gemeente: Roskilde
Streek:Sjælland
Adres: Domkirkepladsen 3, 4000, Roskilde
Website: https://roskildedomkirke.dk/

Beschrijving nr.: 2002259.

Gebouwd door: Johann Lorentz en Gregor Mülisch (1654)
Het orgel bevat ouder materiaal: Delen van de orgelkas uit 1555 van Herman Raphael Rottensteen-Pock, Delen van orgelkas en pijpwerk uit 1611 van Nicolaus Maaß

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1654	Johann Lorentz		nieuwbouw
1833	Marcussen & Reuter		restauratie en uitbreiding
1877	A.H. Busch & Sønner		ombouw
1926	Th. Frobenius & Sønner	131	restauratie
1957	Th. Frobenius & Sønner		reconstructie
1975	Jensen & Thomsen Orgelbyggeri		restauratie
1991	Marcussen & Søn		reconstructie

Het orgel van de Domkerk in Roskilde heeft een orgelkas waarvan delen uit de vijftiende eeuw stammen. De Vlaamse orgelmaker Rottensteen-Pock bouwde in 1555 een nieuw orgel, waarbij de onderbouw van het vorige instrument behouden bleef. In 1611 werkte Nikolaus Maas aan dit orgel, maar het huidige instrument is feitelijk tot stand gekomen in 1654, toen Johann Lorentz het geheel ombouwde en vernieuwde. Omdat hij overleed voor de voltooiing van de werkzaamheden werd het werk voltooid door zijn meesterknecht Gregor Mülisch. Caspar Lübbeke maakte nieuwe ornamenten voor de orgelkas. De kas is verder versierd met vroeg-renaissance motieven van de hand van Peyter, waarachter zich echter nog gotische delen bevinden.
Het orgel is in de loop van de eeuwen verschillende keren gerestaureerd en gewijzigd. In 1833 was een herstelling dringend nodig. Marcussen & Reuter voerden een ingrijpende revisie uit, breidden het orgel uit met enkele nieuwe stemmen en vergroten de manuaalomvang tot f'''. Om het bovenwerk plaatsten zij een zwelkast, de eerste in Denemarken. Door de firma Busch werd het orgel in 1887 meer geromantiseerd.
Uitgaande van de principes van Albert Schweitzer en eveneens geadviseerd door Ernst Schiess uit Zwitserland bouwde Frobenius het instrument in 1926/1927 om. De tractuur werd nu gepneumatiseerd. Belangrijk voor het orgel was een complete herbouw door Frobenius in de jaren 1952-1957. In 1975 voltooiden Jensen & Thomsen een restauratie, waarbij verschillende registers zijn vervangen.
Onder leiding van Cor Edskes is het instrument in 1991 teruggebracht in de toestand van 1655 door de firma Marcussen. Hierbij is de rugwerkkas weer hersteld in de originele staat en werd het zwelwerk verwijderd en het borstwerk gereconstrueerd.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Manualvaerk	9
- Rygpositiv	9
- Brystpositiv	7
- Pedal	8
Totaal aantal stemmen	33
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	a' = 432 Hz
Temperatuur	Neidhardt
Winddruk	67 mm

Dispositie
Manualvaerk (CDEFA-c'''): Bordun 16' - deels 1991, Principal 8', Spitzfløjt 8', Octava 4' - grotendeels 1991, Rohrfløjt 4' - 1991, Nassath 3' - 1991, Super Octava 2' - grotendeels 1991, Mixtur IV-V kor (1 1/3') - grotendeels 1991, Trompet 8' - 1991.
Rygpositiv (CDE-c'''): Gedact 8', Principal 4' - discant 1991, Gedact 4' - deels 1991, Octava 2', Salicional 2', Sedecima 1', Sesquialt II kor (1'), Mixtur III kor (2/3'), Hoboy 8', Tremulant.
Brystpositiv (CDEFA-c'''): Gedact 8' - 1991, Gedactfløjt 4' - 1991, Octava 2' - 1991, Waltfløjt 2' - grotendeels 1991, Sedecima 1' - grotendeels 1991, Regal 8', Geigen Regal 4' - grotendeels 1991.
Pedal (CDE-d'): Principal 16', Octava 8' - grotendeels 1991, Gedact 8' - grotendeels 1991, Octava 4' - 1991, Mixtur IV kor (2') - 1991, Posaun 16' - 1991, Trompet 8' - 1991, Schalmej 4' - 1991, Tremulant.
Overige registers: Cymbelstjerne med Klokkespil, Fugelsang - 1991.
Koppelingen: Manualvaerk - Rygpositiv, Manualvaerk - Brystpositiv, Pedal - Manualvaerk, Pedal - Rygpositiv.
Speelhulpen: Tremulant, Calcantklokke.

Vulstem	Samenstelling
Mixtur IV-V kor (Manualvaerk)	C: 1 1/3' - 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. f'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1 1/3'.
Mixtur III kor (Rygpositiv)	C: 2/3' - 1/2' - 1/3'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Sesquialt II kor (Rygpositiv)	C: 1 1/3' - 4/5'. c°: 2 2/3' - 1 3/5'.
Mixtur IV kor (Pedal)	C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De originele dispositie van het orgel uit 1555 luidde: Hoofdwerk: Bourdon 16', Praestant 8', Spitsfluit 8', Octaaf 4', Superoctaaf 2', Mixtuur IV sterk, Trompet 8'. Rugwerk: Gedekt 8', Praestant 4', FLuit 4', Octaaf 2', Salicional 2', Sedecima 1', Sesquialtera II sterk, Mixtuur III sterk, Hobo 8'. Borstwerk: Fluit 4', Praestant 2', Sedecima 1', Regaal 8', Regaal 4'. Pedaal: Praestant 16', Octaaf 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8'. De door Marcussen & Reuter uitgevoerde werkzaamheden uit 1833 leverde de volgende dispositie op: Hoofdwerk: Praestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Viola di Gamba 8', Spitsfluit 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Terts 1 3/5', Ruisquint 1 1/3' + 1', Fagot 16', Trompet 8'. Rugwerk: Roerfluit 8', Praestant 4', Roerfluit 4', Fugara 4', Octaaf 2', Superoctaaf 1', Sesquialtera II sterk, Mixtuur III sterk, Hobo 8'. Bovenwerk (in zwelkast): Gedekt 8', Fugara 8', Quintadena 8', Fluit 4', Flageolet 2', Sifflet 1', Dulciaan 8'. Pedaal: Bourdon 16', Gedekt 16', Quint 10 2/3', Praestant 8', Violoncel 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8'. De dispositie van het orgel luidde voor de restauratie van 1991: Hovedvaerk (C-g'''): Principal 16', Bordun 16', Oktav 8', Spidsfløjte 8', Oktav 4', Spidsfløjte 4', Quint 2 2/3', Oktav 2', Mixtur VI kor, Fagot 16', Trompet 8', Zink 4'. Rygpositiv (C-g'''): Rørfløjte 8', Principal 4', Rørfløjte 4', Oktav 2', Gemshorn 2', Sedecima 1', Sesquialtera II kor, Cymbel III kor, Obo 8'. Overvaerk (i svelle) (C-g'''): Fugara 8', Gedakt 8', Quintatøn 8', Oktav 4', Fløjte 4', Nasat 2 2/3', Flageolet 2', Terz 1 3/5', Quint 1 1/3', Sivfløjte 1', Scharf IV kor, Dulcian 8'. Pedal (C-f'): Subbas 32', Principal 16', Subbas 16', Gedaktbas 16', Oktav 8', Gedakt 8', Violoncel 8', Quint 5 1/3', Oktav 4', Nathorn 4', Fløjte 2', Oktav 1', Rauschpfeife IV kor, Mixtur IV kor, Bombarde 16', Trompet 8', Corno 4'. Koppel: Hovedvaerk - Rygpositiv, Hovedvaerk - Overvaerk, Rygpositiv - Overvaerk (electrisch), Pedal - Hovedvaerk, Pedal - Rygpositiv, Pedal - Overvaerk. Speelhulpen: Mixturen, 16-voets-registers af, Vaste combinaties (p - mf - f - tutti), Zymbelstern.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De originele dispositie van het orgel uit 1555 luidde:
Hoofdwerk: Bourdon 16', Praestant 8', Spitsfluit 8', Octaaf 4', Superoctaaf 2', Mixtuur IV sterk, Trompet 8'.
Rugwerk: Gedekt 8', Praestant 4', FLuit 4', Octaaf 2', Salicional 2', Sedecima 1', Sesquialtera II sterk, Mixtuur III sterk, Hobo 8'.
Borstwerk: Fluit 4', Praestant 2', Sedecima 1', Regaal 8', Regaal 4'.
Pedaal: Praestant 16', Octaaf 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8'.

De door Marcussen & Reuter uitgevoerde werkzaamheden uit 1833 leverde de volgende dispositie op:
Hoofdwerk: Praestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Viola di Gamba 8', Spitsfluit 8', Octaaf 4', Spitsfluit 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Terts 1 3/5', Ruisquint 1 1/3' + 1', Fagot 16', Trompet 8'.
Rugwerk: Roerfluit 8', Praestant 4', Roerfluit 4', Fugara 4', Octaaf 2', Superoctaaf 1', Sesquialtera II sterk, Mixtuur III sterk, Hobo 8'.
Bovenwerk (in zwelkast): Gedekt 8', Fugara 8', Quintadena 8', Fluit 4', Flageolet 2', Sifflet 1', Dulciaan 8'.
Pedaal: Bourdon 16', Gedekt 16', Quint 10 2/3', Praestant 8', Violoncel 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trompet 8'.

De dispositie van het orgel luidde voor de restauratie van 1991:
Hovedvaerk (C-g'''): Principal 16', Bordun 16', Oktav 8', Spidsfløjte 8', Oktav 4', Spidsfløjte 4', Quint 2 2/3', Oktav 2', Mixtur VI kor, Fagot 16', Trompet 8', Zink 4'.
Rygpositiv (C-g'''): Rørfløjte 8', Principal 4', Rørfløjte 4', Oktav 2', Gemshorn 2', Sedecima 1', Sesquialtera II kor, Cymbel III kor, Obo 8'.
Overvaerk (i svelle) (C-g'''): Fugara 8', Gedakt 8', Quintatøn 8', Oktav 4', Fløjte 4', Nasat 2 2/3', Flageolet 2', Terz 1 3/5', Quint 1 1/3', Sivfløjte 1', Scharf IV kor, Dulcian 8'.
Pedal (C-f'): Subbas 32', Principal 16', Subbas 16', Gedaktbas 16', Oktav 8', Gedakt 8', Violoncel 8', Quint 5 1/3', Oktav 4', Nathorn 4', Fløjte 2', Oktav 1', Rauschpfeife IV kor, Mixtur IV kor, Bombarde 16', Trompet 8', Corno 4'.
Koppel: Hovedvaerk - Rygpositiv, Hovedvaerk - Overvaerk, Rygpositiv - Overvaerk (electrisch), Pedal - Hovedvaerk, Pedal - Rygpositiv, Pedal - Overvaerk.
Speelhulpen: Mixturen, 16-voets-registers af, Vaste combinaties (p - mf - f - tutti), Zymbelstern.

Literatuur	Organist- og Kantorenembederne i København, de danske Købstæder og købstadlignende Byer samt disses Indehavere / Axel Buchardt (red.]. - Femte Udgave. - København : Ejnar Munksgaards Forlag, 1953. Roskilde Domkirkes Orgel i 400 Aar / Niels Friis. - København : Th. Frobenius & Co., 1957. Het orgel in de Domkerk te Roskilde / C.H. Edskes. - In: Het Orgel, jrg. 54 nr. 10, oktober 1958. Enige Deense orgelindrukken / A. Risselada. - In: Het Orgel, jrg. 56 nr. 7/8, juli/augustus 1960. Onze vijfde Europese orgelstudiereis (VIII) / dr.ir. W.H.C. Knapp. - In: Het Orgelblad, jrg. 7 nr. 1, januari 1964. Deense orgels voor de AVRO-mikrofoon / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 66 nr. 10, oktober 1970. Roskildes Domkirkes Orgel 1554 . 1654 . 1991 : Sommerkoncerter juni . juli . august 1991 / Ingrid og Torben Holdt, Anette Kruse, Kristian Olesen. - Roskilde : Domsogns Menighedsråd, 1991. Het orgel in de Domkerk te Roskilde : deel 1 / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 90 nr. 2, februari 1994. Het orgel in de Domkerk te Roskilde : deel 2 / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 90 nr. 3, maart 1994. Berühmte Orgeln : Meisterwerke europäischer Orgelbauer / Ursula und Ulrich Rüge. - Hamburg : Nikol Verlagsgesellschaft mbH, 1994. Orglet i Sct. Mariæ Kirke i Helsingør - Et festskrift : Die Orgel in der St. Marien-Kirche zu Helsingor - Eine Festschrift / Henrik Fibiger Norfelt [red.]. - Helsingør : [Sct. Mariæ Kirke], 1999. Orgel International 5/2001. Echo : Europae Civitaties Historicorum Organorum : European Cities of Historical Organs / Reinhard Jaud [red.]. - Innsbruck ; Göteborg : ECHO, 2002. Excursie 2005 : Op zoek naar de oorsprong van het Noord Duitse orgel : Woensdag 21 t/m zaterdag 24 september. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 2005. Órgãos de Tubos / José Manuel Russo. - Ediçao de Autor, 2019.
Opnamen	JS Bach : Fantasias, Preludes & Fugues / James Johnstone. - Metronome 1095 (CD). - 2017. Dietrich Buxtehude : Organ works volume 6 / Harald Vogel. - MDG L 3426 (CD). - Opgenomen in Roskilde, Helsingor en Torrlösa. Dietrich Buxtehude : Sämtliche Orgelwerke / Ulrik Spang-Hanssen. - TI 224050 (box met 6 CD's). - 2006. - Opgenomen in Præstø, Noordbroek, Norden, Vichy en Roskilde. Roskilde / Sietze de Vries. - JSBR 010 116 (dubbel-CD). - 2006. Dom Roskilde 1555 - 1654 - 1991 / Albert Bolliger. - Sinus 4005 (CD). - 2004. Franz Tunder Orgelwerke / Bernard Foccroulle. - Ricercar RIC 239 (CD). - 2004. - Opgenomen in Norden en Roskilde. Dietrich Buxtehude : Das Orgelwerk (Vol. 2) Praeludien Magnificats Weihachtschoräle / Helga Schauerte. - Syrius SYR 141348 (CD). - 2002. Johann Sebastian Bach - Wim van Beek - Domkirke Roskilde / Wim van Beek. - Helior HRWB02 (CD). - 2002. Kristian Olesen plays the organ of Roskilde Cathedral, Denmark. - Priory PRCD 444 (CD). - (Great European Organs ; 42). J.S. Bach - Organ works vol. 2 / Jacques van Oortmerssen. - Vanguard Classics 99102 (CD). - 1995. Praetorius Christmas Mass / Gabrielli Consort and Players directed by Paul McCreesh. - DG 439 931-2 (CD). - 1994. Piet Kee plays Bruhns & Buxtehude on the newly restored organ of Roskilde Cathedral, Denmark / Piet Kee. - Chandos CHAN 0539 (CD). - 1993.
Links	https://roskildedomkirke.dk/musik-2/orgler https://marcussen-son.dk/restaureringer/roskilde-domkirke-%c2%b7-hovedorgel/ https://orgel.edskes.net/kerk_roskilde_domkirke.htm

YouTube Dietrich Buxtehude: Passacaglia in d / Jacob Friis (2016)

Foto: René Troost	Foto: René Troost	Foto: René Troost	Foto: René Troost	Foto: René Troost	Foto: René Troost
Bron: Postcard	Foto: Jean Telder	Foto: Jean Telder	Foto: Jean Telder	Foto: Henk Brussee	Foto: Jean Telder