Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 5 June 2008.

Foto: Piet Bron

Antwerpen, België (Antwerpen) - Sint Jacobskerk
Gemeente: Antwerpen
Streek:Vlaanderen
Adres: Lange Nieuwstraat 73, 2000, Antwerpen
Website: http://www.sintjacobantwerpen.be/

Beschrijving nr.: 2001690.

Gebouwd door: Charles Anneessens (1884)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1884 Charles Anneessens  nieuwbouw
1957 firma Jos Stevens  ombouw
1984 firma Jos Stevens  restauratie
2003 Etienne De Munck  restauratie

Het orgel op de westgalerij van de Sint Jacobskerk is in 1884 gebouwd door Charles Anneessens. Het was een geschenk van Victoria Van Pelt, die er op stond dat het door Anneessens gebouwd zou worden. Als adviseur bij de bouw werd Joseph Tilborghs aangesteld, docent orgel in Gent. Op 29 oktober 1884 werd het orgel in kleine kring in gebruik genomen met een bespeling door Tilborghs, waarna het een dag later is ingewijd. Het voor die tijd zeer moderne orgel viel in de jaren vijftig van de twintigste eeuw niet meer in de smaak. Jos Stevens restaureerde het in 1957, maar wijzigde daarbij ook de dispositie, met als doel er een meer barok instrument van te maken. Adviseur bij de werkzaamheden was Flor Peeters, die ook op 25 januari 1957 het heringebruiknameconcert verzorgde, in samenwerking met Jos Lissnijder op het Forceville-orgel op het koor. Bij de werkzaamheden zijn verschillende nieuwe registers geplaatst, maar ook zijn verschillende bestaande registers gewijzigd of omgebouwd. In technisch opzicht was de belangrijkste wijziging de ombouw naar electro-pneumatiek en het plaatsen van een nieuwe vrijstaande speeltafel met nederlandstalige registernamen. In 1984 is het orgel door de firma Stevens gereviseerd en in 2003 volgde een laatste restauratie door Etienne de Munck. De opbouw van 1961 is echter niet meer gewijzigd.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Groot Orgel17
- Positief13
- Reciet14
- Pedaal12
Totaal aantal stemmen56
ToetstractuurPneumatisch
RegistertractuurPneumatisch
Windlade(n)Kegelladen

Dispositie
Groot Orgel (C-g'''): Prestant 16', Gedekt 16', Prestant 8', Gedekt 8', Salicional 8', Harmonische Fluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Kwint 2 2/3', Superoctaaf 2', Woudfluit 2' - 1961, Cornet V sterk, Mixtuur IV sterk - 1884/1961, Cymbel III sterk - 1961, Bazuin 16', Trompet 8', Klaroen 4'.
Positief (C-g'''): Prestant 8', Gedekt 8', Salicional 8', Houten Fluit 8', Octaaf 4', Fluit 4', Nazard 2 2/3' - 1961, Zwitserse Pijp 2', Terts 1 3/5' - 1961, Spitskwint 1 1/3' - 1961, Scherp III-IV sterk - 1961, Trompet 8' - 1884/1961, Kromhoorn 8' - 1884/1961.
Reciet (in zwelkast) (C-g'''): Gedekt 16' - buiten de zwelkast, Prestant 8' - 1961, Zachte Fluit 8', Dulciana 8', Vox Coelestis 8', Zingende Principaal 4', Echofluit 4', Zwegel 2' - 1961, Piccolo 1', Mixtuur III sterk - 1884/1961, Dulciaan 16' - 1884/1961, Trompet 8', Hobo 8', Schalmei 4' - 1961, Tremulant.
Pedaal (C-f'): Open Fluit 32', Conterbas 16', Subbas 16', Zachtbas 16', Fluit 8', Koraalbas 4' - 1961, Fluit 4', Octaaf 2' - 1961, Ruispijp IV sterk - 1961, Bazuin 16', Trompet 8', Klaroen 4'.
Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal III, Manuaal II - Manuaal III, Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II, Pedaal - Manuaal III, Pedaal - Manuaal III 4'.
Speelhulpen: Vaste combinaties (p - mf - f - ff - u - tutti), 2 vrije combinaties, Generaal Crescendo, Deelbare Combinatie.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De oorspronkelijke dispositie luidde:
Grand-Orgue: Montre 32', Montre 16', Violon Major 16', Bourdon 16', Principal 8', Salicional 8', Violon 8', Flûte Traversière 8', Bourdon Harmonique 8', Prestant 4', Flûte 4', Quinte 3', Octave 2', Cornet 2 à 5 rangs, Plein-Jeu 3 à 5 rangs, Bombarde 16', Trompette 8', Musette 8', Clairon 4'.
Positif: Bourdon 16', Diapason 8', Viola 8', Bourdon 8', Unda Maris 8', Flûte Traversière 8', Hohlflûte 4', Flûte Octaviante 4', Octavin 2', Basson 16', Trompette 8', Clarinette 8'.
Récit: Bourdon 16', Gemshorn 8', Céleste 8', Gambe 8', Flûte Douce 8', Violine 4', Echo Flûte 4', Piccolo 2', Piccolo 1', Plein-Jeu 6 rangs, Trompette Douce 8', Basson-Hautbois 8', Voix Humaine 8'.
Pédale: Flûte Ouverte 32', Contre-Basse 16', Sous-Basse 16', Quintaton 12', Flûte 8', Basse 8', Quinte 6', Flûte 4', Contre-Tuba 32', Tubasson 16', Bombardon 16'.
Literatuur
  • Orgelbaunachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 5. Band, No. 6, 21. November 1884.
  • Het historisch orgel in Vlaanderen : Deel IIIa Antwerpen - arr. Antwerpen / A. Fauconnier, P. Roose. - Brussel : Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlands Cultuur ; Rijksdienst voor Monumenten- en Landschapszorg, 1983.
  • Anneessens-Orgel Sint-Jacobskerk Antwerpen 1884-1984. - Antwerpen : Gemeenschap en Kerkbestuur van Sint-Jacob, 1984.
  • Charles Anneessens' orgel in Sint-Jacob Antwerpen : Een gebruiksaanwijzing uit 1984 / Patrick Roose. - In: Orgelkunst, 1998.
  • Orgelweekend Vlaanderen : Antwerpen, zaterdag 3 & zondag 4 mei 2003 : Programma. - Antwerpen : Het Orgel in Vlaanderen, 2003.
  • 10de Antwerpse Orgelwandeling : Zaterdag 14 augustus 2004 / Jan van Mol. - Zoersel : Calcant, 2004.
  • Het Charles Anneessens-orgel (1884) in de Sint-Jacobskerk te Antwerpen / Peter Strauven. - In: Orgelkunst, jrg. 29, nummer 2, juni-juli-augustus 2006.
  • 12de Antwerpse Orgelwandeling : "Het romantische orgel in Antwerpen" : maandag 14 augustus 2006 - 14 u. / Jan Van Mol. - Antwerpen : Calcant, 2006.
  • Antwerpse Orgelwandelingen / Jan Van Mol. - Bonheiden : Jan Van Mol ; Calcant vzw, 2017.
Opnamen Franse romantische orgelwerken / Jos Lissnijder. - Jubal-records ZV 8785 (LP). - 1984.

Foto: Piet Bron. Datering: 5 June 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 5 June 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 5 June 2008.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron sr. Datering: 14 August 2006.
Foto: Piet Bron sr.