Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: O. Pauwels. Datering: 1998.

Foto: O. Pauwels

Bilzen, België (Limburg (Belgisch)) - Landcommanderij Slot Alden Biesen, Slotkapel
Gemeente: Bilzen
Streek:Vlaanderen
Adres: Kasteelstraat 6, 3740, Alden Biesen
Website: https://www.alden-biesen.be/

Beschrijving nr.: 2001534.

Gebouwd door: Aegidius-Franciscus Van Peteghem (1788)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1788 Aegidius-Franciscus Van Peteghem  nieuwbouw
1933 Gebroeders F. & A. Joris  ombouw
1999 Herman Wouters  reconstructie
1999 Jos Moors  reconstructie

  • In de Landcommanderij van Alden Biesen in Bilsen, ten westen van Maastricht, plaatste Ludwig König in 1788 een nieuw orgel. Dit instrument verhuisde in 1828 naar Waalwijk. Het orgel dat thans in de kapel staat is ook in 1788 gebouwd, door Aegidius-Franciscus Van Peteghem. Het instrument is afkomstig uit de kloosterkapel van de Alexianen in Diest, en werd in 1979 gekocht door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Het verkeerde in slechte staat. Na de opheffing van het klooster is het zorgvuldig gedemonteerd en opgeslagen. Ook de bij het orgel behorende balustrade werd veilig gesteld.
  • Het orgel werd in de jaren 1784-1788 gebouwd voor een oudere kapel, en is in 1850 overgeplaatst naar een nieuw kapel van het klooster, dat de naam Mariëndaal had. Bij deze overplaatsing werden de kassen andere geplaatst, dan oorspronkelijk het geval was. Maar veel ingrijpender dan deze wijzigingen was de verbouwing door Firmin Joris in 1933. Hij transformeerde het orgel tot een romantisch instrument met een zwelkast, op een nieuwe pneumatische lade, met een nieuwe speeltafel en een totaal omgebouwde dispositie. Slechts zes originele registers bleven bewaard.
  • Hoewel het orgel in 1979 was gedemonteerd, bleef het in opslag tot 1995. In dat jaar werd aanvang gemaakt met een reconstructie van het originele concept en de opbouw in de kapel van Alden Biesen. De werkzaamheden werden uitgevoerd door Herman Wouters en Jos Moors. Op 5 maart 1999 werd het instrument opgeleverd.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1788DiestKlooster Mariëndaal (Alexianen)
1999BilzenLandcommanderij Slot Alden Biesen

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk12
- Positief6
Totaal aantal stemmen18
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 405 Hz
TemperatuurGemodificeerde Rameau-stemming
Winddruk85 mm

Dispositie
Groot Orgel (C-f''', deling tussen c'/cis'): Bourdon 8', Prestant 4', Flûte 4', Nazard 3', Doublet 2', Tierce 1 3/5', Cornet 5 rangs (D), Fourniture 2 rangs (1'), Cimbal 2 rangs (1/2'), Trompet 8' (B/D), Voix Humaine 8' (B/D), Clairon 4'.
Positief (C-f''', deling tussen c'/cis'): Bourdon 8', Flûte 4', Doublet 2', Cornet 2 rangs (D), Fourniture 2 rangs (2/3'), Cromhorne 8' (B/D).
Overige registers: Rossignole.
Koppelingen: Groot Orgel - Positief - schuifkoppel.
Speelhulpen: Tremblant, Ventiel.

VulstemSamenstelling
Fourniture 2 rangs (Groot Orgel) C: 1' - 2/3'. cis°: 1 1/3' - 1'. cis': 2' - 1 1/3'. g': 2 2/3' - 2'. cis''': 4' - 2 2/3'.
Cimbal 2 rangs (Groot Orgel) C: 1/2' - 2/3'. cis°: 2/3' - 1/2'. cis': 1' - 2/3'. g': 1 1/3' - 1'. cis'': 2' - 1 1/3'.
Fourniture 2 rangs (Positief) C: 2/3' - 1/2'. cis°: 1' - 2/3'. cis': 1 1/3' - 1'. cis'': 2' - 1 1/3'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De dispositie luidde na de ombouw van 1933:
Manuaal (C-g'''): Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Viool 8', Voix Céleste 8', Prestant 4', Fluit 4', Quinte 2 2/3', Doublette 2', Trompette 8'.
Pedaal (C-f'): Soubasse 16' (transmissie).
Pedaalkoppel, Tremolo, 3 vaste combinaties (p - f - tutti).
Literatuur
  • L'Ancien orgue E.F. van Peteghem couvent des Frères Alexiens (aujourd'hui Commanderie d'Alden Biezen) / J.P. Felix. - In: L'Organiste, 25e Année, Numéro 100, 1993/4.
  • Een Van Peteghem-orgel uit Diest in de kerk van de Landcommanderij Alden Biesen / Antoon Fauconnier, Patrick Roose. - In: Monumenten & Landschappen, 18e jaargang nr. 2, maart-april 1999.
  • Orgellandschaft zwischen Maas und Rhein / Erik van der Heijden. - Mettlach : Gesellschaft der Orgelfreunde, 2005. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 189).
  • Van Peteghem-Orgel : Alden Biesen. - Bilzen : vzw Organum Alden Biesen, [s.a.]. - Leaflet.
Opnamen
  • J.S. Bach : Goldberg-Variationen / Luc Ponet. - Forum Musicale 0701 (CD). - 2007.
  • Midden-Brabantse Orgelkring Orgelexcursie 24-08-2002 - Ad van Sleuwen en Luc Ponet bespelen de orgels in Bilzen, Alden Biesen en Tongeren, België. - Brabantse Orgelklanken BO17548040 (CD). - 2002.
  • Livre d'Orgue Anonyme du XVIIIe Siècle / Luc Ponet. - Pavane Records ADW 7439 (CD). - 2000.
Links http://www.moorsorgelbouw.com/html/AldenBiesenRestauratie.html

Foto: Jos Moors.
Foto: Jos Moors
Foto: Giel Daems. Datering: Juli 1999.
Foto: Giel Daems
Bron: Monumenten en Landschappen.
Bron: Monumenten en Landschappen
Situatie in Diest. Foto: Antoon Fauconnier.
Foto: Antoon Fauconnier