Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Jean Telder. Datering: 11 June 2006.

Foto: Jean Telder

Lübeck, Deutschland (Schleswig-Holstein) - Sankt Jakobikirche
Gemeente: Lübeck
Adres: Jakobikirchhof 3, 23552, Lübeck
Website: http://www.st-jakobi-luebeck.de/

Beschrijving nr.: 2000789.

Gebouwd door: Hans Köster (1573)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1573	Hans Köster		nieuwbouw
1673	Jochim Richborn		uitbreiding
1894	Marcussen & Søn		ombouw
1965	Emanuel Kemper & Sohn		restauratie
1984	Karl Schuke		restauratie
2013	firma Rudolf von Beckerath		diverse werkzaamheden

Het orgel in de Jacobikirche te Lübeck is van oorsprong een orgel met een blokwerk uit 1466. In 1572 voegde Hans Köster een rugpositief toe. Het instrument werd in de jaren 1671-1673 uitgebreid met een pedaal en een nieuw rugpositief door Joachim Richborn. In 1739-1741 werden een bovenwerk en een borstwerk toegevoegd. De firma Marcussen & Sohn bouwde het orgel in 1894 volledig om, en legde een pneumatische tractuur aan.
Het orgel overleefde de bombardementen op Lübeck uit 1943. Door Karl Schuke is het instrument in de jaren 1983-1984 gerestaureerd en gedeeltelijk gereconstrueerd. Adviseur bij deze werkzaamheden was Armin Schoof. Er zijn nog 22 registers aanwezig van voor 1800.
In 2012-2013 voerde de firma Von Beckerath belangrijke onderhoudswerken uit. Ze reconstrueerden de originele windvoorziening met vier nieuwe balgen, maakten het instrument schoon, corrigeerden waar nodig de intonatie en voerden technische reparaties uit. Er is een nieuwe Untersatz 32' geplaatst. De Quintbaß 10 2/3' werd vervangen door een nieuwe Gedackt 8'. De Offenflöte van het Oberwerk werd verbeterd.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hauptwerk	12
- Rückpositiv	13
- Oberwerk	14
- Brustwerk	10
- Pedal	13
Totaal aantal stemmen	62
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	a' = 440 Hz
Temperatuur	Equal temperament

Dispositie
Hauptwerk (C-g'''): Principal 16' - old, Octav 8' - old, Spillpfeife 8' - old, Octav 4' - old, Flöte 4' - old, Quint 2 2/3' - old, Octav 2', Mixtur 6-8 fach, Scharff 4 fach, Trompete 16' - old, Trompete 8' - old, Zink 8' (from f°) - old.
Rückpositiv (C-g'''): Principal 8' - old, Gedackt 8' - old, Quintadena 8' - old, Octav 4' - old, Blockflöte 4' - old, Octav 2' - old, Quint 1 1/3', Sesquialtera 2 fach - old, Scharff 5-6 fach, Cymbel 3 fach, Dulcian 16', Trechterregal 8', Krummhorn 8', Tremulant.
Oberwerk (Schwellbar) (C-g'''): Bordun 16' - old, Offenflöte 8', Viola da Gamba 8', Schwebung 8', Principal 4', Querflöte 4', Rohrnassat 2 2/3', Spitzflöte 2', Terzflöte 1 3/5', Sifflöte 1', Mixtur 5 fach, Fagott 16', Trompete 8', Oboe 8', Tremulant.
Brustwerk (Schwellbar) (C-g'''): Holzgedackt 8', Principal 4', Rohrflöte 4', Nassat 2 2/3', Octav 2', Waldflöte 2', Terz 1 3/5', Quint 1 1/3', Scharff 4 fach, Vox Humana 8', Tremulant.
Pedal (C-f'): Untersatz 32' - 2013, Principal 16' - old, Subbaß 16', Octav 8' - old, Gemshorn 8', Gedackt 8' - 2013, Octav 4', Gedackt 4' - old, Rauschpfeife 3 fach - old, Hintersatz 4 fach, Posaune 32', Posaune 16' - old, Trompete 8', Trompete 4'.
Koppelingen: Hauptwerk - Rückpositiv, Hauptwerk - Oberwerk, Hauptwerk - Brustwerk, Pedal - Hauptwerk, Pedal - Rückpositiv, Pedal - Oberwerk.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De dispositie luidde van 1965 tot 1983: Hauptwerk: Prinzipal 16', Prinzipal 8', Oktave 8', Spitzgambe 8', Spielflöte 8', Oktave 4', Spitzflöte 4', Nasat 2 2/3', Oktave 2', Mixtur 8 fach, Rauschpfeife 2 fach, Scharff 4 fach, Trompete 16', Zink 8', Clarine 4'. Rückpositiv: Prinzipal 8', Zartgedackt 8', Quintade 8', Strichflöte 4', Lochflöte 4', Oktave 2', Waldflöte 2', Sesquialtera 2 fach, Mixtur 4 fach, Krummhorn 16', Trechterregal 8'. Oberwerk: Gedackt 16', Holzprinzipal 8', Weidenpfeife 8', Piffaro 8' (Schwebend), Blockflöte 4', Fugara 4', Oktave 2', Terz 1 3/5', Quinte 1 1/3', None 8/9', Cornett 5 fach, Scharff 5 fach, Dulzian 16', Vox Humana 8', Englisch Horn 8', Musette 4'. Brustwerk: Spitzgedackt 8', Quintade 4', Rohrflöte 4', Spitzflöte 2', Sifflöte 1', Terzian 2 fach, Zimbel 2 fach, Rankett 16', Oboe 8', Schalmei 4'. Pedal: Prinzipal 16', Subbaß 16', Gedacktbaß 16', Quintbaß 10 2/3', Oktavbaß 8', Gedaktbaß 8', Oktave 4', Quintade 4', Nachthorn 2', Nachthorn 1', Mixtur 6-8 fach, Posaune 32', Posaune 16', Trompete 8', Clarine 4'.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De dispositie luidde van 1965 tot 1983:
Hauptwerk: Prinzipal 16', Prinzipal 8', Oktave 8', Spitzgambe 8', Spielflöte 8', Oktave 4', Spitzflöte 4', Nasat 2 2/3', Oktave 2', Mixtur 8 fach, Rauschpfeife 2 fach, Scharff 4 fach, Trompete 16', Zink 8', Clarine 4'.
Rückpositiv: Prinzipal 8', Zartgedackt 8', Quintade 8', Strichflöte 4', Lochflöte 4', Oktave 2', Waldflöte 2', Sesquialtera 2 fach, Mixtur 4 fach, Krummhorn 16', Trechterregal 8'.
Oberwerk: Gedackt 16', Holzprinzipal 8', Weidenpfeife 8', Piffaro 8' (Schwebend), Blockflöte 4', Fugara 4', Oktave 2', Terz 1 3/5', Quinte 1 1/3', None 8/9', Cornett 5 fach, Scharff 5 fach, Dulzian 16', Vox Humana 8', Englisch Horn 8', Musette 4'.
Brustwerk: Spitzgedackt 8', Quintade 4', Rohrflöte 4', Spitzflöte 2', Sifflöte 1', Terzian 2 fach, Zimbel 2 fach, Rankett 16', Oboe 8', Schalmei 4'.
Pedal: Prinzipal 16', Subbaß 16', Gedacktbaß 16', Quintbaß 10 2/3', Oktavbaß 8', Gedaktbaß 8', Oktave 4', Quintade 4', Nachthorn 2', Nachthorn 1', Mixtur 6-8 fach, Posaune 32', Posaune 16', Trompete 8', Clarine 4'.

Literatuur	Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 14. Jahrg. No. 34, 1. September 1894. Lübecks orgelpracht (II) / A. Risselade. - In: Het Orgel, jrg. 56 nr. 11, november 1960. De internationale Orgeltagung te Hamburg (2) / A. Hamer. - In: Het Orgelblad, jrg. 9 nr. 3, maart 1966. St. Jakobi Lübeck : Vorführung der historischen Orgeln. - Stencil, ca. 1970. Hugo Distler : II. Lubeck / Harry Mayer. - In: Het Orgel, jrg. 69 nr. 3, maart 1973. Orgels met gecombineerde tracturen : Vervolg van het Januari-nummer / Jan W. van Spronsen. - In: De Orgelvriend, jrg. 21 nr. 2, februari 1979. Die wunderbare Welt der Orgeln : Lübeck als Orgelstadt / Dietrich Wölfel. - Lübeck : Verlag Schmidt-Römhild, 1980. De historische orgels in de St. Jakobi te Lübeck / Peter van Dijk. - In: Het Orgel, jrg. 78 nr. 11, november 1982. Die grosse Orgel in St. Jakobi zu Lübeck : Festschrift anlässlich ihrer Wiederherstellung 1981/1984 / D. Wölfel. - Lübeck : Ev.-Luth. Kirchengemeinde St. Jakobi, 1984. Musik und Kirche 2/1985. Die historischen Orgeln in St. Jakobi zu Lübeck / Armin Schoof. - Lübeck : [St. Jakobi-Gemeinde], [s.a.]. - Folder, verkrijgbaar in de kerk. Denkmalorgeln zwischen Nord- und Ostsee / Günter Seggermann, Wolfgang Weidenbach. - Kassel : Merseburger Verlag, 1992. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 127). Berühmte Orgeln : Meisterwerke europäischer Orgelbauer / Ursula und Ulrich Rüge. - Hamburg : Nikol Verlagsgesellschaft mbH, 1994. Orgelführer Deutschland / Karl-Heinz Göttert, Eckhard Isenberg. - Kassel [et al...] : Bärenreiter, 1998.
Opnamen	Sietze de Vries bespeelt de orgels van de St. Jacobi te Lübeck / Sietze de Vries m.m.v. Pieter Jan Belder, blokfluit . - JSBrecords (JSBR 0101111) (CD). - 2011. Dietrich Buxtehude : Armin Schoof an den beiden Orgeln in St. Jakobi zu Lübeck / Armin Schoof. - Motette CD-10831 (CD). - 1989. Virtuoze orgelmuziek / Ewald Kooiman. - Coronata DDD LC 8825 / COR 1206 (LP/CD). - 1987.
Links	https://www.kirche-ll.de/themen/o/orgeln-in-luebeck/innenstadtkirchen/st-jakobi.html

Overige bronnen

Tjalling Roosjen

Foto: Piet Bron	Foto: Tjalling Roosjen	Bron: Postcard	Foto: Tjalling Roosjen	Foto: Tjalling Roosjen	Foto: Evert-Jan van der Leij
Foto: Tjalling Roosjen	Foto: Tjalling Roosjen