Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Willem den Boer. Datering: January 2016.

Foto: Willem den Boer

Saint-Dénis, France (Seine-Saint-Dénis (93)) - Basilique Saint-Dénis
Gemeente: Saint-Dénis
Streek:Île-de-France
Adres: 4, rue de Strasbourg, 93200, Saint-Dénis

Beschrijving nr.: 2000219.

Gebouwd door: Aristide Cavaillé-Coll (1841) - opus 10

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1841	Aristide Cavaillé-Coll	10	nieuwbouw
1857	Aristide Cavaillé-Coll		wijzigen dispositie
1901	Charles Mutin		diverse werkzaamheden
1987	Maison Georges Danion		restauratie
1987	Bernard Dargassies		restauratie

De Basiliek van Saint-Denis ligt vlakbij Parijs. Het is een grote middeleeuwse kerk. Na een restauratie van het deels geruïneerde gebouw op last van Napoleon, ontwierp François Debret in 1836 een orgelkas met een prachtig gesneden front uit het ateliet van Bloiset Bruns. Het houtsnijwerk is ontworpen door Bouxin. Pas na de voltooiing van de kas werd begonnen met het zoeken van een goede orgelbouwer. Adolphe Thiers richtte een commissie op, en de keus moest gemaakt worden tussen Erard, Abbey, Dallery en Callinet. Vlak voor het sluiten van de inzendtermijn kwam de jonge Cavaillé-Coll in Parijs. Hij maakte in twee dagen een ontwerp dat zoveel indruk maakte dat hij de opdracht kreeg. Het werd het eerste grote orgel voor deze bouwer. Op 21 september 1841 werd het orgel in gebruik genomen met een bespeling door Léfébure-Wély en Simon. Hier is voor het eerst een Barkermachine toegepast. Het orgel kreeg slechts drie manualen, in plaats van de geplande vijf. Ook de horizontale tongwerken die Cavaillé-Coll had voorgesteld werden niet gebouwd. De dispositie was deels nog klassiek Frans. Het pedaal had een ravellement vanaf F voor de tongwerken. In 1857 wijzigde Cavaillé-Coll zelf de dispositie.
Charles Mutin wijzigde het instrument in 1901. Ook verving hij het pedaal door een modern. Tussen 1983 en 1987 werd het orgel gerestaureerd door Danion en Dargassies (mechanisch) en Boisseau en Cattiaux (intonatie). De door Mutin toegevoegde stemmen werden hierbij verwijderd.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Grand-Orgue	20
- Positif	17
- Bombardes	12
- Récit	8
- Pédale	12
Totaal aantal stemmen	69
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen

Dispositie
Grand-Orgue (C-f'''): Montre 32', Montre 16', Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Viole 8', Flûte Traversière 8', Flûte Conique 8', Prestant 4', Flûte Octaviante 4', Nasard 2 2/3', Doublette 2', Grosse Fourniture 3 rangs, Grosse Cymbale 3 rangs, Fourniture 3 rangs, Cymbale 3 rangs, 1ère Trompette 8', 2ème Trompette 8', Cor Anglais 8', Clairon 4'.
Positif (C-f'''): Bourdon 16', Principal 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Prestant 4', Bourdon 4', Flûte Octaviante 4', Nasard 2 2/3', Doublette 2', Octavin 2', Tierce 1 3/5', Fourniture 4 rangs, Cymbale 4 rangs, Trompette 8', Cromorne 8', Hautbois 8', Clairon 4', Tremblant.
Bombardes (C-f'''): Bourdon 16', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Flûte Octaviante 4', Nasard 2 2/3', Doublette 2', Cornet 5 rangs, Bombarde 16', 1ère Trompette 8', 2ème Trompette 8', 1ère Clairon 4', 2ème Clairon 4'.
Récit (C-f'''): Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Flûte Octaviante 4', Nasard 2 2/3', Octavin 2', Trompette 8', Voix Humaine 8', Clairon 4'.
Pédale (C-f' (C-c')): Flûte 32', Flûte 16', Flûte 8', Violoncelle 8', Quinte 5 1/3', Flûte 4', Tierce 3 1/5', Contrebombarde 32', Bombarde 16', Trompette 8', Basson 8', Clairon 4'.
Koppelingen: Tirasse Grand Orgue, Copula Positif / Grand Orgue, Copula Récit / Grand Orgue, Octaves Graves Grand Orgue.
Speelhulpen: Introduction Grand Orgue, Introduction Bombarde, Anches Positif Basses, Anches Positif Dessus, Expression Récit.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities	De oorspronkelijke dispositie van 1841 was: Grand-Orgue (C-f'''): Montre 32', Montre 16', Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Viole de Gambe 8', Flûte Traversière Harmonique 8', Prestant 4', Flûte Octaviante 4', Quinte 2 2/3', Doublette 2', Grosse Fourniture 4 rangs, Grosse Cymbale 4 rangs, Fourniture 4 rangs, Cymbale 4 rangs, Trompette 8', 2ème Trompette Harmonique 8', Basson et Cor Anglais 8', Clairon Harmonique 4', Cornet à Pavillons 4'.. Positif (C-f'''): Bourdon 16', Salicional 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Prestant 4', Flûte 4', Flûte Octaviante 4', Nazard 2 2/3', Doublette 2', Octavin 2', Tierce 1 3/5', Fourniture 4 rangs, Cymbale 4 rangs, Trompette Harmonique 8', Cor d'Harmonie et Hautbois 8', Cromorne 8', Clairon Harmonique 4', Tremblant. Bombarde (C-f'''): Bourdon 16', Bourdon 8', Flûte 8', Prestant 4', Nazard 2 2/3', Doublette 2', Grand-Cornet 7 rangs, Bombarde 16', 1ère Trompette 8', 2ème Trompette 8', Voix Humaine 8', Clairon Harmonique 4'. Récit-Écho Expressif (C-f'''): Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Flûte Octaviante 4', Quinte 2 2/3', Octavin 2', Trompette Harmonique 8', Voix Humaine 8', Clairon Harmonique 4'. Pédale (FF-f°): Flûte 32', Flûte 16', Flûte 8', Gros Nazard 5 1/3', Flûte 4', Bombarde 24', Basse-Contre 16', Basson 12', 1ère Trompette 12', 2ème Trompette 12', 1ère Clairon 6', 2ème Clairon 6'. Na 1901 luidde de dispositie: Grand-Orgue (C-f'''): Montre 32', Montre 16', Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Viole de Gambe 8', Flûte Traversière Harmonique 8', Flûte à Pavillon 8', Prestant 4', Flûte Octaviante 4', Quinte 2 2/3', Doublette 2', Tierce 1 3/5', Grosse Fourniture 4 rangs, Grosse Cymbale 4 rangs, Fourniture 4 rangs, Cymbale 4 rangs, Trompette Harmonique 8', Basson et Cor Anglais 8', Clairon Harmonique 4'. Positif (C-f'''): Bourdon 16', Principal 8', Salicional 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Unda Maris 8', Prestant 4', Flûte Octaviante 4', Nazard 2 2/3', Doublette 2', Octavin 2', Tierce 1 3/5', Fourniture 4 rangs, Cymbale 4 rangs, Trompette Harmonique 8', Cromorne 8', Clairon Harmonique 4', Tremblant. Bombarde (C-f'''): Bourdon 16', Bourdon 8', Flûte 8', Prestant 4', Nazard 2 2/3', Doublette 2', Grand-Cornet 7 rangs, Bombarde 16', 1ère Trompette 8', 2ème Trompette 8', Voix Humaine 8', Clairon Harmonique 4'. Récit Expressif (C-f'''): Gamba 8', Flûte Harmonique 8', Vox Angelica 8', Flûte Octaviante 4', Octavin 2', Trompette Harmonique 8', Hautbois 8', Clairon Harmonique 4'. Pédale (C-f'): Flûte 32', Flûte 16', Flûte 8', Violoncello 8', Gros Nazard 5 1/3', Flûte 4', Tierce 3 1/5', Bombarde 32', Bombarde 16', Trompette 8', Basson 8', Clairon 4'.

Overige dispositiegegevens

Verschillende disposities

De oorspronkelijke dispositie van 1841 was:
Grand-Orgue (C-f'''): Montre 32', Montre 16', Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Viole de Gambe 8', Flûte Traversière Harmonique 8', Prestant 4', Flûte Octaviante 4', Quinte 2 2/3', Doublette 2', Grosse Fourniture 4 rangs, Grosse Cymbale 4 rangs, Fourniture 4 rangs, Cymbale 4 rangs, Trompette 8', 2ème Trompette Harmonique 8', Basson et Cor Anglais 8', Clairon Harmonique 4', Cornet à Pavillons 4'..
Positif (C-f'''): Bourdon 16', Salicional 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Prestant 4', Flûte 4', Flûte Octaviante 4', Nazard 2 2/3', Doublette 2', Octavin 2', Tierce 1 3/5', Fourniture 4 rangs, Cymbale 4 rangs, Trompette Harmonique 8', Cor d'Harmonie et Hautbois 8', Cromorne 8', Clairon Harmonique 4', Tremblant.
Bombarde (C-f'''): Bourdon 16', Bourdon 8', Flûte 8', Prestant 4', Nazard 2 2/3', Doublette 2', Grand-Cornet 7 rangs, Bombarde 16', 1ère Trompette 8', 2ème Trompette 8', Voix Humaine 8', Clairon Harmonique 4'.
Récit-Écho Expressif (C-f'''): Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Flûte Octaviante 4', Quinte 2 2/3', Octavin 2', Trompette Harmonique 8', Voix Humaine 8', Clairon Harmonique 4'.
Pédale (FF-f°): Flûte 32', Flûte 16', Flûte 8', Gros Nazard 5 1/3', Flûte 4', Bombarde 24', Basse-Contre 16', Basson 12', 1ère Trompette 12', 2ème Trompette 12', 1ère Clairon 6', 2ème Clairon 6'.

Na 1901 luidde de dispositie:
Grand-Orgue (C-f'''): Montre 32', Montre 16', Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Viole de Gambe 8', Flûte Traversière Harmonique 8', Flûte à Pavillon 8', Prestant 4', Flûte Octaviante 4', Quinte 2 2/3', Doublette 2', Tierce 1 3/5', Grosse Fourniture 4 rangs, Grosse Cymbale 4 rangs, Fourniture 4 rangs, Cymbale 4 rangs, Trompette Harmonique 8', Basson et Cor Anglais 8', Clairon Harmonique 4'.
Positif (C-f'''): Bourdon 16', Principal 8', Salicional 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Unda Maris 8', Prestant 4', Flûte Octaviante 4', Nazard 2 2/3', Doublette 2', Octavin 2', Tierce 1 3/5', Fourniture 4 rangs, Cymbale 4 rangs, Trompette Harmonique 8', Cromorne 8', Clairon Harmonique 4', Tremblant.
Bombarde (C-f'''): Bourdon 16', Bourdon 8', Flûte 8', Prestant 4', Nazard 2 2/3', Doublette 2', Grand-Cornet 7 rangs, Bombarde 16', 1ère Trompette 8', 2ème Trompette 8', Voix Humaine 8', Clairon Harmonique 4'.
Récit Expressif (C-f'''): Gamba 8', Flûte Harmonique 8', Vox Angelica 8', Flûte Octaviante 4', Octavin 2', Trompette Harmonique 8', Hautbois 8', Clairon Harmonique 4'.
Pédale (C-f'): Flûte 32', Flûte 16', Flûte 8', Violoncello 8', Gros Nazard 5 1/3', Flûte 4', Tierce 3 1/5', Bombarde 32', Bombarde 16', Trompette 8', Basson 8', Clairon 4'.

Literatuur	Orgue de l'église royale de Saint-Denis construit par MM. Cavaillé-Coll père et fils Facteurs d'Orgue du Roi : Rapport fait à la Société Libre des Beaux-Arts / J. Adrien de la Fage. - Paris : Comptoir des Imprimeurs-Unis, Simon Richault, 1846. Les grandes orgues des églises de Paris et du Département de la Seine / Félix Raugel. - Paris : Fischbacher, 1927. Aristide Cavaillé-Coll : Zijn leven en zijn werk / M.J. Top jr.. - In: Organist & Eredienst, jrg. 9 nr. 97, juli 1940. The European Organ 1450 - 1850 / Peter Williams. - London : B T Batsford Ltd, 1966. l'Orgue Cavaillé-Coll. - Motette Ursina Schallplatten Motette M 10760. - Boek bij platencassette. Aristide Cavaillé-Coll : De ontwikkeling van het franse symphonische orgel 1833-1863 : IV / René Verwer. - In: Het Orgel, jrg. 77 nr. 4, april 1981. Barker-Machines I / Hans Brink, Paul Peeters. - In: Het Orgel, jrg. 80 nr. 4, april 1984. St. Denis - Basilique. - In: Kalender 1991. - Zeist : Jacques Stinkens Orgelpijpenmakerij B.V., 1990. Berühmte Orgeln : Meisterwerke europäischer Orgelbauer / Ursula und Ulrich Rüge. - Hamburg : Nikol Verlagsgesellschaft mbH, 1994. Les Orgues de la région parisienne / Jean-Claude Péruchot. - In: Association François-Henri Cliquot Poitiers, Bulletin No. 32, 2008-2009.
Opnamen	The Genius of Cavaillé-Coll. - Fugue State Films FSFDVD007 (3DVD & 2CD). - 2014. Louis Vierne : Symphonie II - Suite II Pièces de Fantaisie / Pierre Pincemaille. - Festivo FECD 137 (CD). - 1996. Improvisations aux grandes orgues Cavaillé-Coll de la cathédrale de Saint-Dénis / Pierre Pincemaille. - Edition Lade ELCD 015 (CD). - 1994. - (Trésor de l'Orgue français ; 7). l'Orgue Cavaillé-Coll / Kurt Lueders, Georges Lartigau, José Manuel Azcue, Léonce de Saint-Martin, Daniel Roth. - Motette M 10760 digital (LP). - [1981]. - Album met zeven lp's.
Links	http://pagesperso-orange.fr/organ-au-logis/Pages/Abecedaire/SaintDenis.htm

Foto: Willem den Boer	Foto: Willem den Boer	Foto: Gertjan Ronner	Foto: Gertjan Ronner	Foto: Gertjan Ronner	Foto: Gertjan Ronner
Foto: Evert-Jan van der Leij	Foto: Willem den Boer