Spring naar content
Complete description of the selected organ
Photo: Jaap Huttenga. Date: 3 May 2013.

Photo: Jaap Huttenga

Hamburg, Deutschland (Hamburg) - Hauptkirche Sankt Jacobi
Municipal: Hamburg
Address: Jakobikirchehof 22, 20095, Hamburg
Website: https://jacobus.de/

Description nr.: 2000045.

Built by: Arp Schnitger (1693)
The organ contains older material: Pipes from 1516 by Iversand & Stüven, Pipes from 1636 by Gottfried Fritzsche

YearBuilderOpusActivity
1693 Arp Schnitger  new organ
1761 Johann Jakob Lehnert  enlargement
1961 Emanuel Kemper & Sohn  restoration
1993 Jürgen Ahrend139 reconstruction

  • Arp Schnitger voltooide in 1693 een groot orgel voor de Jacobikirche in Hamburg. Bij de bouw gebruikte hij vijftien registers uit het vorige orgel, daterend uit 1512-1516 (Iversand & Stueven), 1550, 1570, 1590,1600 en 1636 (Gottfried Fritzsche). In 1917 zijn de frontpijpen gevorderd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het binnenwerk opgeslagen. Bij de grote bombardementen op Hamburg ging de rest van het orgel wel verloren. Na de oorlog bouwde de firma Kemper het in de jaren 1959-1961 weer op. De orgelkassen werden gereconstrueerd, maar er werd een moderne speeltafel gemaakt. Het orgel is op 29 januari 1961 weer in gebruik genomen.
  • In 1993 werd een nieuwe restauratie voltooid door Jürgen Ahrend, waarbij het oorspronkelijke werk weer geheel is gereconstrueerd in Schnitger-stijl. Daarbij is ook een nieuwe kas vervaardigd voor het rugpositief. De eerdere rugwerkkas is in Wismar gebruikt voor de bouw van een koororgel voor de Nikolaikirche. Op 11 april 1993 kon het orgel weer in gebruik worden genomen. Het grote orgel is in 1925 de inspiratiebron geweest voor Günther Ramin en Karl Straube voor een congres in Hamburg over orgelbouw en -muziek. Hieruit is de Orgelbewegung ontstaan.

Technical data
Number of stops per division
- Werck12
- Oberpositiv13
- Rückpositiv13
- Brustpositiv8
- Pedal14
Total number of stops60
Manual compassCDEFGA-c''', Rückpositiv CDE-c'''
Pedal compassCD-d'
Key actionMechanical
Stop actionMechanical
Windchest(s)Slider chests
Pitcha' = 495,45 Hz bij 18 graden Celsius
Temperament1/5 comma gemodificeerde Meantone
Wind pressure80 mm

Specification
Werck: Principal 16' - 1993, Quintadehna 16' - 1636/1693, Octava 8' - 1516/1590/1693, Spitzflöht 8', Viola di Gamba 8' - 1761, Octava 4' - 1590/1693, Rohrflöht 4' - 1590/1693, Super Octava 2', Flachflöht 2' - 1993, Rauschpfeiff 3 fach - 1590/1693, Mixtur 6-8 fach - 1636/1693, Trommet 16' - 1636/1693.
Oberpositiv: Principal 8' - 1693/1993, Holtzflöht 8', Rohrflöht 8', Octava 4' - 1590, Spitzflöht 4', Nasat 3', Octava 2' - 1636, Gemshorn 2' - 1590/1636, Scharff 4-6 fach - 1636/1993, Cimbel 3 fach - 1693/1994, Trommet 8', Vox Humana 8', Trommet 4' - 1693/1993, Tremulant.
Rückpositiv: Principal 8' - 1993, Gedackt 8' - 1590/1636, Quintadehna 8' - 1590/1636, Octava 4' - 1636/1693, Blockflöht 4' - 1590/1636, Octava 2' - 1636/1693, Querpfeiff 2' - 1636/1693, Siffloit 1 1/2' - 1636, Sexquialtera 2 fach - 1636/1693, Scharff 6-8 fach - 1636/1693, Dulcian 16', Bahrpfeiff 8' - 1636/1693, Trommet 8' - 1761/1993, Tremulant, 2 Cimbelsterne.
Brustpositiv: Holzprincipal 8' - 1636, Octava 4' - 1693/1993, Hollflöht 4', Waldtflöht 2', Sexquialtera 2 fach - 1590/1636, Scharff 4-6 fach, Dulcian 8', Trechter Regal 8'.
Pedal: Principal 32' - 1693/1993, Octava 16', Subbaß 16', Octava 8', Octava 4' - 1636, Nachthorn 2', Mixtur 6-8 fach - 1636/1693, Rauschpfeiff 3 fach - 1636/1693, Posaune 32', Posaune 16', Dulcian 16', Trommet 8', Trommet 4', Cornet 2'.
Couplers: Werck - Oberpositiv - schuifkoppel, Werck - Brustpositiv - schuifkoppel.
Accessories: Trommel, 5 Ventiele.

Literature
  • Het orgel en zijn meesters : Met talrijke afbeeldingen en portretten / M.A. Prick van Wely. - 's-Gravenhage: J. Philip Kruseman, 1931.
  • Neuzeitlicher Orgelbau / Paul Smets. - Mainz : Rheingold-Verlag, 1949.
  • Duitse Schnitger-orgels : Enkele tips voor vacantieplannenmakers / mr. C.J. Verplanke. - In: Organist & Eredienst, jrg. 20, nr. 218, juli/augustus 1954.
  • Die Arp-Schnitger-Orgel der Hauptkirche St. Jacobi Hamburg : Festschrift aus Anlass der Wiederweihe am Sonntag Septuagesimae, 29. Januar 1961. - Hamburg : Kirchenvorstand Sankt Jacobi, 1961.
  • Orgels als herinneringen aan J.S. Bach / Harry Mayer. - In: Het Orgel, jrg. 57 nr. 9, november 1961.
  • "Waarheen gaan wij" / Lambert Erné. - In: Het Orgel, jrg. 60 nr. 2, februari 1964.
  • De internationale Orgeltagung te Hamburg (1) / A. Hamer. - In: Het Orgelblad, jrg. 9 nr. 1/2, januari/februari 1966.
  • 40 jaar Duitse Orgelvernieuwingsbeweging / A. Hamer. - In: Het Orgelblad, jrg. 9 nr. 6, juni 1966.
  • Bach's contacten met het Noorden / Anne Risselada. - In: Het Orgel, jrg. 62 nr. 10, oktober 1966.
  • Der historische Orgelbau im Küstengebiet zwischen Hamburg und Groningen (16. bis 18. Jahrhundert) / Gustav Fock. - In: Acta Organologica Band 1. - Berlin : Verlag Merseburger, 1967. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 30).
  • Arp Schnitger und seine Schule : Ein Beitrag zur Geschichte des Orgelbaues im Nord- und Ostseeküstengebiet / Gustav Fock. - Kassel [etc.] : Bärenreiter, 1974.
  • Hamburg stopt 4,5 miljoen in herstel Schnitger-orgel / Rob van der Hilst. - In: Trouw, dinsdag 11 augustus 1987.
  • Ars Organi 3/1993.
  • Arp-Schnitger-Orgel St. Jacobi Hamburg : Geschichte der Orgel. - Hamburg : St. Jacobi-Gemeinde, [1994]. - Brochure, verkrijgbaar in de kerk.
  • Berühmte Orgeln : Meisterwerke europäischer Orgelbauer / Ursula und Ulrich Rüge. - Hamburg : Nikol Verlagsgesellschaft mbH, 1994.
  • Die Arp-Schnitger-Orgel der Hauptkirche St. Jacobi zu Hamburg / Heimo Reinitzer [red.]. - Hamburg : Christians Verlag, 1995.
  • On the Pitch and Temperament of the Arp Schnitger Organ in St. Jacobi, Hamburg / C.H. Edskes. - Göteborg : University of Göteborg.
  • Die Orgeln in Hamburg / Günter Seggermann. - München : Christian Verlag, 1997.
  • Orgeln in Niedersachsen / Harald Vogel, Günter Lade, Nicola Borger-Keweloh. - Bremen : Verlag Hauschild, 1997.
  • Orgelführer Deutschland / Karl-Heinz Göttert, Eckhard Isenberg. - Kassel [et al...] : Bärenreiter, 1998.
  • Excursie 2005 : Op zoek naar de oorsprong van het Noord Duitse orgel : Woensdag 21 t/m zaterdag 24 september. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 2005.
  • Fünf Jahrhunderte Orgelbau in Hamburg / Günter Seggermann. - In: Ars Organi, 57. Jhg., Heft 3, September 2009.
  • Arp Schnitger en zijn werk : Fotoboek met de bewaard gebleven orgels en orgelfronten van Arp Schnitger / Cornelius H. Edskes, Harald Vogel [red.]. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild, 2009.
  • Arp Schnitger und sein Werk : Bildband mit den erhaltenen Orgeln und Prospekten Arp Schnitgers / Cornelius H. Edskes, Harald Vogel [red.]. - 2. revidierte Auflage. - Bremen : Verlag H.M. Hauschild, 2013. - (Veröffentlichung der Gesellschaft der Orgelfreunde ; 241).
  • Die überlieferung der Schnitger-Orgeln : Kurze Beschreibung der erhaltenen Instrumente / Harald Vogel. - In: Ars Organi, 67. Jhg., Heft 4, Dezember 2019.
Recordings
  • Weihnacht mit Johann Sebastian Bach / Gerhard Löffler. - MDG 906 2123-6 (CD). - 2019.
  • Bach : Sonatas / Kåre Nordstoga. - Lawo Classics LWC1087 (2-CD). - 2015.
  • Northern Baroque : Sweelinck, Buxtehude & Co. / Fabien Moulaert m.m.v. Zsuzsi Tóth, sopraan. - Coviello Classics COV 91504 (CD). - 2015. - Opgenomen in Hamburg en Hoogstraten.
  • Georg Böhm (1661-1733) : Keyboard works / Stef Tuinstra. - Document (3-CD). - 2011. - Opgenomen in Hamburg en Zandeweer.
  • Vincent Lübeck : Organ works / Léon Berben. - Aeolus AE10571 (CD). - 2009. - Opgenomen in Hamburg en Weener.
  • Dietrich Buxtehude : Opera Omnia VIII : Organ works 3 / Ton Koopman. - Challenge Records CC 72247 (CD). - 2008.
  • Dietrich Buxtehude : Complete works for organ Vol. 5 / Bine Bryndorf. - Dacapo Records 6.220520 (CD). - 2007.
  • Johann Sebastian Bach : Orgelwerke Live / Heinz Wunderlich. - Organum Classics OGM 253017 (3-CD). - 2007. - Opnamen uit de jaren 1976-1982.
  • Matthias Weckmann : Orgelwerke / Joseph Kelemen. - Oehms Classics OC 627 (SACD). - 2006.
  • J.S. Bachs früheste Notenhandschriften / Jean-Claude Zehner. - Carus-Verlag 83.197 (CD). - 2006.
  • Annum per Annum Vol.1 : Norddeutsche Orgelmusik zu Advent und Weihnacht / Albert Bolliger. - Sinus 7001 (CD). - 2004.
  • Johann Sebastian Bach : Organ Works / Håkan Wikman. - Alba ABCD 117 (CD).
  • Johann Sebastian Bach : Orgelwerke - Organ works / Rainer Oster. - Arte Nova Classics 74321636442 (CD). - 1999.
  • Dietrich Buxtehude : Orgelwerke - Organ works / Rainer Oster. - Arte Nova Classics 74321636332 (CD). - 1999.
  • Konstantin Reymaier plays the Arp Schnitger organ of St. Jacobi Hamburg. - Priory PRCD 607 (CD). - (Great European Organs ; 55).
  • Bach - Organ works vol. 4 / Ton Koopman. - Teldec 4509-98443-2 (CD). - 1996.
  • Bach - Organ works vol. 3 / Ton Koopman. - Teldec 4509-94460-2 (CD). - 1996.
  • Max Reger Orgelwerke 3 / Heinz Wunderlich. - Signum SIG X 2700 (CD). - 1993.
  • Max Reger Orgelwerke 2 / Heinz Wunderlich. - Signum SIG X 2600 (CD). - 1993.
  • Max Reger Orgelwerke 1 / Heinz Wunderlich. - Signum SIG X 2500 (CD). - 1993.
  • Dietrich Buxtehude : Organ works volume 7 / Harald Vogel. - MDG L 3427 (CD).
  • J.S. Bach - Orgelwerke Live / Heinz Wunderlich. - Organum Records ASR 00030-00038b (10 LP's). - 1988.
  • Der Norddeutsche Barock / Heinz Wunderlich. - Pelca 40520 (LP). - (Die Orgel in Jahrhunderten und ihre Stilepochen). - Bevat o.a. 36 klankdemonstraties.
  • Heinz Wunderlich an der Meisterorgel Arp Schnitger zu St. Jacobi Hamburg / Heinz Wunderlich. - Schwann Musica Sacra AMS 2586 (LP). - 1967.
Links https://jacobus.de/musik/orgeln
https://www.arpschnitger.nl/shamb.html
https://www.orgelbau-ahrend.de/opus139wa.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Schnitger_organ_%28Hamburg%29
https://pipeorgantaxonomy.wordpress.com/2015/06/05/arp-schnitger-jacobikirche-hamburg-germany/
Photo: Jaap Huttenga. Date: 3 May 2013.
Photo: Jaap Huttenga
 Photo: Jaap Huttenga. Date: 3 May 2013.
Photo: Jaap Huttenga
 Photo: Jaap Huttenga. Date: 4 May 2013.
Photo: Jaap Huttenga
 Photo: René Troost. Date: September 2013.
Photo: René Troost
 Photo: Jaap Huttenga. Date: 3 May 2013.
Photo: Jaap Huttenga
 Photo: Tjalling Roosjen. Date: 27 September 2013.
Photo: Tjalling Roosjen
Photo: Tjalling Roosjen. Date: 27 September 2013.
Photo: Tjalling Roosjen
 Balgenstoel. Photo: Evert-Jan van der Leij. Date: 16 May 2015.
Photo: Evert-Jan van der Leij
 Photo: Tjalling Roosjen. Date: 27 September 2013.
Photo: Tjalling Roosjen
 Photo: Tjalling Roosjen. Date: 27 September 2013.
Photo: Tjalling Roosjen
 Photo: Tjalling Roosjen. Date: 27 September 2013.
Photo: Tjalling Roosjen
 Photo: Jaap Huttenga. Date: 3 May 2013.
Photo: Jaap Huttenga
Source: Postcard.
Source: Postcard
 Photo: Evert-Jan van der Leij. Date: 15 May 2015.
Photo: Evert-Jan van der Leij