Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 9 September 2006.

Foto: Piet Bron

Loon op Zand, Nederland (Noord-Brabant) - Kerk van Sint Jan's Onthoofding
Gemeente: Loon op Zand
Adres: Oude Raadhuisplein 21, 5175, Loon op Zand
Website: http://parochiewillibrord.nl/

Beschrijving nr.: 1005518.

Gebouwd door: Gebroeders Vermeulen (1942)
Het orgel bevat ouder materiaal: Pijpwerk uit 1661 van Stephanus Cousijns, Pijpwerk uit 1835 van Bernardus Petrus van Hirtum

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1661 Stephanus Cousijns  nieuwbouw
1835 Bernardus Petrus van Hirtum  overplaatsing
1942 Gebroeders Vermeulen  ombouw
1986 Gebroeders Vermeulen  restauratie

In 1835 bouwde Bernard van Hirtum een orgel voor de kerk van Loon op Zand. Hierbij maakte hij gebruik van een orgel van Stephanus Cousijns, gemaakt van 1659-1661 voor de Waalse Kerk in Den Bosch. Het Van Hirtum-orgel kreeg twee klavieren en vrij pedaal. Volgens Broekhuijsen heeft Van Hirtum het oude orgel overgeplaatst en uitgebreid met een rugpositief. In 1941/1942 bouwde Vermeulen een nieuw electro-pneumatisch orgel voor de kerk, waarin hij echter weer veel oud pijpwerk gebruikte. Op 14 mei 1942 werd het instrument ingewijd, waarbij het bespeeld werd door Piet Hörmann. Plannen uit 1977 om het Van Hirtum-orgel te reconstrueren bleken te kostbaar, zodat uiteindelijk het Vermeulen-orgel is gerestaureerd in de bestaande toestand. Wel werd het uiterlijk ingrijpend gewijzigd. Een parochiaan maakte een deels nieuwe orgelkas, er werden drie beelden geplaatst die afkomstig waren van het oude orgel en het orgel is op een andere plaats op de galerij geplaatst. Op 23 maart 1986 is het weer in gebruik genomen. Adviseur bij de restauratie was Hans van der Harst.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk9
- Zwelwerk9
- Pedaal5
Totaal aantal stemmen23
ToetstractuurElectro-pneumatisch
RegistertractuurElectro-pneumatisch
Windlade(n)Kegelladen

Dispositie
Hoofdwerk (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Salicionaal 8', Bourdon 8' - oud, Prestant 4', Fluit 4' - oud, Octaaf 2' - oud, Mixtuur III-IV sterk - 1986, Trompet 8' - 1986.
Zwelwerk (C-g'''): Prestant 8' - oud, Holpijp 8' - oud, Gemshoorn 8', Prestant 4' - oud, Blokfluit 4' - oud, Quint 2 2/3' - oud, Zwitserse Pijp 2', Terts 1 3/5', Kromhoorn 8' - 1986, Tremulant.
Pedaal (C-f'): Subbas 16', Octaafbas 8', Gedektbas 8', Octaaf 4' - 1986, Fagot 16' - 1986.
Koppelingen: Hoofdwerk - Zwelwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Zwelwerk, Hoofdwerk - Zwelwerk 16', Hoofdwerk - Zwelwerk 4', Zwelwerk - Zwelwerk 4'.
Speelhulpen: Vrije combinatie, 6 Vaste combinaties (pp - p - mf - f - ff - tutti), Automatisch pedaal, Generaal crescendo.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III-IV sterk C: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 4' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Overige dispositiegegevens
Hess (1774) Het Orgel in de Fransche-Kerk (Den Bosch) is aldus gedisponeerd:
Praestant 8', Holpyp 8', Octaav 4', Fluit 4', Octaav 2', Flajeolet bas 2', Mixtuur, Sexquialter en een Tongw. dragende de tytel Voxhumana 8'.
Het Clavier was wel eer van C tot 3 gestreept a, dog nu verkort tot op driegestreept d; fraaje geluiden worden in dit kleyn Werkje aangetroffen.
Verschillende disposities
  • Volgens het dispositieboek van Vermeulen was de dispositie in 1940:
    Manuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Prestant 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur II sterk, Trompet 8'.
    Positief: Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Prestant 4', Fluit 4', Doublette 2'.
    Pedaal: aangehangen.

  • De dispositie van het orgel van Vermeulen uit 1942 luidde:
    Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Salicionaal 8', Bourdon 8' (oud), Prestant 4', Fluit 4' (oud), Octaaf 2' (oud), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'.
    Manuaal II: Prestant 8' (oud), Holpijp 8' (oud), Gemshoorn 8', Prestant 4' (oud), Blokfluit 4' (oud), Quint 2 2/3' (oud), Zwitsersche Pijp 2', Terts 1 3/5', Basson-Hobo 8', Tremulant. - Later uitgebreid met een Voix Céleste 8' op een aparte windlade, geschonken door een parochiaan.
    Pedaal: Subbas 16', Octaafbas 8', Gedektbas 8'.
    Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal II 16', Manuaal I - Manuaal II 4', Manuaal II - Manuaal II 16', Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.

Literatuur
  • Wijding van het nieuwe orgel in de parochiekerk van H. Johannes Onthoofding te Loon op Zand : 14 mei 1942.
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Het Loonse orgel / Jan van Hoof. - Loon op Zand : Orgelcommissie Parochie Sint Jan's Onthoofding Loon op Zand, 1985.
  • Heringebruikname van het gerestaureerde orgel in de parochiekerk Sint Jan's Onthoofding te Loon op Zand : Maart 1986 / drs. J.J. van der Harst.
  • Kroniek : 23 maart 1986. - In: De Mixtuur, nr. 55, december 1986.
  • Het Loonse orgel / Hans van der Harst, [...et al]. - Loon op Zand : Orgelfonds Parochie St. Jan's Onthoofding, 1987.
  • Orgelbouwnieuws : Loon op Zand (N.Br.). - In: De Orgelvriend, jrg. 29 nr. 8, augustus 1987.
  • Nicolaas en Bernard van Hirtum, orgelmakers te Hilvarenbeek / F.P.M. Jespers. - Tilburg : Middenbrabantse Orgelkring, 1990.
  • De geschiedenis van het orgel van Loon op Zaan : Juni 2005 / Jan van Hoof. - 2005.

Foto: Piet Bron. Datering: 9 September 2006.
Foto: Piet Bron
Foto: Jan Korpershoek. Datering: 10 September 2011.
Foto: Jan Korpershoek
Foto: Jan Korpershoek. Datering: 10 September 2011.
Foto: Jan Korpershoek