Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: © Dennis Wubs. Datering: 4 September 2010.

Foto: © Dennis Wubs

Saaxum, Nederland (Groningen) - Hervormde Kerk

Doorverwezen vanaf: Dordrecht - Gereformeerde Gemeente (ca. 1915 - 1933)

Gemeente: Westerkwartier
Streek:Westerkwartier
Adres: Heralmastraat 4, 9886 PG, Saaksum
Website: http://www.hervormdnoordhorn.nl/

Beschrijving nr.: 1005462.

Gebouwd door: Gottlieb Früh (1899)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1899 Gottlieb Früh  nieuwbouw
1933 firma A. Standaart  overplaatsing
1942 Hendrik Gerrit Kamphuis  diverse werkzaamheden
1952 Hendrik Gerrit Kamphuis  wijzigen dispositie
1983 Albert Hendrik de Graaf  restauratie
2006 K. Schuitema  restauratie
2006 L. Meijer  restauratie

  • Het orgel in Saaxum is gemaakt door de onbekende bouwer Gottlieb Früh in 1899. Het is waarschijnlijk gebouwd voor een kerk in Duitsland. Rond 1915 werd het geplaatst in de kerk van de Gereformeerde Gemeente te Dordrecht. In Dordrecht plaatste de firma Standaart in 1933 een nieuw orgel. Het oude instrument verkochten zij na revisie aan de Hervormde Kerk te Saaksum. Op 6 juni 1933 is het daar in gebruik genomen met een bespeling door Johan van Meurs, organist van de Der-Aakerk te Groningen. In 1942 plaatste H.G. Kamphuis een nieuwe tremulant, en tien jaar later wijzigde hij de dispositie door de Salicionaal en de Gamba af te snijden tot een Quint en een Terts.
  • In 1972 was het orgel niet meer te gebruiken, en moest het grondig gerestaureerd worden. Deze restauratie vond pas plaats in 1982/1983, door de A.H. de Graaf uit Leusden. De oude sleeplade was niet meer te gebruiken, en werd vervangen door een oude lade van de firma Franssen, gemaakt voor de Lutherse Kerk in Hilversum. De dispositie werd hersteld met behulp van oud pijpwerk van Lohman (Fluit 4', uit 1849, afkomstig uit de Hervormde Kerk te Wassenaar) en Freytag (de twaalf grootste pijpen van de Subbas 16', 1808, afkomstig uit de Hervormde Kerk te Vollenhove). De Terts werd weer verlengd tot een Gamba, en er kwam een andere Gamba, gemaakt door L. Rinkema in 1955 voor de Hervormde Kerk te Nijeveen. Ook is de Mixtuur gewijzigd. De tractuur is gedeeltelijk vernieuwd. Het orgel werd op 6 juni 1983 weer in gebruik genomen met een bespeling door adviseur Klaas Bolt en Johan van Meurs. In 2006 is het orgel volledig gerestaureerd door L. Meijer uit Noordhorn en K. Schuitema uit Dorkwerd, om de gevolgen van waterschade ongedaan te maken.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1899Onbekend (Duitsland)Onbekend
ca. 1915DordrechtGereformeerde Gemeente
1933SaaxumHervormde Kerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal7
- Pedaal1
Totaal aantal stemmen8
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk68 mm

Dispositie
Manuaal (C-f'''): Gedekt 8', Gamba 8' - 1889/1983, Salicionaal 8', Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2', Mixtuur II-III sterk - 1889/1983, Tremulant.
Pedaal (C-c'): Subbas 16' - 1808/1983.
Koppelingen: Pedaalkoppel.

VulstemSamenstelling
Mixtuur II-III sterk C: 2' - 1 1/3'. c°: 2 2/3' - 2'. c': 2' - 2 2/3' - 2'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities De oorspronkelijke dispositie luidde:
Manuaal: Holpijp 8', Salicionaal 8', Gamba 8', Prestant 4', Fluit Dolce 4', Octaaf 2', Mixtuur II sterk.
Pedaal: aangehangen.
Literatuur
  • Kroniek : 6 juni 1983. - In: De Mixtuur, nr. 44, december 1983.
  • Het orgel in de Ned. Herv. Kerk te Saaksum / Herman J. Poort. - In: De Orgelvriend, jrg. 28 nr. 4, april 1986.
  • Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel II Westerkwartier / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1995. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 17).
  • Het historische orgel in Nederland 1894 - 1901 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2008. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 13).
  • Het Groninger Orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel VI Aanvullingen 1994-2009 / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Victor Timmer. - [S.l.] : Stichting Groningen Orgelland, 2009. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 29).

Foto: Piet Bron. Datering: 8 May 2004.
Foto: Piet Bron