Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 14 May 2011.

Foto: Michiel van 't Einde

Groningen, Nederland (Groningen) - Oosterkerk
Gemeente: Groningen
Adres: E. Thomassen à Thuessinklaan 1, 9713 JP, Groningen
Website: http://www.gvgroningen.nl

Beschrijving nr.: 1005458.
Groningen Orgelland nummer: 291.

Gebouwd door: Valckx & Van Kouteren (1929)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1929 Valckx & Van Kouteren  nieuwbouw
1961 Mense Ruiter Orgelmakers  diverse werkzaamheden
1977 Fonteijn & Gaal  restauratie
2008 Mense Ruiter Orgelmakers  restauratie

  • In 1929 bouwde Valckx & Van Kouteren een nieuw orgel met pneumatische tractuur voor de in 1928 opgeleverde Groningse Oosterkerk. Het front is ontworpen door de architecten Kuiler & Drewes, die ook het kerkgebouw hadden ontworpen. Diens zoon M.K. Drewes was organist in de kerk en was als adviseur betrokken bij de bouw van het orgel. Het orgel werd in gebruik genomen op 3 oktober 1929, waarbij het bespeeld werd door L. Drewes Jr.
  • Mense Ruiter reviseerde het orgel in 1961. Hij verving de Cornet van het hoofdwerk door een Mixtuur.
  • Een grotere revisie vond plaats in 1977 door Fonteijn & Gaal. De dispositie werd gewijzigd, de tractuur geëlectrificeerd en de speeltafel is naar de begane grond verplaatst. De wijzigingen in de dispositie waren als volgt: op het hoofdwerk wijzigde men de Salicionaal in een Fluitquint 3' en werd een Superoctaaf 2' toegevoegd. Op het zwelwerk werd de Vioolprestant 8' gewijzigd in een Prestant 4' en werd een tremulant geplaatst. De Prestant 16' van het hoofdwerk werd als transmissie aan het pedaal toegevoegd. Het pedaal breidde men uit met een Quint 10 2/3'. De Cello 8' werd gewijzigd in een Octaaf 4'. De fluiten van het zwelwerk kregen ook een andere naam.
  • In 2008 voerde Mense Ruiter een restauratie uit. Bij deze restauratie is de oorspronkelijke dispositie zo veel mogelijk hersteld. Ook is de Bazuin 16' op het pedaal geplaatst. De electro-pneumatische tractuur is gehandhaafd, evenals de locatie van de speeltafel. Het orgel werd op 16 november 2008 weer in gebruik genomen tijdens een kerkdienst.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk10
- Zwelwerk8
- Pedaal7 (5)
Totaal aantal stemmen25 (23)
ToetstractuurElectro-pneumatisch
RegistertractuurElectro-pneumatisch
Windlade(n)Kegelladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk80 mm (Zwelwerk) / 90 mm (Hoofdwerk en Pedaal)

Dispositie
Hoofdwerk (C-g'''): Prestant 16', Octaaf 8', Bourdon 8', Salicionaal 8' - 2008, Octaaf 4', Open Fluit 4', Superoctaaf 2' - 1977, Sesquialter II sterk, Cornet-Mixtuur III-V sterk - 2008, Trompet 8'.
Zwelwerk (C-g'''): Bourdon 16', Holpijp 8', Vioolprestant 8' - 2008, Viola di Gamba 8', Voix Celeste 8', Gedekte Fluit 4', Spitsfluit 2', Basson-Hobo 8', Tremulant - 1977.
Pedaal (C-f'): Prestant 16' - transmissie van Hoofdwerk (1977), Violon 16', Subbas 16', Bourdon 16' - transmissie van Zwelwerk, Openfluit 8', Cello 8' - 2008, Bazuin 16' - 2008.
Koppelingen: Hoofdwerk - Zwelwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Zwelwerk, Hoofdwerk - Hoofdwerk 4', Zwelwerk - Zwelwerk 4', Pedaal - Hoofdwerk 4'.
Speelhulpen: 1 vrije combinatie, 5 vaste combinaties (p - mf - f - ff - tutti), Generaal crescendo.

VulstemSamenstelling
Cornet-Mixtuur III-V sterk C: 2 2/3' - 1' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. c''': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie (1929) luidde:
    Hoofdwerk: Prestant 16', Prestant 8', Bourdon 8', Salicionaal 8', Octaaf 4', Fluit 4', Cornet III-V sterk, Sesquialter II sterk, Trompet 8'.
    Zwelwerk: Bourdon 16', Vioolprestant 8', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Voix Celeste 8', Open Fluit 4', Woudfluit 2', Basson-Hobo 8', Tremulant .
    Pedaal: Violon 16', Bourdon 16', Zachtgedekt 16' (transmissie van Zwelwerk), Cello 8', Fluitbas 4'.
    8 koppelingen, 5 vaste combinaties, vrije combinatie, generaal crescendo.

  • De dispositie luidde van 1977 tot 2008:
    Hoofdwerk: Prestant 16', Octaaf 8', Bourdon 8', Octaaf 4', Openfluit 4', Fluitquint 3' (1929/1977), Superoctaaf 2' (1977), Sesquialter II sterk, Mixtuur III-V sterk (1961), Trompet 8'.
    Zwelwerk: Bourdon 16', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Voix Celeste 8', Prestant 4' (1929/1977), Gedekte Fluit 4', Spitsfluit 2', Basson-Hobo 8', Tremulant (1977).
    Pedaal: Prestant 16' (transmissie van Hoofdwerk (1977)), Violon 16', Subbas 16', Bourdon 16' (transmissie van Zwelwerk), Quint 10 2/3' (transmissie van Hoofdwerk (1977)), Openfluit 8', Octaaf 4' (1929/1977), Bazuin 16' (gereserveerd).
    Koppelingen: Hoofdwerk - Zwelwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Zwelwerk, Hoofdwerk - Zwelwerk 4', Pedaal - Zwelwerk 4'.
    Speelhulpen: Vrije combinatie, Generaal crescendo.

Literatuur
  • Berichten. - In: Het Orgel, 27e Jaargang No. 1, October 1929.
  • Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel IV Stad Groningen/Gorecht / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1997. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 20).
  • Orgelbouw in kort bestek : Groningen, Oosterkerk / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 51 nr. 7/8, juli/augustus 2009.
  • Het Groninger Orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel VI Aanvullingen 1994-2009 / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Victor Timmer. - [S.l.] : Stichting Groningen Orgelland, 2009. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 29).
Opnamen Jubilate / Diverse koren o.l.v. Gerrit Kooistra, Ab Noordveld en Luuk Tuinder, orgel. - MiraGram SP.312. - Live opname van 5 mei 1981.

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 14 May 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 14 May 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 14 May 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 14 May 2011.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: A. de Vries.
Foto: A. de Vries
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 14 May 2011.
Foto: Michiel van 't Einde