Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Leo Maaskant. Datering: 4 May 2013.

Foto: Leo Maaskant

Dordrecht, Nederland (Zuid-Holland) - Wilhelminakerk

Doorverwezen vanaf: Rotterdam - Duyststraatkerk (1905 - 1987)

Gemeente: Dordrecht
Adres: Blekersdijk 41, 3311 LD, Dordrecht
Website: http://www.dewilhelminakerk.nl/

Beschrijving nr.: 1005195.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR2710.

Gebouwd door: Bakker & Timmenga (1905)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1710 Builder unknown  nieuwbouw
1842 Abraham Meere  uitbreiding
1915 Jacobus Johannus van den Bijlaardt  nieuwbouw in bestaande kas
1956 Verschueren Orgelbouw  restauratie
1905 Bakker & Timmenga  nieuwbouw
1957 Bernard Pels & Zn.  ombouw
2005 Pels & Van Leeuwen  overplaatsing

  • De firma Bakker & Timmenga bouwde in 1905/1906 een nieuw orgel voor de gereformeerde Duyststraatkerk te Rotterdam. Het instrument had mechanische sleepladen, en in totaal 22 registers verdeeld over twee manualen en vrij pedaal. In 1957 bouwde de firma Pels & Zn. het instrument volledig om. De oude kas en het front werden gesloopt, en met behulp van de oude windladen en een deel van het pijpwerk werd een nieuw instrument opgebouwd. Het kreeg drie klavieren en vrij pedaal, waarbij voor zwelwerk en pedaal veel unit-registers werden toegepast. Het orgel kreeg een electro-pneumatische tractuur en een open opstelling. Het positief werd als een soort rugpositief geplaatst.
  • In september 1987 werd een nieuw kerkelijk centrum in gebruik genomen, waarna de Duystkerk is gesloten. Op het orgel werd op 25 september 1987 een laatste concert gegeven door Arnold Bregman en Martin Kas. Het orgel is daarna gedemonteerd en opgeslagen. In 2004 is gestart met herstel van het orgel in de werkplaats van Pels & Van Leeuwen. Daarna werd het opgebouwd in de Wilhelminakerk te Dordrecht. Op 4 november 2005 vond de officiële overdracht plaats. Het orgel is in Dordrecht geplaatst achter het in de Wilhelminakerk aanwezige historische orgelfront. Tijdens de ingebruikneming werd het orgel bespeeld door Hans van de Weg, Wendeline Wilmink en Marcus van Driel.
  • De Wilhelminakerk is gebouwd in 1898/1899 en is een ontwerp van Tjeerd Kuipers. De eerste paal werd de grond ingeslagen op de inhuldigingsdag van Koningin Wilhelmina, 6 september 1898. Het orgel is door een onbekende bouwer rond 1710 gebouwd voor de Katholieke Kerk aan de Voorstraat te Dordrecht. Deze kerk werd in 1723 Oud-Katholiek. Abraham Meere plaatste het na afbraak van de kerk in 1842 over naar de Christelijke Gereformeerde Kerk aan het Kromhout. In 1900 is het instrument naar de Wilhelminakerk verhuisd. Van den Bijlaardt maakte in 1915 een geheel nieuw orgel in de oude kas, met behoud van de originele frontpijpen. Verschueren restaureerde dit werk in 1956 en verving de Cornet op het Hoofdwerk door een Mixtuur. In 2005 werd dit binnenwerk afgebroken en vervangen door het orgel uit de voormalige Duyststraatkerk in Rotterdam-Delfshaven.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1710DordrechtOud-Katholieke Kerk van de Heilige Maria-Maior
1842DordrechtChristelijke Gereformeerde Kerk
1900DordrechtWilhelminakerk
1905Rotterdam-DelfshavenGereformeerde Duyststraatkerk
2005DordrechtWilhelminakerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk11
- Positief7
- Pedaal4
Totaal aantal stemmen22
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen

Dispositie
Hoofdwerk (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Melophone 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3' - uit Mixtuur, Octaaf 2', Cornet III sterk (4') (discant), Mixtuur II-IV sterk (1 1/3'), Trompet 8' (B/D).
Positief (C-g'''): Salicionaal 8', Roerfluit 8', Viola di Gamba 8', Salicet 4', Fluit Dolce 4', Gemshoorn 2', Klarinet 8', Tremulant.
Pedaal (C-f'): Subbas 16', Prestant 8', Octaaf 4', Bazuin 16'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Positief, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Positief.

VulstemSamenstelling
Mixtuur II-IV sterk C: 1 1/3' - 1'. G: 2' - 1 1/3' - 1'. g°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. g': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. g'': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.
Cornet III sterk c': 4' - 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De dispositie was van 1905 tot 1957:
    Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Mélophone 8', Octaaf 4', Fluit 4', Octaaf 2', Cornet III sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8'.
    Manuaal II: Roerfluit 8', Viola di Gamba 8', Salicionaal 8', Salicet 4', (in de discant Quint 3'), Fluit Dolce 4', Gemshoorn 2', Klarinet 8', Tremulant.
    Pedaal: Subbas 16', Prestant 8', Octaaf 4', Bazuin 16'.
    Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Pedaal - Manuaal I.

  • Sinds 1957 luidde de dispositie (tot de sluiting van de kerk aan de Duyststraat):
    Hoofdwerk: Prestant 16', Prestant 8', Holpijp 8', Salicionaal 8', Octaaf 4', Gedekte Fluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Klein Mixtuur VI sterk (1 1/3') (1957), Groot Mixtuur V-VI sterk (2 2/3'), Sexquialtera II sterk, Trompet 8', Klaroen 4' (1957).
    Positief: Prestant 8' (1957), Roerfluit 8', Octaaf 4' (1957), Fluit 4', Gemshoorn 2', Larigot 1 1/3' (1957), Scherp III-IV sterk (1957), Dulciaan 8' (1957), Tremulant.
    Zwelwerk: Quintadena 16', Prestant 8', Gedekt 8', Quintadena 8' (unit) (gecombineerd met Quintadena 16'), Gamba 8', Vox Coelestis 8', Prestant 4' (unit) (gecombineerd met Prestant 8'), Fluit 4' (unit) (gecombineerd met Gedekt 8'), Blokfluit 4', Nasard 2 2/3' (unit) (gecombineerd met Gedekt 8'), Octaaf 2' (unit) (gecombineerd met Prestant 8'), Picolo 2' (unit) (gecombineerd met Gedekt 8'), Quint 1 1/3' (unit) (gecombineerd met Gedekt 8'), Mixtuur IV sterk, Cimbel IV sterk, Hobo 8', Kromhoorn 8', Tremulant.
    Pedaal: Subbas 16', Gedektbas 16' (unit) (gecombineerd met Gedekt 8' Zwelwerk), Prestant 16' (transmissie) (transmissie van Hoofdwerk), Quintbas 10 2/3' (unit) (gecombineerd met Gedekt 8' Zwelwerk), Octaafbas 8', Gedektbas 8' (unit) (gecombineerd met Gedekt 8' Zwelwerk), Quint 5 1/3' (unit) (gecombineerd met Gedekt 8' Zwelwerk), Prestant 4', Fluit 4' (unit) (gecombineerd met Gedekt 8' Zwelwerk), Ruispijp IV sterk, Bazuin 16', Trombone 8' (unit) (gecombineerd met Bazuin 16'), Klaroen 4' (transmissie) (transmissie van Hoofdwerk).
    Koppelingen: Hoofdwerk - Positief, Hoofdwerk - Zwelwerk, Zwelwerk - Hoofdwerk, Positief - Zwelwerk, Positief - Hoofdwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Positief, Pedaal - Zwelwerk, Pedaal - Zwelwerk 4'.
    Speelhulpen: 6 vaste combinaties, 2 vrije combinaties, Automatisch piano-pedaal (vrij instelbaar), Tongwerken af, Mixturen af, Generaal Crescendotrede.

  • Het Van den Bijlaardt-orgel uit 1915 had als dispositie:
    Hoofdwerk (C-g'''): Bourdon 16', Praestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur II-III-V sterk (1956), Trompet 8'.
    Zwelwerk (C-g'''): Hoorn Praestant 8', Roerfluit 8', Viola di Gamba 8', Voix Céleste 8', Flûte Harmonique 4', Nasard 2 2/3', Woudfluit 2', Hobo 8'.
    Pedaal (C-f'): Prestantbas 16', Subbas 16', Octaafbas 8', Fluitbas 8'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Zwelwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Zwelwerk.
    Speelhulpen: 3 vaste combinaties (p - mf - ff).

Literatuur
  • Let op: excursie-voorjaar 1974!!! : Orgel-excursie 25 mei 1974 / Wim Ouwehand. - In: De Orgelvriend, jrg. 16 nr. 5, mei 1974.
  • Wat is er met die orgels gebeurd? of verdwenen, verplaatste en/of omgebouwde orgels / Arie Reijmerink. - In: De Orgelvriend, jrg. 22 nr. 6, juni 1980.
  • Berichten uit de orgelwereld : Orgelingebruikname / Gerco A. Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 29 nr. 9, september 1987.
  • De orgels in de Oud-Katholieke Kerk van Dordrecht : Een kort historisch overzicht / J. Spaans pr. - In: De Orgelvriend, jrg. 31 nr. 7/8, juli/augustus 1989.
  • Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1).
  • Presentatie en ingebruikneming van het Bakker & Timmenga-orgel in de Wilhelminakerk te Dordrecht op vrijdag 4 november 2005, aanvang 20.00 uur : Programma.
  • Het orgel in de Wilhelminakerk te Dordrecht / Peter Dillingh. - In: De Orgelvriend, jrg. 49 nr. 9, september 2007.
Opnamen Het Bakker & Timmenga-orgel in de Wilhelminakerk te Dordrecht / Jan Jongepier. - SWCD2008 (CD). - 2008. - Liveregistratie.
Overige bronnen
  • Anton Bogaarts

Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Foto: Anton Bogaarts.
Foto: Anton Bogaarts
Foto: Jaap Huttenga. Datering: 15 November 2013.
Foto: Jaap Huttenga
Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Bron: De Orgelvriend.
Bron: De Orgelvriend
Bron: Collectie Hans Kriek.
Bron: Collectie Hans Kriek