• Home
• Orgels
• Informatie
• Links
• Contact

Volledige beschrijving geselecteerd orgel


Foto: Jaap Huttenga

Oldenzaal, Nederland (Overijssel) - Sint Plechelmusbasiliek
Gemeente: Oldenzaal
Streek:Twente
Adres: Gasthuisstraat 10, 7571 CC, Oldenzaal
Website: https://www.plechelmusbasiliek.nl/

Beschrijving nr.: 1004874.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR4214 (Hoorn, Grote Kerk).

Gebouwd door: Johan Frederik Witte (1889)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1889	Johan Frederik Witte		nieuwbouw
1941	firma D.A. Flentrop		restauratie
1971	Verschueren Orgelbouw	781	overplaatsing

• Na een felle brand op 3 augustus 1838 was de Grote Kerk in Hoorn zwaar beschadigd. Het orgel van Johannes Mitterreither uit 1774 ging hierbij verloren. Na de herbouw van de kerk bouwde C.G.F. Witte een nieuw instrument voor de kerk. Op 25 oktober 1878 zijn kerk en orgel echter opnieuw door brand verwoest. De kerk werd nu in een neorenaissancestijl herbouwd en op 8 november 1883 in gebruik genomen. J.F. Witte startte in 1887 met de bouw van een orgel, dat op 8 december 1889 in gebruik is genomen. Het werd hierbij bespeeld door dhr. H.F.A. Utermöhlen, organist van de kerk.
  
• In 1929 kreeg het orgel een electrische windmotor. De firma Flentrop kreeg in 1937 het onderhoud van het orgel op zich. In 1941 voerden zij een restauratie uit, waarbij de intonatie op enkele punten werd aangepast. Ook plaatste men een tremulant op het tweede klavier.
  
• De Grote Kerk werd in 1968 gesloten voor de eredienst. Het orgel is hierna verkocht aan de firma Verschueren uit Heythuysen. Deze firma wilde het orgel aanvankelijk gebruiken bij de bouw van verschillende nieuwe orgels, maar het is uiteindelijk in het geheel verkocht aan de Sint Plechelmusbasiliek te Oldenzaal in augustus 1969. In de Grote Kerk te Hoorn zijn in 1984/1985 appartementen gebouwd. De plaatsing in Oldenzaal geschiedde in 1971, na afloop van een grote restauratie van het kerkgebouw. Adviseur was dr. P.J. de Bruyn, en later Hans van der Harst. De kas van Witte mocht van de Rijksdienst voor Monumentenzorg niet worden geplaatst, zodat een nieuw front werd ontworpen. Enkele ornamenten van het oude front van het orgel zijn door Verschueren gebruikt bij nieuwe orgels in Bolsward en Zegveld.
  

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan

1889	Hoorn	Grote Kerk
1971	Oldenzaal	Sint Plechelmusbasiliek

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	11
- Bovenwerk	10
- Pedaal	7 (6)
Totaal aantal stemmen	28 (27)
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	a' = 436 Hz
Temperatuur	Equal temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16', Prestant 8', Roerfluit 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (from gis), Mixtuur III-IV-V sterk, Trompet 8'.
Bovenwerk (in zwelkast) (C-f'''): Holfluit 8', Salicet 8', Viola 8', Gemshoorn 8', Salicet 4', Fluit 4', Nazard 3', Flageolet 2', Schalmy 8', Dulciaan 8', Tremulant - 1941.
Pedaal (C-d'): Prestant 16' - transmissie van Hoofdwerk, Subbas 16', Octaaf 8', Bourdon 8', Quint 6', Octaaf 4', Bazuin 16'.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.
Speelhulpen: Tremulant.

Vulstem	Samenstelling
Cornet V sterk (Hoofdwerk)	gìs°: 4' - 2 2/3' - 2'. b°: 8' - 4' - 2 2/3' - 2'. c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtuur III-IV-V sterk (Hoofdwerk)	C: 2' - 1 1/3' - 1'. G: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. g°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. g': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. g'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'.

Literatuur	Orgelbau-Nachrichten. - In: Zeitschrift für Instrumentenbau, 10. Jahrg. No. 11, 11. Januar 1890. Berichten Orgelbouw. - In: Het Orgel, 38e Jaargang No. 3, December 1940. Orgel : Hoorn (Groote Kerk). - In: De Harp, jrg. 36 nr. 2, februari 1941. Bericht Orgelbouw. - In: Het Orgel, 38e Jaargang No. 7, April 1941. In "Mededelingen der Herv. Gem. te Hoorn" van juni 1967, las ik het volgende : Kerkmuziek / L.J. Dekker. - In: De Orgelvriend, jrg. 9 nr. 10, oktober 1967. Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 65 nr. 12, december 1969. Oldenzaal, H. Plechelmuskerk. - In: Orgelnieuws fa. L. Verschueren b.v., oktober 1971. Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 67 nr. 11, november 1971. De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997. Orgels in Hoorn : Voorheen en nu / drs. J.P.H. van der Knaap. - Hoorn : Publicatiestichting Bas Baltus, 2001. - (Cultuurhistorische Reeks Hoorn ; 1).
Opnamen	De orgelmakers Witte : De belangrijkste Nederlandse orgelbouwers uit de tweede helft van de negentiende eeuw : CD 4 / Geert Bierling. - LBCD 70 (CD). - 1997. - Uitgegeven met vier cd's in één box.
Links	https://www.plechelmusbasiliek.nl/orgel/pagina/orgel_1.htm http://www.koschinski.nl/plechelmus.htm

---

Foto: Jaap Huttenga	Foto: Jan van der Male	Bron: fa. L. Verschueren	Bron: Boek 'Orgels in Hoorn'		Bron: Boek 'De Orgelmakers Witte'
Bron: Collectie Hans Kriek	Foto: Bert Wisgerhof