Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Dirco Oskam
Nieuwerkerk aan den IJssel, Nederland (Zuid-Holland) - Oude Kerk
Gemeente: Zuidplas
Adres: Kerkgang 3, 2912 CL, Nieuwerkerk aan den IJssel
Beschrijving nr.: 1004327.
Gebouwd door: Johannes (van) Assendelft (1778)
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' - 1852/1998, Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4' - 1778/1809, Fluit 4' - 1778/1809, Quint 3' - 1778/1809, Octaaf 2' - 1778/1809, Mixtuur II-III sterk - 1778/1809, Trompet 8' - 1998.
Positief (C-f'''): Bourdon 8' (B/D) - 1852, Viola di Gamba 8' - 1998; C-H uit Bourdon, Prestant 4', Gemshoorn 2', Kromhoorn 8' (discant) - 1998.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16', Octaaf 8' - 1998, deels oud pijpwerk, Trompet 8' - 1998.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Positief.
Foto: Dirco Oskam
Nieuwerkerk aan den IJssel, Nederland (Zuid-Holland) - Oude Kerk
Gemeente: Zuidplas
Adres: Kerkgang 3, 2912 CL, Nieuwerkerk aan den IJssel
Beschrijving nr.: 1004327.
Gebouwd door: Johannes (van) Assendelft (1778)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1778 | Johannes (van) Assendelft | nieuwbouw | 1809 | Matthias van den Brink | uitbreiding | 1827 | Abraham Meere | uitbreiding | 1899 | Gabry & Zoon | overplaatsing | 1915 | Gabry & Zoon | diverse werkzaamheden | ca. 1935 | fa. H. Vermeulen | wijzigen dispositie | 1954 | Ernst Leeflang | restauratie | 1998 | Orgelmakerij Reil | restauratie |
- Het orgel van de Oude Kerk in Nieuwerkerk aan den IJssel is gebouwd door Johannes van Assendelft in 1778 voor de rooms-katholieke schuilkerk te Vlaardingen. Indien het orgel nieuwgebouwd was, dan is het het laatste werkstuk van de maker. De originele klavieromvang was 49 tonen, wat minder is dan orgels van Van Assendelft in Den Helder (1767) en Nootdorp (1770). Mede hierdoor is het goed mogelijk dat het orgel ouder is dan 1765, maar in 1778 in Vlaardingen geplaatst. Abraham Meere werkte aan het orgel in 1822 en 1827. Hij breidde de Prestant 8' (discant) uit met een bas, plaatste een Bourdon 16', wijzigde de Mixtuur en schoof de andere registers op. Ook breidde hij de klavieromvang uit tot 54 tonen. Tot slot maakte Van den Brink een tweede manuaal, dat als dwarswerk in de onderkast kwam te staan. Om het grotere binnenwerk van het manuaal kwijt te kunnen moest ook het front worden verbreed.
- In 1869 werd een neogotische kerk van Cuypers in gebruik genomen in Vlaardingen. Het orgel werd hier opnieuw opgebouwd, waarschijnlijk door de firma Schölgens, Van den Haspel en Van der Weijde. Maar in 1890 liet men een nieuw instrument bouwen door de firma Smits uit Reek. Het oude orgel is daarna verkocht aan de Hervormde gemeente van Nieuwerkerk aan den IJssel, en aldaar geplaatst door Gabry. Gabry leverde in 1899 een nieuwe Prestant 8', inclusief frontpijpen. Ook in 1915 werkten zij aan het orgel. In 1927 werd de kerkruimte opnieuw ingericht, waarbij het orgel op een galerij tegen de toren werd geplaatst. Bij latere werkzaamheden, vermoedelijk door A. Vermeulen uit Overschie, werden de beide tongwerken verwijderd, en ook de Viola di Gamba en Fluit Douce van het Positief werden verwijderd ten gunste van een Quint en een Terts.
- In 1954 restaureerde Ernst Leeflang het werk grondig, onder advies van Ferdinand Timmermans uit Rotterdam. De dispositie werd geheel hersteld, maar de Bourdon 16' (discant) verving Leeflang door een Cornet IV sterk. Ook maakte hij een vrij pedaal met drie stemmen. In 1998 voerde Reil een nieuwe restauratie uit, waarbij de toestand van 1915 als uitgangspunt is genomen. Al het door Leeflang geleverde pijpwerk is vervangen door nieuw, gemaakt volgens factuur naar Assendelft en Van den Brink. Reil maakte een nieuw vrij pedaal, dat achter de bestaande kas is opgesteld. Op 20 november 1998 is het instrument weer in gebruik genomen.
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
| 1778 | Vlaardingen | Rooms-Katholieke Schuilkerk |
| 1869 | Vlaardingen | Joannus de Dooperkerk |
| 1890 | Nieuwerkerk aan den IJssel | Hervormde Kerk |
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Hoofdwerk | 9 |
| - Positief | 5 |
| - Pedaal | 3 |
| Totaal aantal stemmen | 17 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Toonhoogte | a' = 438 Hz |
| Temperatuur | Neidhardt (variant) |
| Winddruk | 68 mm |
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' - 1852/1998, Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4' - 1778/1809, Fluit 4' - 1778/1809, Quint 3' - 1778/1809, Octaaf 2' - 1778/1809, Mixtuur II-III sterk - 1778/1809, Trompet 8' - 1998.
Positief (C-f'''): Bourdon 8' (B/D) - 1852, Viola di Gamba 8' - 1998; C-H uit Bourdon, Prestant 4', Gemshoorn 2', Kromhoorn 8' (discant) - 1998.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16', Octaaf 8' - 1998, deels oud pijpwerk, Trompet 8' - 1998.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Positief.
| Vulstem | Samenstelling |
| Mixtuur II-III sterk (Hoofdwerk) | C: 1' - 2/3'. c°: 2' - 1 1/3'. c': 4' - 2 2/3' - 2'. |
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Broekhuijzen (1855) |
De dispositie in Vlaardingen: Handclavier: Prestant 8', Holpijp 8', Prestant 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Nazard 2', Cornet III sterk en Mixtuur II-III sterk. Aangehangen pedaal. Tremulant en ventil. De dispositie na de wijzigingen door Van den Brink in 1852: Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur II-III-IV sterk en Trompet 8'. Positief: Bourdon 8', Viola di Gamba 8' (discant), Prestant 4', Flute Douce 4', Nachthoorn 2' en Kromhoorn 8' (discant). Aangehangen pedaal. Manuaalkoppeling. Tremulant en Ventil. |
| Literatuur |
|
| Opnamen |
Arie de Vlaming bespeelt het Orgel van de Dorpskerk te Nieuwerkerk aan den IJssel / Arie de Vlaming. - VVR 090420 (CD). |
 |
 |
 |
 |