Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Bron: Postcard, collectie Dirco Oskam

Vlissingen, Nederland (Zeeland) - Grote- of Sint Jacobskerk
Gemeente: Vlissingen
Streek:Walcheren
Adres: Oude Markt 2, 4381 ER, Vlissingen
Website: http://www.sintjacobskerk.nl/

Beschrijving nr.: 1004259.

Gebouwd door: Albertus van Os (1768)
Het orgel bevat ouder materiaal: pijpwerk uit 1690 van Cornelis Ramault
Verbrand (1911)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1768	Albertus van Os		nieuwbouw
1821	Frederik van der Weele		diverse werkzaamheden
1842	C.P. van Sprang		diverse werkzaamheden
1875	C.P. van Sprang		diverse werkzaamheden

Albertus van Os maakte in 1768 een nieuw orgel voor de Grote Kerk. Hierbij gebruikte hij vrijwel al het pijpwerk uit het Ramault-orgel uit 1690. Het werk van Van Os was niet al te best, en het orgel werd pas in 1769 goedgekeurd en op 25 januari 1769 in gebruik genomen. Het had een derde manuaal, waaop het Hoofdwerk een octaaf hoger tot klinken kon worden gebracht. De orgelkas werd gemaakt door Jakobus de Vriend en beschilderd door Joseph Belderok. Een eerste keuring door de Groningse organist J.W. Lustich leverde een rapport om met veel gebreken. Deze zijn grotendeels verbeterd, waarna het orgel goed kon worden gekeurd. Bij de ingebruikneming is het orgel bespeeld door de nieuw aangestelde organist Joseph Verschuere Reynvaen. In 1821 verbeterde Van der Weele het orgel. Van Sprang werkte er in 1842 en 1875 aan. Op 5 september 1911 is het orgel verloren gegaan, toen de kerk geheel uitbrandde.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	14
- Bovenwerk	9
- Pedaal	6
Totaal aantal stemmen	29
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen

Dispositie
Hoofdwerk (C-c'''): Prestant 16', Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Fluit 4', Gemshoorn 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Woudfluit 2', Flageolet 1', Cornet VI sterk, Mixtuur II-IV sterk, Trompet 8'.
Bovenwerk (C-c'''): Prestant 8', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Prestant 4', Fluit 4', Gedekte Quint 3', Fluit 2', Dulciaan 8', Vox Humana 8', Tremulant.
Pedaal (C-c'): Prestant 16', Bourdon 16', Holfluit 8', Octaaf 4', Fagot 16', Trompet 8'.

Overige dispositiegegevens
Hess (1774)	Het Orgel in de Groote- of St. Jacobs-Kerk, is aldus gedisponeert (Ik heb de Registers in die order gelaten, zo als ze aldaar geplaatst zyn): Manuaal (Deeze twee ryen Registers, zyn al te maal voor 't Onder Clavier): Philomela (Blind Register), Praestant 16', Holpyp 8', Octaav 4', Fluit 4', Tertz, Cornet 8', Trompet discant, Sperventiel (Deeze is voor het Middel-Clavier, en kan niet uitgetrokken worden, of men moet eerst de Calcantenklok uittrekken), Tramblant, Sperventiel (Deeze is voor 't Onder-Clavier), Calcantenklok, Praestant 8', Quintadeena 8', Quint 3', Waltfluit 2', Super Octaav 2', Mixtuur 2', Flageolet 1', Trompet Bas 8', Ontsluitens Vent; en Coppel Solo (Als men deeze uithaald, dan is het Onderste- met het Boven-Clavier gekoppeld). Boven-Clavier: Tacet (Blind Register), Holpyp 8', Praestant 4', Sexquialtra, Fluit 4', Quint 3', Octaav 2', Quint 1 1/2', Voxhum. discant, Tramblant en Sperventiel. Pedaal: Bourdon 16', Praestant 8', Holpyp 8', Quint 6', Octaav 4', Trompet 8', Sperv. gener. (Deeze kan niet uitgetrokken worden voor dat zyn buurman Claves uitgetrokken is), Claves, Voxhum. Bas (Behoord voor het Bovenwerk, of schoon dat hy by de Registers in 't pedaal gemerkt staat, en 't is maar om de knoppen te egaliseeren), Pedaal Coppel en Sperventiel.
Van 't Kruijs (1885)	Het Orgel in de St. Jakobs- of Groote Kerk te Vlissingen is geleverd door Van Oss en eenige jaren geleden hersteld door Van Sprang, uit Vlissingen. Het werk heeft twee klavieren, vrij pedaal en 28 sprekende stemmen. Organist de Heer Van Sprang. Hoofdmanuaal: Prestant 16', Prestant 8', Holpijp 8', Quintadena 8', Gemshoorn 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur, Cornet 6 st., Trompet 8'. Bovenmanuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Fluit Trav. (disc.) 8', Salicionaal 8', Prestant 4', Fluit 4', Nachthoorn 2', Echo-Trompet 8', Vox Humana 8'. Pedaal: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'. Stomme Registers: Afsluitingen, Koppelingen, Tremulant.
Verschillende disposities	De dispositie bij oplevering in 1768 was: Hoofdwerk: Prestant 16', Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Woudfluit 2', Terts 1 3/5', Flageolet 1', Cornet VI sterk (discant), Mixtuur II-IV sterk, Trompet 8'. Bovenwerk: Prestant 8 (discant), Holpijp 8', Prestant 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Quint 1 1/3', Sesquialter II sterk, Vox Humana 8' (gedeeld). Pedaal: Bourdon 16', Prestant 8', Holfluit 8', Quint 6', Octaaf 4', Trompet 8'.

Literatuur

Kerkelyke redenvoering ter gelegenheid der inwydinge van het nieuw orgel te Vlissingen in de St. Jacobs of Groote Kerke, uitgesproken door Jan Jacob Brahe, predikant aldaar, op den XXV. van Loumaand MDCCLXIX. - Middelburg : Pieter Gillissen ; Amsterdam : Nicolaas en Cornelis Byl, 1769.
Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI).
Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
Het Orgel in de St.-Jacobskerk te Vlissingen / W.H. van Dort. - In: De Praestant, jrg. 18 nr. 3, augustus 1969.
Historische orgels in Zeeland II (Walcheren) / J.H. Kluiver, W.H. van Dort. - In: Archief 1974 : Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, p. 23-135.
Orgelberichten in de Nederlandsche Jaerboeken (1747-1765) en de Nieuwe Nederlandsche Jaerboeken (1766-1798) / F.W. Huisman. - In: De Mixtuur, nr. 38, maart 1982.
De orgels van St.-Jacobskerk te Vlissingen / Prosper Sevestre. - [Amsterdam] : Koninklijke Nederlandse Organistenvereniging, 2000.
'onkundig van al 'tgeen hetwelk tot een orgel behoort' / Willem Jan Cevaal. - In: Muziek & Liturgie, mei 2003.