Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: René Troost. Datering: 31 January 2009.

Foto: René Troost

Tholen, Nederland (Zeeland) - Rehobothkerk
Gemeente: Tholen
Streek:Tholen
Adres: Ds. G.H. Kerstenstraat 2, 4691 DS, Tholen
Website: http://www.heijboer.net/gergemtholen/

Beschrijving nr.: 1003909.

Gebouwd door: Petrus van Oeckelen (1841)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1841 Petrus van Oeckelen  nieuwbouw
1867 Petrus van Oeckelen  uitbreiding
1898 Jan Doornbos  overplaatsing
1926 A.S.J. Dekker  ombouw
1938 Mense Ruiter Orgelmakers  wijzigen dispositie
2004 Sicco Steendam  reconstructie

  • Het orgel van de Gereformeerde Gemeente in Tholen is oorspronkelijk gebouwd voor de Rooms-Katholieke Academie- of Broerenkerk (Sint Martinus) in Groningen. Het werd daar op 9 september 1841 in gebruik genomen. Mr. S.W. Trip bespeelde het orgel bij deze gelegenheid met enkele vrije werken, terwijl dhr. H. de Wit, organist van de kerk, het koor begeleidde. Het orgel was nog niet geheel voltooid, en pas op 13 april 1842 is het gekeurd, door dhr. Trip. Het is in 1867 uitgebreid met een vrij pedaal met vijf stemmen.
  • Na de bouw van een nieuwe Martinuskerk in 1895 besloot men het oude orgel te verkopen. Jan Doornbos plaatste het in 1898 in de Gereformeerde Parklaankerk, waar het op 16 maart 1898 in gebruik werd genomen. In 1926 bouwde Dekker het orgel om, waabij het binnenwerk werd gewijzigd, en het front is gesloopt. De dispositie bleef echter gelijk. Naar ontwerp van Egbert Reitsma is een nieuw front gemaakt. Het orgel werd hiermee aangepast aan het vernieuwde interieur van het kerkgebouw. Mense Ruiter voerde in 1938 werkzaamheden uit aan het orgel. Hij vernieuwde de Trompet 8', plaatste een nieuwe Cornet en wijzigde de Mixtuur van II-III sterk in III-V sterk. In 1962 wijzigde Ruiter de dispositie opnieuw. De Parklaankerk werd in 1987 gesloten en in 1990 afgebroken. Het orgel is in 1987 gedemonteerd en opgeslagen bij Sicco Steendam in Roodeschool. Plannen om het binnenwerk te plaatsen in de historische Timpe-kas uit 1824 in Veendam zijn niet doorgegaan.
  • Uiteindelijk is het instrument na restauratie in een historiserende kas in Van Oeckelen-stijl in de nieuw gebouwde kerk van de Gereformeerde Gemeente in Tholen geplaatst. Steendam bouwde een nieuwe kas naar voorbeeld van de Van Oeckelen-orgels in Strijen en Smilde. Het pijpwerk is grotendeels nog uit 1841 en 1867, en werd aangevuld met nieuw materiaal. De Chalcodion is gemaakt door Marten Eertman in 1913 voor het orgel van de Gereformeerde Kerk te Garrelsweer als Trompet. De Hoboe is een register van Van Oeckelen & Zn. uit 1892, dat zij plaatsten in het orgel van de Grote Kerk te Deventer, en dat sinds de restauratie van 1975 in opslag lag.
  • De Gereformeerde Gemeente in Tholen kerkte sinds 22 april 1972 in de Rehobothkerk aan de Hoogaarsstraat 1 in Tholen. In 2002 startte de bouw van een nieuwe grotere kerk naar ontwerp van architect Valk aan de Ds. G.H. Kerstenstraat. Deze kerk is in gebruik genomen op 3 september 2003. Ook deze kerk is Rehobothkerk gedoopt. Het gereconstrueerde Van Oeckelen-orgel is op 2 april 2004 in gebruik genomen, waarbij het bespeeld werd door de vier vaste organisten van de kerk, Jaco Akershoek, Bram Bout, Paul Heijboer en Eric Quist. Het oude kerkgebouw in Tholen is in 2008 afgebroken.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1841GroningenSint Martinuskerk (Broerenkerk)
1898GroningenParklaankerk
2004TholenRehobothkerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk13
- Bovenwerk11
- Pedaal5
Totaal aantal stemmen29
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 462 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk78,5 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16' - C-E uit Bourdon 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Fluit 4', Terts 3 1/5' (discant) - 2004, Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (discant) - 2004, Mixtuur IV sterk (1') - 1841/2004, Fagot 16' - 2004, Trompet 8' - 2004.
Bovenwerk (C-f'''): Prestant 8', Holpijp 8', Holfluit 8', Viola di Gamba 8', Fluit Travers 8' (discant) - 2004, Octaaf 4' - 1867, Fluit 4', Open Fluit 2', Flajolet 1' - grotendeels 2004, Chalcodion 8' - 1913/2004, Hoboe 8' - 1892/2004, Tremulant.
Pedaal (C-c'): Subbas 16' - 1867, Violon 8' - 1867/2004, Holpijp 8' - 1841/1867, Bazuin 16' - 2004, Trombone 8' - 2004.
Koppelingen: Manuaalkoppel (B/D), Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Windlosser, Calcant.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV sterk (Hoofdwerk) C: 1' - 2/3' - 1/2' - 1/4'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 1/2'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2'.
Cornet V sterk discant (Hoofdwerk) c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de R.K. Broederkerk te Groningen (in 1840 door P. van Oeckelen geleverd) heeft 26 sprekende stemmen, twee klavieren en vrij pedaal.
Organist de Heer J. de Wit.
Hoofdmanuaal: Prestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Gedekt 8', Octaaf 4', Fluit 4', Gedekte Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur 4 st., Trompet 16', Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Prestant 8', Holpijp 8', Holfluit 8', Fluit Trav. (disc.) 8', Octaaf 4', Fluit 4', Open Fluit 2', Hobo 8', Vox-Humana 8'.
Pedaal: Subbas 16', Violon 8', Holpijp 8', Bazuin 16', Trombone 8'.
Verschillende disposities
  • Volgens het bestek van Van Oeckelen luidde de oorspronkelijke dispositie:
    Hoofdwerk: Prestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur IV sterk (1') (gedeeld), Fagot 16' (gedeeld), Trompet 8' (gedeeld), Hoboi 8'.
    Bovenwerk: Prestant 8', Holpijp 8', Holfluit 8', Viola di Gamba 8', Fluit Travers 8' (discant), Fluit 4', Open Fluit 2', Flageolet 1', Foxhumana 8'.
    Pedaal: Aangehangen.
    Manuaalomvang C-f''', pedaalomvang C-c'.
    Stomme registers: manuaalkoppel (gedeeld), tremulant, ventiel.

  • Volgens opgave van 'De Harp' luidde de dispositie in 1926:
    Hoofdwerk: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Holfluit 8', Gemshoorn 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Mixtuur II-III sterk, Trompet 16', Trompet 8'.
    Bovenwerk: Prestant 8', Roerfluit 8', Holpijp 8', Flûte Harmonique 8', Gamba 8', Octaaf 4', Fluit 4', Fluit 2', Vox Humana 8', Hobo 8'.
    Pedaal: Subbas 16', Violon 8', Bazuin 16', Trombone 8'.

  • De dispositie was tijdens de demontage in 1990:
    Hoofdwerk: Prestant 16', Bourdon 16', Octaaf 8', Gedakt 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur I sterk, Fagot 16', Trompet 8', Hoboe 8'.
    Bovenwerk: Prestant 8', Holpijp 8', Holfluit 8', Viola di Gamba 8', Fluit Travers 8' (Discant), Fluit 4', Open Fluit 2', Flageolet 1', Vox Humana 8'.
    Pedaal: Aangehangen .
    Koppelingen: Manuaalkoppel (gedeeld).

Literatuur
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • De Harp, mei 1926.
  • Advertentie: Te koop aangeboden: Van Oeckelen orgel - 1841 / Sicco Steendam. - In: De Orgelvriend, jrg. 29 nr. 5, mei 1987.
  • Architectenfronten / Gerard Verloop. - In: De Mixtuur, nr. 63, juli 1989.
  • Repertorium van de orgels gebouwd door Petrus van Oeckelen, orgelmaker te Harendermolen (Groningen) : doctoraalscriptie muziekwetenschap / Lex Gunnink. - Zwolle : A.C. Gunnink, 1990.
  • Rooms-katholiek orgelbezit in Groningen en Drenthe in het midden van de 19de eeuw (II) / Victor Timmer. - In: Het Orgel, jrg. 98 nr. 2, maart 2002.
  • Een zeer goed toongevend werk : Het Van Oeckelen-orgel voor de Gereformeerde Gemeente te Tholen / Henri Aarnoudse, Dirk Bakker. - Roodeschool : Orgelmakerij Steendam, 2004.
  • Gereformeerde Gemeente Tholen : Programma ingebruikneming Van Oeckelenorgel [...] : 2 april 2004, aanvang 19.30 uur.
  • Van Oeckelen maakt nieuwe start in Tholen. - In: Kerk & Muziek, jrg. 53 nr. 2, maart/april 2004.
  • Berichten uit de orgelwereld : Orgelingebruikname in Tholen. - In: De Orgelvriend, jrg. 46 nr. 4, april 2004.
  • Orgelbouwnieuws : Tholen, Gereformeerde Gemeente / Rogér van Dijk [red.]. - In: De Orgelkrant, jrg. 9 nr. 7/8, juli/augustus 2004.
  • Het Van Oeckelen-/Steendam-orgel in de Rehobothkerk te Tholen / Willem van Twillert. - In: De Orgelvriend, jrg. 47 nr. 1, januari 2005.
Opnamen
  • Bram Bout begeleidt de samenzang op het Van Oeckelen/Steendam-orgel van de Gereformeerde Gemeente te Tholen / Bram Bout. - SOS Records 260495 (CD). - 2005.
  • Meditaties over Psalmen : volume 3 / Peter Wildeman. - Interclassic Music ICM 206029 (CD).
  • Eric Quist : van Oeckelen-Steendam orgel Gereformeerde Gemeente Tholen / Eric Quist. - SOS 190 493 (CD). - 2004.

Foto: René Troost. Datering: 31 January 2009.
Foto: René Troost
Foto: René Troost. Datering: 31 January 2009.
Foto: René Troost
Foto: René Troost. Datering: 31 January 2009.
Foto: René Troost
Situatie in Groningen. Bron: fa. A.S.J. Dekker.
Bron: fa. A.S.J. Dekker