Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Janco Schout
Amersfoort, Nederland (Utrecht) - Westerkerk
Gemeente: Amersfoort
Adres: Lingestraat 10, 3812 GB, Amersfoort
Website: http://www.westerkerk.org/
Beschrijving nr.: 1003784.
Gebouwd door: Pieter Flaes (1884)
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' - bas 1996/discant 1895, Prestant 8', Roerfluit 8', Salicionaal 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2' - 1883/1895, Cornet IV sterk (discant), Mixtuur III sterk - 1895/1900, Trompet 8' - 1895.
Bovenwerk (C-f'''): Prestant 8' - 1883/1938/1996, Holpijp 8', Viola di Gamba 8' - 1895, Salicionaal 4' - 1897, Roerfluit 4', Dulciaan 8' - 1895, Tremulant.
Pedaal (C-d'): Subbas 16', Octaaf 8', Holfluit 8', Fagot 16'.
Koppelingen: Pedaal - Hoofdwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk.
Foto: Janco Schout
Amersfoort, Nederland (Utrecht) - Westerkerk
Gemeente: Amersfoort
Adres: Lingestraat 10, 3812 GB, Amersfoort
Website: http://www.westerkerk.org/
Beschrijving nr.: 1003784.
Gebouwd door: Pieter Flaes (1884)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1884 | Pieter Flaes | nieuwbouw | 1897 | P.J. Adema & Zn. | wijzigen dispositie | 1938 | Gerrit van Leeuwen | diverse werkzaamheden | 1951 | Gerrit van Leeuwen | diverse werkzaamheden | 1970 | fa. Bernard Koch | overplaatsing | 1996 | Flentrop Orgelbouw | reconstructie |
- Het orgel van de Westerkerk in Amersfoort is afkomstig uit de Doopsgezinde Kerk van Haarlem. Hier werd het door Flaes gebouwd in 1884. Het had 18 stemmen, verdeeld over twee klavieren en vrij pedaal. P.J. Adema & Zoon wijzigde dispositie en intonatie in 1896/1897. Gerrit van Leeuwen voerde in 1938 een revisie uit. Door Van Leeuwen werd in 1951 de Trompet 8' door een nieuwe vervangen. Jacob Bijster was vele jaren de vaste bespeler van dit instrument toen het nog in Haarlem stond.
- De Amersfoortse Westerkerk kocht het orgel in 1968, nadat in Haarlem een nieuw instrument van Ahrend & Brunzema was geplaatst. Het oude Amersfoortse instrument, gemaakt door Valckx & Van Kouteren in 1939, en uitgebreid door Koch in 1962, kwam via Elspeet en Woudenberg in 1981 op Urk terecht. De firma B. Koch & Zoon verplaatste het Flaes-orgel naar Amersfoort, en voerde ook nog enkele wijzigingen in de dispositie door. Het orgel is op 16 mei 1970 in Amersfoort in gebruik genomen met een bespeling door Jaap Zwart.
- Rond 1989 werd begonnen met voorstellen om het orgel te herstellen in de oorspronkelijke staat. Klaas Bolt werd als adviseur aangetrokken, die na zijn overlijden werd opgevolgd door Jan Jongepier. Om het verdwenen pijpwerk terug te plaatsen werd gekozen voor gebruik van bestaan pijpwerk. De firma Flentrop beschikte over materiaal van de firma Steenkuyl (de opvolger van Flaes in 1889) uit 1895 en 1900, dat was overgebleven na de restauraties van de orgels in de Westzijderkerk te Zaandam en de Westerkerk te Amsterdam. Qua factuur kwam dit pijpwerk vrij goed overeen met het materiaal van Flaes. In 1995 is het orgel gerestaureerd door Flentrop. De dispositie is volledig hersteld. De zwelkast is verwijderd en ook de koppelingen zijn hersteld. Het kon op 23 mei 1996 weer in gebruik worden genomen.
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
| 1884 | Haarlem | Doopsgezinde Kerk |
| 1968 | Amersfoort | Westerkerk |
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Hoofdwerk | 9 |
| - Bovenwerk | 6 |
| - Pedaal | 4 |
| Totaal aantal stemmen | 19 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Toonhoogte | a' = 440 Hz |
| Temperatuur | Equal temperament |
| Winddruk | 88 mm |
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' - bas 1996/discant 1895, Prestant 8', Roerfluit 8', Salicionaal 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2' - 1883/1895, Cornet IV sterk (discant), Mixtuur III sterk - 1895/1900, Trompet 8' - 1895.
Bovenwerk (C-f'''): Prestant 8' - 1883/1938/1996, Holpijp 8', Viola di Gamba 8' - 1895, Salicionaal 4' - 1897, Roerfluit 4', Dulciaan 8' - 1895, Tremulant.
Pedaal (C-d'): Subbas 16', Octaaf 8', Holfluit 8', Fagot 16'.
Koppelingen: Pedaal - Hoofdwerk, Hoofdwerk - Bovenwerk.
| Vulstem | Samenstelling |
| Cornet IV sterk discant (Hoofdwerk) | c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
| Mixtuur III sterk (Hoofdwerk) | C: 2' - 1 1/3' - 1'. Fìs°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. fìs°: 4' - 2 2/3' - 2'. fis': 5 1/3' - 4' - 2 2/3'. |
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in de Doopsgezinde Kerk te Haarlem, in 1884 door Flaes, uit Amsterdam, geleverd, heeft ƒ 7450 gekost en bezit 18 sprekende stemmen, twee klavieren, vrij pedaal. Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Roerfluit 8', Octaaf 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet 4 st., Mixtuur 3 st., Trompet 8'. Bovenmanuaal: Prestant 8', Salicionaal 8', Holpijp 8', Viola di Gamba 8', Roerfluit 4'. Pedaal: Subbas 16', Octaaf 8', Holfluit (Open) 8', Fagot 16'. Stomme Registers: Koppelingen enz. |
| Verschillende disposities |
|
| Literatuur |
|
| Opnamen |
Hein Hof bespeelt acht historische Amersfoortse orgels / Hein Hof m.m.v. Martin Lorijn en de Gregoriaanse Scola. - Cantilena (CD). - 1997. |
 |
 |
 |
 |
 |
 |