Base de Donnée des Orgues | Carte d'orgue selectée

Description complète d'orgue sélectionné

Photo: Janco Schout. Datation: 5 August 2003.

Photo: Janco Schout

Apeldoorn, Nederland (Gelderland) - Wilhelminakerk
Commune: Apeldoorn
Région:Veluwe
Adresse: Beemterweg 5-7, 7431 PB, Apeldoorn - Beemte Broekland

Description no.: 1003627.

Bâti par: Christian Gottlieb Friedrich Witte (1872)

Année	Facteur	Opus	Activité
1872	Christian Gottlieb Friedrich Witte		orgue neuf
1886	Johan Frederik Witte		activités différentes
1936	Gerrit van Leeuwen		transfer
1987	Hendriksen & Reitsma		transfer
2002	A. Nijsse & Zonen		transfer

Het orgel in de Wilhelminakerk te Beemte is oorspronkelijk door Witte gebouwd voor de Hervormde Westerkerk uit 1870 aan de Kruiskade in Rotterdam. Het orgel, met slechts negen stemmen, was eigenlijk te klein voor de kerk. Het werd op 7 juli 1872 in gebruik genomen. Het werd in 1886 door de firma Bätz & Co. (J.F. Witte) gerenoveerd.
Willem van Leeuwen wijzigde het orgel bij een reparatie in 1953. Eind 1979 is het Emmahuis gesloten. Het orgel stond nog altijd in de kapel, maar verkeerde in zeer slechte staat. De heer Meijer uit Rotterdam ijverde zich er voor het orgel te redden, en uiteindelijk mocht de firma Kaat & Tijhuis het demonteren en opslaan. Een passende plaats in de omgeving Rotterdam kon niet worden gevonden. De Hervormde Orgelcommissie had inmiddels geadviseerd het in oude staat te herstellen.
In 1936 leverde de fa. G. van Leeuwen een nieuw orgel met 23 stemmen. Het Witte-orgel werd door Van Leeuwen geplaatst in de kerkzaal van het Emmahuis in Rotterdam. Bij deze overplaatsing werden het front en het dak van het orgel verwijderd. Wel bleven de sprekende frontpijpen in functie. Van Leeuwen verving de Trompet door een nieuw exemplaar. De Witte-Trompet kwam terecht in het nieuwe Van Leeuwenorgel van de Westerkerk, en deze is op 14 mei 1940 verloren gegaan bij het bombardement op Rotterdam. Het orgel werd ook uitgebreid met pneumatische windladen waarop verschillende stemmen werden toegevoegd en bestaande werden gewijzigd. Op 10 december 1936 is het instrument in het Emmahuis in gebruik genomen.
In de Hervormde Sionskerk (Hoge Dries, hoek Eendrachtstraat) te Apeldoorn stond een Dekker/Pels-orgel, dat niet goed meer functioneerde. Vanwege de slechte kwaliteit van het werk als geheel, werd besloten het niet op te knappen, maar te vervangen. In oktober 1985 werd het Witte-orgel gekocht en naar de werkplaats van Hendriksen & Reitsma in Nunspeet gebracht. Het front en het dak van het orgel werden gereconstrueerd. Hierbij diende het Witte-orgel uit Rijswijk (Gld) als voorbeeld. Er kon gebruik worden gemaakt van pinakels en snijwerk van het gesloopte Witte-orgel uit 1855 van de Remonstrantse Kerk in Leiden. Ook een groot deel van de vernieuwde Trompet is van dit orgel afkomstig. Alle ontbrekende onderdelen werden verder naar voorbeeld van Zoelen en Rijswijk (Gld) nagemaakt. Het orgel is op 30 oktober 1987 in gebruik genomen. De organisten van de kerk, D. Radix en J.G.Th. Holtkamp, alsmede rijksadviseur Rudi van Straten, bespeelden het orgel hierbij.
In het wijkcentrum Sion functioneerde het orgel tot 2002. Dit gebouw was kort daarvoor gesloten. De firma Nijsse plaatste het orgel hierna over naar de Wilhelminakerk in de wijk Beemte/Broekland. Op 27 en 28 april 2002 is het in gebruik genomen.

Court sommaire des endroits où l'orgue s'est trouvé

1872	Rotterdam	Westerkerk
1936	Rotterdam	Emmahuis
1987	Apeldoorn	Wijkcentrum Sion
2002	Apeldoorn	Wilhelminakerk

Données techniques

Nombre de registres par manuel
- Onderklavier	6
- Bovenklavier	3
- Pedaal	1
Nombre de jeux total	10
Transmission des clés	Mechanical
Transmission des jeux	Mechanical
Sommier(s)	Slider chests
Température	Equal temperament

Composition
Onderklavier (C-f'''): Bourdon 16' - C-d' transmissie van pedaal., Prestant 8', Octaaf 4', Doublet I-II-III sterk, Cornet I-II sterk, Trompet 8' (B/D).
Bovenklavier (C-f'''): Viola 8', Holfluit 8', Fluit 4'.
Pedaal (C-d'): Bourdon 16'.
Accouplements: Manuaalkoppel, Keerkoppel Pedaal-Hoofdwerk / Pedaal-Nevenwerk.
Jouer conseils: Ventiel.

Aliquot	Composition
Doublet I-II-III sterk	C: 2'. c°: 4' - 2'. gìs°: 8' - 4' - 2'.
Cornet I-II sterk	C: 2 2/3' (tot e roerfluit, van f-f' open fluit, fis' - f''' overblazend). c': 2 2/3' - 1 3/5'.

Autres données des dispositions
Van 't Kruijs (1885)	Het Orgel in de Westerkerk te Rotterdam werd in 1878 door Bätz & Co., uit Utrecht, geleverd, en heeft twee klavieren, vrij pedaal en 9 sprekende stemmen. Organist de Heer Joz. Schravesande. Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Octaaf 4', Doublet, Cornet, Trompet 8'. Bovenmanuaal: Viola 8', Holfluit 8', Fluit 4'. Pedaal: Bourdon 16' van het hoofdmanuaal spreekt vrij in het pedaal. Stomme Registers: Koppeling voor de twee Manualen, Koppeling Pedaal en Manuaal, Ventiel.
Autres dispositions	De oorspronkelijke dispositie luidde (1872): Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Octaaf 4', Doublet I-III sterk (2'), Cornet I-II sterk (2 2/3'), Trompet 8' (gedeeld). Manuaal II: Viola 8', Holfluit 8', Fluit 4'. Pedaal: Aangehangen, de Bourdon 16' sprak permanent. Speelhulpen: Manuaalkoppel, Ventiel, Keerkoppel pedaal (naar keuze Manuaal I of II) De dispositie van het orgel luidde sinds de opstelling in het Emmahuis (1934): Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Bourdon 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Fluit 4', Doublet I-III sterk, Cornet I-II sterk, Trompet 8' (gedeeld). Manuaal II: Holfluit 8', Viola 8', Fluit 4', Piccolo 2', Sesquialter II sterk, Tremulant. Pedaal: Bourdon 16', Octaaf 8', Bourdon 8'.

Autres données des dispositions

Van 't Kruijs (1885)

Het Orgel in de Westerkerk te Rotterdam werd in 1878 door Bätz & Co., uit Utrecht, geleverd, en heeft twee klavieren, vrij pedaal en 9 sprekende stemmen.
Organist de Heer Joz. Schravesande.
Hoofdmanuaal: Prestant 8', Bourdon 16', Octaaf 4', Doublet, Cornet, Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Viola 8', Holfluit 8', Fluit 4'.
Pedaal: Bourdon 16' van het hoofdmanuaal spreekt vrij in het pedaal.
Stomme Registers: Koppeling voor de twee Manualen, Koppeling Pedaal en Manuaal, Ventiel.

Autres dispositions

De oorspronkelijke dispositie luidde (1872):
Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Octaaf 4', Doublet I-III sterk (2'), Cornet I-II sterk (2 2/3'), Trompet 8' (gedeeld).
Manuaal II: Viola 8', Holfluit 8', Fluit 4'.
Pedaal: Aangehangen, de Bourdon 16' sprak permanent.
Speelhulpen: Manuaalkoppel, Ventiel, Keerkoppel pedaal (naar keuze Manuaal I of II)

De dispositie van het orgel luidde sinds de opstelling in het Emmahuis (1934):
Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Bourdon 8', Quintadeen 8', Octaaf 4', Fluit 4', Doublet I-III sterk, Cornet I-II sterk, Trompet 8' (gedeeld).
Manuaal II: Holfluit 8', Viola 8', Fluit 4', Piccolo 2', Sesquialter II sterk, Tremulant.
Pedaal: Bourdon 16', Octaaf 8', Bourdon 8'.

Références

Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
Binnenland. - In: Het Orgel Maandblad voor Organisten, 1ste Jaargang, No. 4, 1 juni 1886.
Maandblad "Het Orgel", September 1910.
De Rotterdamse bouwaktiviteiten van de fa. Bätz en Witte na 1845 / [Jan Jongepier]. - In: Het Orgel, jrg. 70 nr. 2, februari 1974. - Rotterdam-nummer.
Bätz-Witte orgel "Sion" Apeldoorn. - Apeldoorn : Wijkgemeente Sion, 1987. - Brochure.
Een Bätz-Witte orgel voor het Hervormd Wijkcentrum Sion in Apeldoorn / J. Holtkamp. - In: De Orgelvriend, jrg. 29 nr. 3, maart 1987.
Kroniek : 30 oktober 1987. - In: De Mixtuur, nr. 60, juni 1988.
Orgels van Witte gerestaureerd : Deel 4 (slot) / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 85 nr. 10, oktober 1989.
De orgelmakers Witte : Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de orgelbouw in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw / dr. Teus den Toom. - Heerenveen: Uitgeverij J.J. Groen en Zoon, 1997.
De orgels in 'Sion' en de Eben Haëzerkerk te Apeldoorn / J.G.Th. Holtkamp, Gerco Schaap. - In: De Orgelvriend, jrg. 42 nr. 5, mei 2000.
[Orgel van de Wilhelminakerk te Apeldoorn] / Joop Holtkamp. - Apeldoorn, 2002. - Stencil.
Het historische orgel in Nederland 1865 - 1872 / Teus den Toom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2004. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 9).

Autres sources

W.F. Poot

Photo: Janco Schout

Photo: André van Dijk

Photo: P. Slikkerveer