Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.

Foto: Piet Bron

Nieuw-Beijerland, Nederland (Zuid-Holland) - De Kandelaar
Gemeente: Hoeksche Waard
Streek:Hoekse Waard
Adres: Dorpsgaard, Nieuw-Beijerland

Beschrijving nr.: 1003583.

Gebouwd door: Gradus en Henricus Gradussen (1877)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1877 Gradus en Henricus Gradussen  nieuwbouw
1942 Verschueren Orgelbouw141 ombouw
1968 Verschueren Orgelbouw742 restauratie
2017 Adema's Kerkorgelbouw  reconstructie

  • In 1877 bouwden de gebroeders Gradussen een nieuw orgel voor de vorige Sint Callixtuskerk in Groenlo uit 1836. Het orgel verving een instrument van Ambrost uit 1822. Dit orgel had nog in de oude kerk gestaan, en was mee verhuisd. In 1906 werd weer een nieuwe kerk gebouwd, op het adres Kloostersteeg 1 in Groenlo. De firma Gradussen plaatste het orgel over naar het nieuwe gebouw. In 1941/1942 is het orgel door Verschueren omgebouwd en electro-pneumatisch gemaakt (opus 141). De kassen van Gradussen zijn vervangen door een nieuwe opstelling, met vrijstaand pijpwerk.
  • Hierna volgde een nieuwe revisie in 1968, waarbij Verschueren drie tongwerken plaatste. Adviseur bij de restauratie was dr. P.J. de Bruyn. In 1993 kreeg de kerk de beschikking over een goed Adema-orgel, afkomstig uit Amsterdam (HH Nicolaas & Barbarakerk 'De Liefde'). Dit werd in het transept van de kerk opgebouwd. Het Gradussen/Verschueren-orgel was sindsdien buiten gebruik. Na enkele jaren besloot men het Adema-orgel op de orgeltribune te plaatsen en het Gradussen-orgel te verkopen. In 2011 is het orgel gedemonteerd en opgeslagen bij de firma Adema.
  • Het orgel is in 2015 verkocht aan de Gereformeerde Gemeente in Nieuw Beijerland. Voor deze gemeente werd op 4 maart 2017 een nieuw kerkgebouw in gebruik genomen met de naam 'De Kandelaar'. Als orgelfront is het front van het voormalige orgel van de Gereformeerde Kerk (Grote Kerk) in Halfweg geplaatst. Ook de preekstoel uit deze kerk wordt overgenomen. Het orgel werd door de firma Adema herbouwd. Op 9 december 2017 is het in gebruik genomen. Hierbij werd het bespeeld door verschillende organisten, terwijl Marcus Bergink een speciaal concertprogramma vertolkte. Adviseur bij het hele traject was Dirk Bakker.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1877GroenloSint Callixtuskerk
2017Nieuw-BeijerlandDe Kandelaar

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk14
- Positief8
- Pedaal5
Totaal aantal stemmen27
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk85 mm (manualen), 94 mm (pedaal)

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16' (discant), Bourdon 16', Prestant 8', Salicionaal 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 2 2/3', Octaaf 2', Tertiaan 1 3/5' - discant 3 1/5', Cornet V sterk (8') (discant), Mixtuur III-IV-V sterk (2'), Trombone 16' (B/D), Trompet 8'.
Positief (C-f'''): Prestant 8', Bourdon 8', Quintadeen 8', Open Fluit 8', Dwarsfluit 4', Melophon 4', Piccolo 2', Basson-Hautbois 8' (B/D), Tremulant.
Pedaal (C-d'): Prestantbas 16', Subbas 16', Violoncel 8', Octaafbas 4', Bazuin 16'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Positief, Positief - Hoofdwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Positief.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie luidde:
    Hoofdwerk: Prestant 16' (discant), Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet II-III sterk (discant), Mixtuur II-III sterk, Trompet 8'.
    Positief: Salicionaal 8', Open Fluit 8', Quintadeen 8', Bourdon 8', Dwarsfluit 4', Melophon 4', Basson 8' (bas), Hautbois 8' (discant).
    Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Octaafbas 8', Fagot 16'.

  • De dispositie luidde in Groenlo van 1968 tot 2011:
    Manuaal I: Bourdon 16', Prestant 8', Bourdon 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Kwint 2 2/3', Doublette 2', Cornet III sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8' - 1968.
    Manuaal II (zwelwerk): Fluit 8', Salicionaal 8', Celeste 8', Holpijp 8', Dwarsfluit 4', Kwintadeen 4', Zwitserse Pijp 2', Sesquialter II sterk, Cimbel III sterk, Dulciaan 8' - 1968, Tremolo.
    Pedaal: Prestantbas 16', Subbas 16', Octaafbas 8', Prestantbas 4', Fagot 16' - 1968.
    Koppelingen: Manuaal I - Manuaal II, Manuaal I - Manuaal II 16', Manuaal I - Manuaal II 4', Pedaal - Manuaal I, Pedaal - Manuaal II.
    Speehulpen: 1 vrije combinatie, 5 vaste combinaties (p - mf - f - ff - tutti), Automatisch pianopedaal, Generaal Crescendo.

Literatuur
  • Vermeld in: Gedenkboek bij gelegenheid van het 60-jarig bestaan der Firma L. Verschueren c.v. Orgelbouwersbedrijf te Heythuysen (L.) : 1891 - 1951. - Heythuysen : Verschueren c.v., 1951.
  • Groenlo St. Calixtus. - In: Orgelnieuws fa. L. Verschueren c.v., december 1968.
  • Orgelinhuldigingen : Nederland. - In: De Praestant, jrg. 18 nr. 1, januari 1969.
  • Orgelkast en kansel van de Grote of Gereformeerde kerk vinden herbestemming / Leo Kranenburg. - In: Kerkblad Protestantse gemeente te Halfweg-Zwanenburg, jrg. 29 nr. 1, januari 2016.
  • Programma en beschrijving van de ingebruikname van het Gradussen-orgel : Zaterdag 9 december 2017 : Aanvang 14.00 uur. - Nieuw-Beijerland : Gereformeerde Gemeente De Kandelaar, 2017.
  • Twee nieuwe orgels voor Nieuw-Beijerland / Sietze de Vries. - In: Het Orgel, jrg. 114, nr. 5, september 2018.
Links https://www.orgelnieuws.nl/gereformeerde-gemeente-nieuw-beijerland-neemt-gradussen-orgel-gebruik/
http://www.refdag.nl/muziek/gereformeerde_gemeente_nieuw_beijerland_krijgt_gradussenorgel_uit_groenlo_1_965514
https://www.rd.nl/muziek/gg-nieuw-beijerland-neemt-gradussenorgel-in-gebruik-1.1449020
http://www.edvanaken.nl/orgels/groenlo/1calixtus.html
Overige bronnen
  • Hans Jütte

Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 9 December 2017.
Foto: Piet Bron
Situatie in Groenlo. Foto: Ad Agterberg. Datering: 25 August 2010.
Foto: Ad Agterberg