Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.

Foto: Michiel van 't Einde

Berlikum, Nederland (Fryslân) - Koepelkerk
Gemeente: Waadhoeke
Adres: Tsjerkestrjitte 2, 9041 AV, Berlikum
Website: http://www.pgberltsum.nl/
http://www.koepelkerkberlikum.nl/

Beschrijving nr.: 1003541.

Gebouwd door: Johannes Josephus Mitterreither (1780)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1780 Johannes Josephus Mitterreither  nieuwbouw
1854 Willem Hardorff  restauratie en uitbreiding
1894 C.B. Adema & Zn.  wijzigen dispositie
1929 Pieter van Dam  wijzigen dispositie
1949 firma Johann Reil  restauratie
1980 Orgelmakerij Reil  reconstructie
2016 Orgelmakerij Reil  restauratie

  • In 1780 bouwde Mitterreither een orgel met één klavier en aangehangen pedaal in Berlikum. Het had 14 stemmen. Het werd in gebruik genomen op 16 juli 1780. Hardorff restaureerde het instrument in 1854, en breidde het uit met een nieuw Bovenwerk. Men nam het orgel weer in gebruik op 20 augustus 1854 met een bespeling door J. Kamminga, organist te Franeker. Het werd door Adema gewijzigd in 1894 en door Van Dam in 1929. Een laatste restauratie was in 1949 door Reil. Op de lade van het hoofdwerk was nog één open plaats. Onder advies van Klaas Bolt startte de firma Reil in 1979 met een nieuwe restauratie. Hierbij was het uitgangspunt een reconstructie van het oorspronkelijke werk. Op 14 december 1980 kon het instrument weer feestelijk in gebruik worden genomen. Klaas Bolt verzorgde de bespeling van het orgel.
  • In 2015 is het orgel gerestaureerd door de firma Reil onder advies van Theo Jellema. Bij de restauratie is het orgel technisch geheel hersteld. Verder werd de temperatuur gewijzigd en is een transpositieklavier toegevoegd. Op 22 januari 2016 werd het orgel weer in gebruik genomen met een bespeling door Theo Jellema.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal14
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen14
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen

Dispositie
Manuaal (C-f'''): Prestant 16' (discant) - 1980, Prestant 8', Holpijp 8', Quintadeen 8' - 1980, Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Gemshoorn 2' - 1980, Flageolet 1' - 1980, Cornet IV sterk (8') (discant), Mixtuur IV-VI sterk (2'), Trompet 8' (B/D), Dulciaan 8' - 1980.
Pedaal (C-d'): Aangehangen.
Koppelingen: Hoofdwerk - Nevenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Nevenwerk.
Speelhulpen: Tremulant.

VulstemSamenstelling
Mixtuur IV-VI sterk C: 2' - 1 1/3' - 1' - 1'. c': 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 2'.
Cornet IV sterk discant c': 8' - 4 ' - 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Knock (1788) Manuaal: Praestant 16' (discant), Praestant 8', Holpyp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Rhoerfluit 4', Quint Praestant 3', Super Octaaf 2', Gemshoorn 2', Flageolet 1', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur IV-V-VI sterk, Trompet 8' (gedeeld) en Dulciaan 8'.
Aangehangen pedaal. Het orgel had tevens een tremulant en een windlosser.
Verschillende disposities
  • Na de uitbreiding van 1854 luidde de dispositie:
    Manuaal: Praestant 16' (discant), Praestant 8', Holpyp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Rhoerfluit 4', Quint Praestant 3', Super Octaaf 2', Gemshoorn 2', Flageolet 1', Cornet IV sterk (discant), Mixtuur IV-V-VI sterk, Trompet 8' (gedeeld), Dulciaan 8'.
    Bovenwerk: Flute Douce 8' (gedeeld), Viol di Gamba 8', Fluite d'Amour 4', Woudfluit 2', Dulciaan 8' (gedeeld).
    Pedaal: Aangehangen.

  • Van 1949 tot 1980 luidde de dispositie van het orgel:
    Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Violon 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet III sterk (discant), Mixtuur III-IV sterk, Trompet 8' (gedeeld).
    Nevenwerk (in zwelkast): Gedekt 8', Viola di Gamba 8', Fluit 4', Gemshoorn 2', Sesquialter II sterk.
    Pedaal: Subbas 16'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Nevenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Nevenwerk.

Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • Frieslands orgelpracht : deel I 1500-1800 / Jan Jongepier. - Sneek: Boeijenga, 1970.
  • Kroniek : 14 december 1980. - In: De Mixtuur, nr. 35, mei 1981.
  • Twee gerestaureerde Mitterreither-orgels / Jan Jongepier. - In: Het Orgel, jrg. 83 nr. 12, december 1987.
  • Het historische orgel in Nederland 1769 - 1790 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 3).
  • Vijf eeuwen Friese orgelbouw : Een schoone voorraad waarlyk / Jan Jongepier. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2004.
  • Het Mitterreither-orgel van Berltsum gerestaureerd / Ad Fahner. - In: De Orgelvriend, jrg. 59 nr. 4, mei 2017.
Opnamen Friese Orgelpracht : Morra - Berlikum - Wieuwerd - Leeuwarden Doopsgez. / Jan Jongepier. - VLS Records VLC 0695 (CD). - 1995.

Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde
Foto: Michiel van 't Einde. Datering: 23 July 2016.
Foto: Michiel van 't Einde