Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Zierikzee, Nederland (Zeeland) - Grote Kerk of Lieve Monsterkerk
Gemeente: Schouwen-Duiveland
Streek:Schouwen-Duiveland
Beschrijving nr.: 1003274.
Gebouwd door: Johann Heinrich Hartmann Bätz (1770)
Verbrand (1832)
In 1765 werd besloten om het uit 1549 daterende orgel van Hendrik Niehoff in Zierikzee te vervangen door een nieuw instrument. J.H.H. Bätz ontwierp een groot orgel met drie manualen en vrij pedaal. Na enige aarzeling werd in juli 1768 besloten dit orgel inderdaad te laten bouwen. De financiering was mede mogelijk door een legaat van Pieter Mogge. Adviseur bij de bouw was Johan Pieter Lootens. Het orgel was gereed op 28 november 1770. De inwijding vond plaats op 19 en 20 december 1770. J.H.H. Bätz was zojuist overleden, op 13 december 1770. In 1813/1814 repareerde Abraham Meere het orgel, dan enkele gebreken begon te vertonen. Meere leverde o.a. een nieuwe soort klavierkoppeling, hij verving de Mixtuur van het pedaal door een Fluit 4', en hij plaatste een Carillon op het Bovenwerk en een Fluit Travers 8' (discant) op het Rugwerk. Op 7 oktober 1832 brandde de kerk tot de grond toe af. Het orgel ging hierbij geheel verloren.
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (C-d'''): Prestant 16' - discant dubbelkorig, Bordon 16', Octaaf 8' - discant dubbelkorig, Roorfluyt 8', Octaaf 4' - discant dubbelkorig, Fluyt 4', Quint 3', Superoctaaf 2' - discant dubbelkorig, Waltfluyt 2', Mixtuur IV-VI-VIII sterk, Scherp III-IV-VI sterk, Trompet 16', Trompet 8'.
Rugwerk (C-d'''): Quintadeen 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roorfluyt 4', Nasart 3', Octaaf 2', Terts 1 3/5', Mixtuur III-IV-VI-VIII sterk, Cornet VI sterk (discant), Trompet 8', Hautbois 8', Tramblant.
Bovenwerk (C-d'''): Prestant 8', Baartpijp 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Speelfluit 3', Gemshoorn 2', Flageolet 1 1/2', Sexquialter II sterk (bas), Sexquialter III sterk (discant), Schalmei 8', Vox Humana 8', Tramblant.
Pedaal (C-e'): Prestant 16', Subbas 16', Roorquint 12', Holfluyt 8', Octaaf 4', Nagthoorn 2', Mixtuur IV sterk, Basuyn 16', Trompet 8', Trompet 4', Cink 2'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk (gedeeld), Hoofdwerk - Bovenwerk (gedeeld), Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Vier afsluitingen.
Zierikzee, Nederland (Zeeland) - Grote Kerk of Lieve Monsterkerk
Gemeente: Schouwen-Duiveland
Streek:Schouwen-Duiveland
Beschrijving nr.: 1003274.
Gebouwd door: Johann Heinrich Hartmann Bätz (1770)
Verbrand (1832)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1770 | Johann Heinrich Hartmann Bätz | nieuwbouw | 1814 | Abraham Meere | wijzigen dispositie |
In 1765 werd besloten om het uit 1549 daterende orgel van Hendrik Niehoff in Zierikzee te vervangen door een nieuw instrument. J.H.H. Bätz ontwierp een groot orgel met drie manualen en vrij pedaal. Na enige aarzeling werd in juli 1768 besloten dit orgel inderdaad te laten bouwen. De financiering was mede mogelijk door een legaat van Pieter Mogge. Adviseur bij de bouw was Johan Pieter Lootens. Het orgel was gereed op 28 november 1770. De inwijding vond plaats op 19 en 20 december 1770. J.H.H. Bätz was zojuist overleden, op 13 december 1770. In 1813/1814 repareerde Abraham Meere het orgel, dan enkele gebreken begon te vertonen. Meere leverde o.a. een nieuwe soort klavierkoppeling, hij verving de Mixtuur van het pedaal door een Fluit 4', en hij plaatste een Carillon op het Bovenwerk en een Fluit Travers 8' (discant) op het Rugwerk. Op 7 oktober 1832 brandde de kerk tot de grond toe af. Het orgel ging hierbij geheel verloren.
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Hoofdwerk | 13 |
| - Rugwerk | 12 |
| - Bovenwerk | 10 |
| - Pedaal | 11 |
| Totaal aantal stemmen | 46 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Toonhoogte | a' = 435 Hz |
| Winddruk | 92 mm |
Dispositie
Hoofdwerk (C-d'''): Prestant 16' - discant dubbelkorig, Bordon 16', Octaaf 8' - discant dubbelkorig, Roorfluyt 8', Octaaf 4' - discant dubbelkorig, Fluyt 4', Quint 3', Superoctaaf 2' - discant dubbelkorig, Waltfluyt 2', Mixtuur IV-VI-VIII sterk, Scherp III-IV-VI sterk, Trompet 16', Trompet 8'.
Rugwerk (C-d'''): Quintadeen 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roorfluyt 4', Nasart 3', Octaaf 2', Terts 1 3/5', Mixtuur III-IV-VI-VIII sterk, Cornet VI sterk (discant), Trompet 8', Hautbois 8', Tramblant.
Bovenwerk (C-d'''): Prestant 8', Baartpijp 8', Viola di Gamba 8', Octaaf 4', Speelfluit 3', Gemshoorn 2', Flageolet 1 1/2', Sexquialter II sterk (bas), Sexquialter III sterk (discant), Schalmei 8', Vox Humana 8', Tramblant.
Pedaal (C-e'): Prestant 16', Subbas 16', Roorquint 12', Holfluyt 8', Octaaf 4', Nagthoorn 2', Mixtuur IV sterk, Basuyn 16', Trompet 8', Trompet 4', Cink 2'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Rugwerk (gedeeld), Hoofdwerk - Bovenwerk (gedeeld), Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Vier afsluitingen.
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Hess (1774) |
Het Orgel in de Groote of St.Lievens-Monster Kerk met drie Hand-Clavieren en een Vry-Pedaal, heeft 46 stemmen. GrootManuaal, 13 stemmen: Praest. (a) 16', Bourdon 16', Octaav (b) 8', Octaav 4', Rhoerfluit 4', Fluit 4', Super Octaav 2', Woudfluit 2', Quint (c) 3', Mixt. (d) 4-8 st., Scherp (e) 3-6 st., Trompet 16' en Trompet 8'. BovenManuaal, 10 stemmen: Praestant 8', Baarpyp 8', Violadigamba 8', Octaav 4', Fluittravers 4', Gemshoorn 2', Flajeolet 1 1/2', Sexquialtra (f), Schalmey 8', Voxhuman. 8' en Tremulant. Rugpositief, 11 stemmen: Quintadeen 16', Praestant (g) 8', Holpyp 8', Octaav 4', Rhoerfluit 4', SuperOctaav 2', Tertz 1 3/5', Nazat 3', Mixt. (h) 3-8 st., Cornet (i) 6 st. D, Trompet 8' en Hautbois 8'. Pedaal, 11 stemmen: Praestant 16', Subbas 16' open, Holfluit 8' open, Octaav 4', Nagthoorn 2', Rhoerq. 12', Mixt. 2-4 st., Bazuyn 16', Trompet 8', Trompet 4' en Cincq 2'. (a) Zuiver gepolyst Engels Tin en in de Regterhand dubbelde pypen (b) Regterhand dubbeld. (c) R.H. dubb; (d) de grootste pyp 2 voet (e) de grootste pyp 1 voet (f) In de Bas 2, en in de Discant 3 Pypen sterk; de grootste pyp 3 voet (g) gepolyst Engels Tin en in de R.H. dubbelde pypen (h) de grootste pypen 2 vt (i) ongedekt, de gr. pypen 2 vt. Deeze stemmen zyn geplaatst op zeven stuks bekwaame Windlaaden. De platte toetzen met yvoore plaaten en de verhevene toetzen van Ebbenhout. De Hand-Clavieren beginnen met groot C en eindigen met drie gestreept d; in alles 51 Claves. De Pedaal toetzen beginnen met groot C en eindigen met een gestr. e. Drie Coppelingen om het geheele Werk naar believen aan elkander te kunnen koppelen. Negen Blaasbalgen, lang 7 voeten, breed 4 vt. 5 duim. Alle de gezigt-Pypen zyn gemaakt van zuiver Engels Tin, en gepolyst met opgeworpene Labiums. De Pypen in 't binnen werk zyn Metaal; onder 100 pond Loot 35 pond Tin. De Toon van het Orgel is Fluit of Kamer-Toon. Dit is het laatste Kerk-Orgel dat door den beroemden Joh. Hend. Hartman Baitz van Utrecht, den 9 July 1758 voor 19500 Gulden wierde aangenomen, en Ao. 1770 vervaardigt. Zynde deeze braave Man weinige dagen voor de Inweiding, die op den 20 December 1770 geschiede, overleden. Een Werk, welk de goedkeuring van elk verstandig Orgel-Konstenaar moet wegdragen. |
| Literatuur |
|