Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 15 July 2011.

Foto: Piet Bron

Bodegraven, Nederland (Zuid-Holland) - Salvatorkerk (Pinstergemeente Morgenstond)

Doorverwezen vanaf: Rotterdam - Gereformeerde Kerk (Raampoortlaan) (1863 - 1901)

Gemeente: Bodegraven-Reeuwijk
Adres: Vrije Nesse 11, 2411 GN, Bodegraven
Website: http://www.morgenstondbodegraven.nl/
http://pgmb.weebly.com/

Beschrijving nr.: 1003220.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR0037 (Rotterdam - Nieuwe Noorderkerk).

Gebouwd door: Willem Hendrik Kam (1863)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1863 Willem Hendrik Kam  nieuwbouw
1901 Adrianus van den Haspel  overplaatsing
1921 A.S.J. Dekker  uitbreiding
1933 Gerrit van Leeuwen  restauratie
1968 Slooff Orgelbouw B.V.  overplaatsing
1995 Verschueren Orgelbouw  restauratie
2009 Verschueren Orgelbouw  diverse werkzaamheden

  • Het laatste orgel dat Willem Hendrik Kam bouwde was een éénklaviers instrument met tien stemmen en aangehangen pedaal voor de kerk aan de Raampoortlaan te Rotterdam. Hoogstwaarschijnlijk is het orgel voltooid door zijn meesterknechten Van den Haspel, Schölgens en Van der Weijde. Het werd in 1863 opgeleverd. Op 17 oktober 1863 is het in gebruik genomen. Het orgel had één manuaal met tien stemmen en een aangehangen pedaal. In 1901 betrokken de Gereformeerden de Nieuwe Noorderkerk aan de Snellemanstraat, terwijl het oude gebouw werd gesloopt. Deze kerk werd op 3 mei 1901 in gebruik genomen. A. van den Haspel plaatste het orgel over, en breidde het tevens uit met een bovenwerk met vijf stemmen. Het orgel werd op donderdag 5 september 1901 in gebruik genomen met een bespeling door dhr. F. Tollig. In 1921 maakte de firma Dekker uit Goes een zelfstandig pneumatisch pedaal met drie stemmen. Tevens vervingen zij de Trompet van het Hoofdwerk door een Hoorn.
  • G. van Leeuwen voerde in 1933 een restauratie uit, onder advies van mr. A. Bouman. Het bovenwerk kreeg een zwelkast, de Hoorn werd weer door een Trompet vervangen, en op het Bovenwerk werd de Gamba vervangen door een Dulciaan 8' van J.F. Witte, afkomstig uit de Oosterkerk. De Woudfluit werd in de discant omgebouwd tot een Larigot 1 1/3'. Tenslotte maakte Van Leeuwen een transmissie naar het pedaal voor de Bourdon 16', die als Zachtgedekt 16' werd aangeduid. Het orgel bleef nu ongewijzigd staan in de Nieuwe Noorderkerk tot de sluiting van dit gebouw in 1966. Op 17 april 1966 werd voor het laatste een kerkdienst gehouden in het gebouw. Het is nog tot 1968 blijven staan, waarna het werd gesloopt.
  • De firma Slooff demonteerde het orgel. In Bodegraven was zojuist de Salvatorkerk gereed gekomen. Het orgel werd hier geplaatst, maar niet achter het originele front. Slooff maakte een nieuw front met zinken frontpijpen, en de oude kas werd vernietigd. De Bourdon 16' van het hoofdwerk werd door Slooff vervangen door een Salicionaal 8'. Het orgel voldeed prima, maar ging snel achteruit. In 1986 werd een rapport opgesteld, waarin werd afgewogen of er een restauratie zou moeten komen of nieuwbouw. Uiteindelijk werd Hans van Nieuwkoop als adviseur aangetrokken, en is er een restauratieplan opgesteld. Uitgangspunt werd de dispositie van 1901, aangevuld met een nieuw te maken vrij pedaal. Verschueren kreeg de opdracht. Het grootste deel van het binnenwerk, inclusief windladen, was nog van Kam en Van der Haspel. In het voorjaar van 1993 werd het orgel gedemonteerd. De kas van Slooff werd gesloopt, en Verschueren bouwde een nieuwe kas naar het voorbeeld van het Kam-orgel in Nieuw Lekkerland. Een deel van het pijpwerk werd nieuw gemaakt, de Prestant 4' van het bovenwerk (die door Slooff was gemaakt van de Salicionaal 8') werd weer teruggeschoven naar een Salicionaal. De Fagot 16' van het pedaal was afkomstig van het Witte-orgel uit de Noorderkerk te Rotterdam. Het geheel gerestaureerde instrument werd op 25 november 1995 weer in gebruik genomen.
  • In 2009 is het Witte-orgel uit de Noorderkerk opgebouwd in Asperen. De Fagot 16' werd in Asperen geplaatst, en er is een nieuwe Fagot gemaakt voor het orgel in Bodegraven.
  • De Salvatorkerk is eind 2014 verkocht aan pinkstergemeente Morgenstond. Op 15 februari 2015 heeft deze gemeente de kerk officieel in gebruik genomen. Het orgel wordt vrijwel niet meer bespeeld.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1863RotterdamGereformeerde Kerk aan de Raampoortlaan
1901RotterdamNieuwe Noorderkerk
1968BodegravenSalvatorkerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk10
- Bovenwerk5
- Pedaal3
Totaal aantal stemmen18
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' (from c°) - 1995, Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur IV-V sterk, Cornet V sterk (discant), Trompet 8' (B/D) - 1933.
Bovenwerk (C-f'''): Bourdon 8', Salicionaal 8' (from c°), Prestant 4' - 1995, Flute Douce 4', Woudfluit 2'.
Pedaal (C-f'): Subbas 16', Prestant 8', Fagot 16' - 2009.
Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Tremulant.

Overige dispositiegegevens
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de Christelijk Gereformeerde Kerk te Rotterdam (Raampoortlaan) heeft 10 sprekende stemmen, één klavier, aangehangen pedaal en is in 1864 door W.H. Kam, geleverd.
Organist de Heer Kerkhoff.
Manuaa: Prestant 8', Bourdon 16', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet 5 st., Mixtuur 4-5 st., Trompet 8'.
Aangehangen Pedaal.
Pianotrede.
Verschillende disposities
  • De uitbreiding door Van den Haspel in 1901 zorgde voor de volgende dispositie:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk, Mixtuur IV-V sterk, Trompet 8'.
    Bovenwerk: Bourdon 8', Gamba 8', Salicionaal 8', Flute Douce 4', Woudfluit 2'.
    De pianotrede was vervangen door een manuaalkoppel.

  • In 1921 maakte Dekker een zelfstandig pedaal. De dispositie luidde nu:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk, Mixtuur IV-V sterk, Hoorn 8'.
    Bovenwerk: Bourdon 8', Gamba 8', Salicionaal 8', Flute Douce 4', Woudfluit 2'.
    Pedaal: Subbas 16', Octaafbas 8', Bazuin 16'.

  • Vlak voor de afbraak in Rotterdam was de dispositie:
    Hoofdwerk: Bourdon 16' (vanaf c), Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur IV-V sterk, Cornet V sterk (discant), Trompet 8' (Gedeeld).
    Bovenwerk: Bourdon 8', Salicionaal 8' (vanaf c), Flute Douce 4', Woudfluit 2' (bas), Larigot 1 1/3' (discant), Dulciaan 8'.
    Pedaal: Subbas 16', Zachtgedekt 16' (transmissie), Octaafbas 8', Bazuin 16'.
    Koppelingen: Manuaalkoppel, Pedaal - Hoofdwerk, Octaaf-koppel Pedaal. Ventiel, Crescendo-trede.

Literatuur
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • Stadsnieuws : De Nieuwe Noorderkerk aan de Snellemansstraat. - In: Rotterdamsch Nieuwsblad, maandag 2 september 1901.
  • Verdwenen en bestaande orgels te Rotterdam (14) : Het orgel in de Nieuwe Noorderkerk / Jan van Bommel Jzn. - In: Het Orgelblad, jrg. 9 nr. 10, oktober 1966.
  • Rotterdam dreigt fraai oud orgel te verliezen / J. van Bommel Jzn. - Krantenknipsel, april 1967.
  • Het orgel in de Salvatorkerk te Bodegraven / J. Jansens. - In: De Orgelvriend, jrg. 11 nr. 3, maart 1969.
  • Orgelbouw in de tweede helft der 19e eeuw en de eerste helft der 20e eeuw : deel II / Rien Buyk. - In: De Orgelvriend, jrg. 19 nr. 12, december 1977.
  • Gegevens betreffende de orgelmakersfamilie Van Leeuwen te Leiden en Leiderdorp / W.D. van der Kleij. - In: De Mixtuur, nr. 80, september 1995.
  • Een herboren Kam-Van den Haspel orgel in Bodegraven / Wim van der Ros. - In: De Orgelvriend, jrg. 38 nr. 2, februari 1996.

Foto: Piet Bron. Datering: 15 July 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 15 July 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 15 July 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 15 July 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 15 July 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 15 July 2011.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 15 July 2011.
Foto: Piet Bron
Situatie in Rotterdam, Nieuwe Noorderkerk. Foto: A. de Vries.
Foto: A. de Vries
Situatie in Rotterdam, Nieuwe Noorderkerk. Bron: De Orgelvriend.
Bron: De Orgelvriend
Situatie in Rotterdam, Raampoortlaan. Bron: Het Orgelblad.
Bron: Het Orgelblad