Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Dirco Oskam. Datering: 10 September 2016.

Foto: Dirco Oskam

Schiedam, Nederland (Zuid-Holland) - Havenkerk
Gemeente: Schiedam
Adres: Lange Haven 70, 3111 CH, Schiedam

Beschrijving nr.: 1002828.

Gebouwd door: Maarschalkerweerd & Zoon (1875)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1875 Maarschalkerweerd & Zoon  nieuwbouw
1930 Blaisse & Strunk  diverse werkzaamheden
1953 firma Jos H. Vermeulen  restauratie
1979 H. Rosbeek  restauratie
2016 Pels & Van Leeuwen  restauratie

  • Aan de Lange Haven te Schiedam werd in de jaren 1822-1824 een nieuwe kerk gebouwd in de zogenaamde waterstaatstijl. De kerk werd ontworpen door A. Tollus, en kon op 14 november 1824 in gebruik worden genomen als Rooms-Katholieke parochiekerk, gewijd aan Johannes de Doper. Wegens teruglopend kerkbezoek is de kerk in 1967 gesloten. Een dreigende afbraak werd tegengegaan door verkoop aan de Stichting tot Behoud en Onderhoud van Kerkgebouwen in Den Haag in 1973. Hierna werd het gebouw gerestaureerd en in gebruik genomen door Johan Maasbach Wereldzending. Het interieur van de voormalige Rooms-Katholieke kerk bleef grotendeels behouden.
  • In de Havenkerk bouwde Wander Beekes in 1823-1825 een orgel met twee manualen en aangehangen pedaal. Het had 23 stemmen. In 1870 besloot men dit orgel te vervangen. De orgelbouwer Theodor Vermeulen uit het Duitse Angermund zou een nieuw instrument bouwen. Na diens dood in 1872 werd het contract ongeldig verklaard. De door Vermeulen opgestelde dispositie werd als uitgangspunt gebruikt bij het ontwerpen van een nieuw instrument. Adema en Maarschalkerweerd werden uitgenodigd een offerte uit te brengen. De keus viel op Maarschalkerweerd, en in 1873 werd de definitieve opdracht gegeven. De Rotterdamse organist Litzau keurde de offerte. Het oude orgel is door Maarschalkerweerd overgeplaatst naar de Sint Josephkerk in Den Haag, waar het in 1888 door Franssen in ingrijpend gewijzigde vorm in de nieuwgebouwde kerk is opgebouwd. Uiteindelijk ging het orgel definitief verloren in 1973, toen de kerk werd gesloopt. Een deel van het pijpwerk is wel bewaard gebleven.
  • Het nieuwe orgel van Maarschalkerweerd werd op 19 augustus 1875 gekeurd door J.B. Litzau, J.A. Klerk en J.H. Marinus, organisten in Rotterdam, Delft en Den Haag. Het instrument is in 1885 volledig schoongemaakt. In 1930 is door Blaisse & Strunk een ventilator geplaatst voor de windvoorziening. Op de plaats van de oude trapmachine plaatste men een houten Prestant 16' voor het pedaal. In 1953 restaureerde Vermeulen uit Alkmaar het orgel. De kerk is in 1967 gesloten Er werd een nieuwe kleinere parochiekerk in gebruik genomen in 1966. In november 1976 begon de heer H. Rosbeek uit Dordrecht aan een revisie van het orgel. Geadviseerd door de firma Van den Heuvel werkte hij er enkele jaren aan. De mechaniek moest geheel worden vernieuwd. Rosbeek maakte de meeste onderdelen zelf. Het gebouw is vanaf circa 1980 in gebruik geweest bij de Johan Maasbach-gemeente, die het orgel niet gebruikten. In 2008 is de kerk verkocht.
  • Het orgel is in april 2014 door de firma Pels & Van Leeuwen gedemonteerd voor een restauratie, waarbij Jos Laus werd aangesteld. Het orgel is op 14 mei 2016 weer in gebruik genomen met een concert door Arjen Leistra. Het gebouw is in 2018 overnomen door de stichting BOEi.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk12
- Bovenwerk9
- Pedaal8
Totaal aantal stemmen29
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 435 Hz
TemperatuurEqual temperament

Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Violon 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Nasard 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (2'), Mixtuur V sterk (2'), Trompet 8'.
Bovenwerk (C-f'''): Prestant 8', Viola di Gamba 8', Quintadena 8', Holpijp 8', Fernfluit 8' (from g°), Prestant 4', Roerfluit 4', Piccolo 2', Clarinet 8', Tremulant.
Pedaal (C-e'): Prestant 16', Subbas 16', Violoncello 8', Octaaf 8', Fluit 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Ventiel.

Overige dispositiegegevens
Van 't Kruijs (1885) Het Orgel in de R.K. Kerk te Schiedam is omstreeks 1870 door de firma Maarschalkerweerd, uit Utrecht, geleverd en heeft 29 sprekende stemmen, twee klavieren, vrij pedaal.
Hoofdmanuaal: Prestant 16', Bourdon 16', Prestant 8', Violon 8', Roerfluit 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Nazard 3', Octaaf 2', Cornet, Mixtuur, Trompet 8'.
Bovenmanuaal: Prestant 8', Viola di Gamba 8', Fernfluit 8', Quintadena 8', Holpijp 8', Prestant 4', Roerfluit 4', Piccolo 2', Clarinet 8'.
Pedaal: Prestant 16', Subbas 16', Violoncello 8', Octaaf 8', Fluit 8', Octaaf 4', Bazuin 16', Trombone 8'.
Stomme Registers: Koppelingen, Ventiel.
Literatuur
  • Verzameling van disposities der verschillende orgels in Nederland, benevens eene korte beschrijving van het Orgel in de Groote Kerk te Rotterdam met afbeelding / M.H. van 't Kruijs. - Rotterdam : Corns. Immig, 1885. - Fotografische herdruk, uitgegeven bij Frits Knuf, Amsterdam in 1972 in de serie Bibliotheca Organologica, volume I.
  • De orgelgeschiedenis van de Havenkerk te Schiedam / A. Bijvank. - In: De Orgelvriend, jrg. 21 nr. 1, januari 1979.
  • De orgelgeschiedenis van de Havenkerk te Schiedam : 2de deel : Het orgel dat nooit werd afgeleverd / A. Bijvank. - In: De Orgelvriend, jrg. 21 nr. 2, februari 1979.
  • De orgelgeschiedenis van de Havenkerk te Schiedam : Het oude orgel II / A. Bijvank. - In: De Orgelvriend, jrg. 21 nr. 4, april 1979.
  • Het historische orgel in Nederland 1872 - 1878 / Teus den Toom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2005. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 10).
  • Maarschalkerweerd & Zoon - Orgelmakers te Utrecht / Jos Laus. - Alphen aan den Rijn : Canaletto, 2008.
  • Actueel : Restauratie orgel Havenkerk Schiedam / Arjen Leistra. - In: De Orgelvriend, jrg. 56 nr. 6, juni 2014.
  • In veilige haven : Uniek Maarschalkerweerd-orgel in Schiedam gerestaureerd / Philip van den Berg. - In: De Orgelvriend, jrg. 58 nr. 10, oktober 2016.
Opnamen
  • Schiedam Orgelstad : Stadsorganist Arjen Leistra / Arjen Leistra. - Arle 201701 (2CD). - 2017. - Opgenomen in de Grote Kerk en de Havenkerk.
  • Verborgen parels van Michaël Maarschalkerweerd / Gerrit Christiaan de Gier, Erik Koevoets, Arjen Leistra, Gerben Mourik. - MMH2015/17-1 (4CD). - 2017. - Opgenomen op twaalf verschillende orgels.
Links https://www.orgelnieuws.nl/maarschalkerweerd-orgel-havenkerk-schiedam-gerestaureerd/
YouTube
Foto: Dirco Oskam. Datering: 10 September 2016.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 10 September 2016.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Dirco Oskam. Datering: 10 September 2016.
Foto: Dirco Oskam
Foto: Piet van Hoogdalem.
Foto: Piet van Hoogdalem
Foto: Piet Bron. Datering: 14 January 2009.
Foto: Piet Bron