Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Dirco Oskam
Rotterdam, Nederland (Zuid-Holland) - Oude Kerk of Clemenskerk (Charlois)
Gemeente: Rotterdam
Adres: Charloisse Kerksingel 35, 3082 DA, Rotterdam (Charlois)
Website: https://oudekerkcharlois.nl/
Beschrijving nr.: 1002826.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR0030.
Gebouwd door: Hendrikus Hermanus Hess (1784)
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Praestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Nachthoorn 4', Quint 3', Octaaf 2', Flageolet 1' - 1784/1983, Sexquialter II-III sterk, Mixtuur III-V sterk (B/D) - 1784/1983, Cornet VI sterk (discant) - 1784/1983, Trompet 8' (B/D) - 1983.
Bovenwerk (C-f'''): Holpijp 8', Viool 8', Praestant 4' - 1784/1868, Fluit 4' - 1784 (bas) en 1983 (discant), Quintfluit 3' - ca. 1808, Woudfluit 2' - ca. 1800, Tremulant.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1929, Octaafbas 8' - 1983, Fagot 16' - 1983.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Overige bronnen
Foto: Dirco Oskam
Rotterdam, Nederland (Zuid-Holland) - Oude Kerk of Clemenskerk (Charlois)
Gemeente: Rotterdam
Adres: Charloisse Kerksingel 35, 3082 DA, Rotterdam (Charlois)
Website: https://oudekerkcharlois.nl/
Beschrijving nr.: 1002826.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR0030.
Gebouwd door: Hendrikus Hermanus Hess (1784)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1784 | Hendrikus Hermanus Hess | nieuwbouw | 1832 | Joachim Reichner | wijzigen dispositie | 1868 | Schölgens & Van der Weijde, firma Van den Haspel | ombouw | 1900 | firma A. Standaart | wijzigen dispositie | 1929 | Gerrit van der Kley | uitbreiding | 1952 | Ernst Leeflang | ombouw | 1983 | Gebroeders Van Vulpen | restauratie |
- In het dorp Charlois bouwde H.H. Hess in 1783/1784 een nieuw orgel, dat aan de Hervormde Kerk was geschonken door Dirk de Man. J. Radeker, organist te Haarlem, keurde het orgel op 23 juni 1784 in de werkplaats van Hess. Na diens goedkeuring is het orgel in de kerk geplaatst. Omdat de schenker kort hierna overleed is de ingebruikname uitgesteld tot 26 september 1787. Bij deze gelegenheid werd het orgel bespeeld door J. Ulrich, organist van de Doopsgezinde Kerk te Rotterdam. De toenmalige kerk, de Sint Clemenskerk, dateerde uit de Middeleeuwen.
- In 1832 werkte Joachim Reichner aan het orgel. Hij verving de discant van de Sexquialter en de Carillion door acht-voets registers. Hierna bleef het orgel ongemoeid tot 1868. Op 19 april 1867 nam men een nieuwe kerk in gebruik, die de naam 'Oude Kerk' kreeg. Het orgel werd gedemonteerd en na restauratie in de nieuwe kerk geplaatst door Van den Haspel, Schölgens & Van der Weijden. Het bovenwerk werd door hen op een nieuwe lade geplaatst, en ook de dispositie werd gewijzigd. Op de bovenwerklade kwamen de volgende registers te staan: Holpijp 8', Baardpijp 8', Viool de Gamba 8', Praestant 4', Fluit 4' en een Woudfluit 2'. Het nieuwe bovenwerk werd boven het hoofdwerk geplaatst, in plaats van op de oude plaats als dwarswerk. De mechaniek en de klaviatuur werden dan ook grotendeels vernieuwd. Op het hoofdwerk pastten de bouwers ook veel aan. De Cornet werd naar achteren geplaatst en minder sterk gemaakt, de Mixtuur werd ook verplaatst en gewijzigd en de Nachthoorn werd vervangen door een gedekte Fluit 4'. De Flageolet en de Sexquialter kwamen te vervallen. Tenslotte schoof men het pijpwerk op om het orgel een halve toon hoger te laten klinken en werden de oude blaasbalgen vervangen door een magazijnbalg. In 1900 verving Standaart de Trompet door een nieuw exemplaar, en werd de Fluit 4' van het bovenwerk vervangen door een Voix Céleste 8'. G. van der Kley maakte in 1929 een vrij pedaal op een pneumatische kegellade achter het bovenwerk. Op deze lade plaatste hij een Subbas 16'.
- Het orgel is in 1952 gerestaureerd door Ernst Leeflang, geadviseerd door mr. A. Bouman. Hierbij is het instrument 65 cm naar voren geplaatst. Verder is het grotendeels in de bestaande toestand geconserveerd. Er werd een nieuwe koppel Pedaal - Bovenwerk gemaakt. Op het bovenwerk verving Leeflang de Voix Céleste door een Tertiaan IV sterk en plaatste hij een Dulciaan op een kantsleep. De Cornet en de Mixtuur van het hoofdwerk werden weer uitgebreid met enkele koren. Tenslotte maakte hij een nieuwe electro-pneumatische pedaallade met vier registers in een unit-opstelling. De orgelkas is bij deze restauratie crèmekleurig geschilderd, omdat men meende dat dit de oorspronkelijke kleur was geweest. Het orgel werd weer in gebruik genomen op 25 november 1952. Piet van den Kerkhoff bespeelde het instrument bij deze gelegenheid.
- In 1982/1983 volgde een grote restauratie door de firma Van Vulpen. Herstel van de situatie van 1784 was niet meer mogelijk zonder al te grote kosten te maken. Er werd dan ook besloten uit te gaan van de situatie van 1868. Er werd echter wel een en ander aangepast. Zo kwam er een nieuwe pedaallade met mechanische sleepladen en drie zelfstandige stemmen. Voor het groot octaaf van de Bourdon 16' maakte men een aparte windlade, omdat dit pijpwerk sinds 1868 horizontaal onder de hoofdwerklade was geplaatst. De oorspronkelijke kamertoon werd hersteld door het oude pijpwerk te verlengen, en het pijpwerk uit 1868 op te schuiven. Het hoofdwerk kreeg weer de oude dispositie van Hess, waarbij het pijpwerk werd hersteld en waar nodig bijgemaakt naar voorbeeld van het orgel in Oudshoorn. Op het bovenwerk werd de Baardpijp 8' vervangen door een oude Quintfluit 3', afkomstig uit Vollenhove, en waarschijnlijk in 1808 gemaakt door Freytag. Adviseur bij de restauratie was Klaas Bolt, die het orgel ook bespeelde bij de ingebruikname op 10 mei 1983. De orgelkas behield de kleur van 1952.
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Hoofdwerk | 12 |
| - Bovenwerk | 6 |
| - Pedaal | 3 |
| Totaal aantal stemmen | 21 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Toonhoogte | a' = 415 Hz |
| Temperatuur | Kirnberger |
| Winddruk | 68 mm |
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16', Praestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Nachthoorn 4', Quint 3', Octaaf 2', Flageolet 1' - 1784/1983, Sexquialter II-III sterk, Mixtuur III-V sterk (B/D) - 1784/1983, Cornet VI sterk (discant) - 1784/1983, Trompet 8' (B/D) - 1983.
Bovenwerk (C-f'''): Holpijp 8', Viool 8', Praestant 4' - 1784/1868, Fluit 4' - 1784 (bas) en 1983 (discant), Quintfluit 3' - ca. 1808, Woudfluit 2' - ca. 1800, Tremulant.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1929, Octaafbas 8' - 1983, Fagot 16' - 1983.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
| Vulstem | Samenstelling |
| Sexquialter II-III sterk (Hoofdwerk) | C: 2/3' - 2/5'. c°: 1 1/3' - 4/5'. c': 2 2/3' - 1 3/5' - 1 3/5'. |
| Mixtuur III-V sterk (Hoofdwerk) | C: 2' - 1 1/3' - 1'. c': 10 2/3' - 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3'. |
| Cornet VI sterk discant (Hoofdwerk) | c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3'. |
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Verschillende disposities |
|
| Literatuur |
|
| Opnamen |
|
| Links |
https://oudekerkcharlois.nl/hess-orgel/ https://rotterdamorgelstad.nl/project/oude-kerk-charlois/ |
- Jan Koelewijn
 |
 |
 |
 |
 |
 |