Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Marcel Pelt. Datering: 10 September 2005.

Foto: Marcel Pelt

Bolsward, Nederland (Fryslân) - Doopsgezinde Kerk
Gemeente: Súdwest-Fryslân
Adres: Skilwyk 27, 8701 KM, Bolsward

Beschrijving nr.: 1002700.

Gebouwd door: Heinrich Hermann Freytag (1810)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1810 Heinrich Hermann Freytag  nieuwbouw
1851 Dirk Sjoerd Ypma  overplaatsing
1906 Bakker & Timmenga  restauratie
1991 Bakker & Timmenga  restauratie

H.H. Freytag bouwde in 1809/1810 een orgel voor de Doopsgezinde Kerk in Bolsward. Het instrument is ontworpen in een stijl die afwijkt van het werk van Freytag, en meer Hollands van vormgeving is. Het is aannemelijk dat kas en snijwerk werden ontworpen en vervaardigd door Jacobus Robbers uit Rotterdam. Op 26 juli 1810 nam men het orgel in gebruik. In 1851 plaatste D.S. Ypma het over naar een nieuw kerkgebouw. Ook kortte hij het pedaalklavier in, zodat de omvang C-b werd. In 1906 maakte Bakker & Timmenga een nieuw klavier en nieuwe registerknoppen. De windlade werd door hen lager gelegd. Zij wijzigden ook de dispositie door de Nasart te vervangen door een Eoline 8' en de Dulciaan door een Trompet. De Mixtuur werd verkleind. In 1990/1991 restaureerde Bakker & Timmenga het orgel. De oorspronkelijke dispositie is hersteld, klavier en mechanieken bleven in de situatie van 1906. Het orgel werd gestemd in een 1/6-komma-temperatuur. Op 4 september 1991 nam men het orgel weer in gebruik met een bespeling door Jan Jongepier, adviseur bij de restauratie.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal11
- Pedaalaangehangen
Totaal aantal stemmen11
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 447 Hz
Temperatuur1/6-komma Meantone

Dispositie
Manuaal (C-f'''): Praestant 16' (discant), Praestant 8', Holpijp 8', Fluittravers 8' (discant), Octaaf 4', Rhoerfluit 4', Nassat 3' - 1991, Octaaf 2', Woudfluit 2', Mixtuur III-IV sterk (1 1/3') (bas) - 1810/1991, Mixtuur V sterk (2 2/3') (discant) - 1810/1991, Dulciaan 8' - 1991.
Pedaal (C-b°): Aangehangen.
Speelhulpen: Tremulant, Afsluiting, Windlossing.

VulstemSamenstelling
Mixtuur III-IV-V sterk C: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c°: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5' - 1 1/3' - 1 1/3'. c'': 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2' - 2'. c''': 5 1/3' - 4' - 3 1/5' - 2 2/3' - 2'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities Originele dispositie:
Manuaal: Praestant 16' (discant), Praestant 8', Holpijp 8', Flûte Travers 8' (discant), Octaaf 4', Roerfluit 4', Nasart 3', Octaaf 2', Fluit 2', Mixtuur III sterk, Dulciaan 8'.
Pedaal aangehangen.
Literatuur
  • Orgels in Friesland - deel 1 / Maarten Seybel. - Baarn: De Praestantspers, 1970.
  • Freytag & Snitger in Compagnie : Een introductie tot het werk van Heinrich Hermann Freytag en diens compagnon Frans Caspar Schnitger junior, 'afsluiters' van de 18de eeuwse Gronings-Hamburgse orgelmakersschool / Koos Tiggelaar, Albert Valstar. - Oostwolde : Kerkvoogdij Hervormde Gemeente, 1990.
  • Kroniek : 4 september 1991. - In: De Mixtuur, nr. 76, januari 1994.
  • Het historische orgel in Nederland 1790 - 1818 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 4).
  • Vijf eeuwen Friese orgelbouw : Een schoone voorraad waarlyk / Jan Jongepier. - Leeuwarden : Friese Pers Boekerij, 2004.
Opnamen Friese orgelpracht : Tzum - Dantumawoude - Bolsward, Doopsgezinde Kerk / Jan Jongepier. - VLS Records VLC 0893 (CD). - 1993.

Foto: Marcel Pelt. Datering: 10 September 2005.
Foto: Marcel Pelt
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 7 August 2012.
Foto: Tjalling Roosjen