Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 11 August 2010.

Foto: Tjalling Roosjen

Groningen, Nederland (Groningen) - Martinikerk, koororgel
Gemeente: Groningen
Adres: Martinikerkhof 3, 9712 JG, Groningen
Website: http://www.martinikerk.nl/
http://www.wijkgemeente-martinikerk.nl/

Beschrijving nr.: 1002612.
Groningen Orgelland nummer: 292.

Gebouwd door: Jean-Baptiste le Picard (1742)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1742 Jean-Baptiste le Picard  nieuwbouw
1847 Builder unknown  ombouw
1939 Verschueren Orgelbouw109 overplaatsing
2001 Verschueren Orgelbouw1080 restauratie
2023 Verschueren Orgelbouw  diverse werkzaamheden

  • Het klooster Sint Elisabeth in het Limburgse dorpje Nunhem werd tussen 1740 en 1744 vernieuwd. In 1742 bouwde Jean Baptiste le Picard er een nieuw orgel, met een kas in de stijl van Lodewijk XV. In de Franse tijd werd het klooster op 17 februari 1797 gesloten. Op 26 februari 1799 is het in Maastricht publiek geveild. Een burger uit Roermond (Mulbracht) kocht het, brak de kerk af en liet het orgel onderbrengen in verschillende parochiekerken: het rugpositief werd in Heythuijsen geplaatst, de windlade en het pijpwerk van het hoofdorgel werden in Roggel in een oudere orgelkas geplaatst. Dit laatste stuk is in 1912 hersteld, en in 1939 afgebroken. Het oude rugpositief werd van een eigen onderbouw en klaviatuur voorzien. Hiervoor is gebruik gemaakt van oud materiaal van de kas en de klaviatuur uit Nunhem. Het instrument werd in 1847 in Heythuysen op de nieuwe torengalerij in de Sint Nicolaaskerk geplaatst en met enkele stemmen uitgebreid.
  • Begin 1939 kreeg Verschueren (uit Heythuysen) de opdracht in de parochiekerk een nieuw groter orgel te bouwen. Het oude instrument werd op 27 maart 1939 aangekocht voor de Martinikerk te Groningen. Het orgel werd onder advies van mr. A. Bouman gerestaureerd. Het orgel kreeg opusnummer 109 van Verschueren mee. Het werd op 15 juni 1939 in gebruik genomen. In 1962 werd het met het oog op de restauratie van de Martinikerk door Mense Ruiter gedemonteerd en opgeslagen. In 2001 restaureerde Verschueren het instrument en plaatste het op de plek, waar het tot 1962 had gestaan: het koor van de Martinikerk. De dispositie van 1742 werd vrijwel geheel gereconstrueerd. Adviseur bij de werkzaamheden was Cor Edskes. Op 25 oktober 2001 is het weer in gebruik genomen met een concert door Wim van Beek.
  • In het najaar van 2023 is groot onderhoud uitgevoerd door Verschueren Orgelbouw. Adviseur was Theo Jellema. Het orgel is ook opnieuw gestemd in een temperatuur volgens Chaumont, in plaats van de in 2001 geplaatste Neidhardt-temperatuur. Op 5 april 2024 zal het orgel worden gepresenteerd door Leo van Doeselaar en Theo Jellema.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1742NunhemKlooster Sint Elisabethsdal
1799HeythuysenKerk van de Heilige Nicolaas
1939GroningenMartinikerk, koororgel

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal11
- Pedaal1
Totaal aantal stemmen12
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 415 Hz
TemperatuurChaumont
Winddruk62 mm

Dispositie
Manuaal (CD-g'''): Montre 8' - 1742/1847, Cor de Nuit 8', Prestant 4', Flûte 4', Nasard 2 2/3' - 1847/2001, Doublette 2', Larigot 1 1/3', Sesquialtera 2 rangs, Cornet 3 rangs (from cis') - 1742, Fourniture 3 rangs, Trompette 8' (B/D) - 1742.
Pedaal (C-d'): Sousbasse 16' - 1847.
Koppelingen: Pedaalkoppel.
Speelhulpen: Tremblant Doux.

VulstemSamenstelling
Fourniture III rangs C: 1' - 2/3' - 1/2'. c°: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2' - 1 1/3' - 1'. c'': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. c''': 4' - 2 2/3' - 2'.
Cornet III rangs cis': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Sesquialtera II rangs C: 1 1/3' - 4/5'. c°: 2 2/3' - 1 3/5'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De dispositie na oplevering door Le Picard was vermoedelijk:
    Grand Orgue (CD-d'''): Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Prestant 4', Flûte 4', Nasard 2 2/3', Doublette 2', Tierce 1 3/5', Cornet 5 rangs, Fourniture 3 rangs, Trompette 8'.
    Positif (CD-d'''): Bourdon 8', Prestant 4', Flûte 4', Nasard 2 2/3', Doublette 2', Tierce 1 3/5', Larigot 1 1/3', Cornet 3 rangs, Fourniture 3 rangs, Sesquialter 2 rangs, Trompette 8'.
    Pédlae (CD-c°): En tirasse permanente.

  • Van 1939 tot 2001 luidde de dispositie:
    Manual: Bourdon 16' (1847), Montre 8' (1742/1847), Cor de Nuit 8' (1742), Salicional 8' (1742/1847), Prestant 4' (1742), Flûte 4' (1742), Doublette 2' (1742), Larigot 1 1/3' (1742), Cornet 3 rangs (1742), Fourniture 3 rangs (1742), Trompette 8' (B/D, 1742).
    Pédale: Sousbasse 16' (1847).
    Tirasse.

  • De dispositie van het orgel dat van 1799 tot 1939 in de Sint Petruskerk in Roggel stond, luidde in 1939:
    Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Bourdon 8', Salicionaal 8' (gedeeld, 1912), Gamba 8' (1870), Prestant 4', Fluit 4', Octaaf 2' (B/D), Cornet V sterk (D), Mixtuur III sterk, Trompet 8' (B/D).
    Pedaal: Aangehangen.

Literatuur
  • De orgels in de Groote of Martinikerk te Groningen / mr. A. Bouman. - 1948.
  • Gedenkboek bij gelegenheid van het 60-jarig bestaan der Firma L. Verschueren c.v. Orgelbouwersbedrijf te Heythuysen (L.) : 1891 - 1951. - Heythuysen : Verschueren c.v., 1951.
  • Koororgels in Nederland / Maarten Seybel. - Zaltbommel: Europese Bibliotheek, 1979.
  • Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek II : Oude kerkorgels in de provincie Groningen, geplaatst na 1840 / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 27, april 1982.
  • Het historische orgel in Nederland 1726 - 1769 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 2).
  • Nieuw orgel St. Petruskerk te Roggel : Plechtige inzegening en inspeling van het Verschueren-orgel in de St.Petruskerk te Roggel : Zondag 6 december 1998 / Roggel : Stichting Nieuw Kerkorgel St.Petruskerk Roggel, 1998.
  • Orgelbouwnieuws : Groningen, Martinikerk, koororgel / Rogér van Dijk. - In: De Orgelkrant, jrg. 7 nr. 1, januari 2002.
  • Het enige zuidelijke orgel in Groningerland / Dirk Molenaar. - In: De Orgelvriend, jrg. 44 nr. 2, februari 2002.
  • Twee Luikse orgels in Noord-Nederland : Robustelly in Friesland en Le Picard in Groningen / Theo Jellema. - In: Orgelkunst, jrg. 29, nummer 1, maart-april-mei 2006.
  • Het Groninger Orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel VI Aanvullingen 1994-2009 / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Victor Timmer. - [S.l.] : Stichting Groningen Orgelland, 2009. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 29).
  • 29ste Orgelreis Berlin-Brandenburg 21 t/m 27 oktober 2012 / Theo Jellema. - Hilversum : Stichting Internationale Orgelreizen, 2012. - Programmagids.
  • Actueel : Onderhoud en herstemming Le Picard-orgel Groningen. - In: De Orgelvriend, jrg. 66, nr. 2, maart 2024.
Opnamen
  • Johann Sebastian Bach : A new angle / Leo van Doeselaar & Erwin Wiersma. - MDG 906 2137-6 (CD). - 2019. - Opgenomen met het hoofd- en het koororgel.
  • Organo Concertante : Le Picard-orgel Martinikerk Groningen / Leo van Doeselaar, Erwin Wiersinga & the Northern Consort. - SMG-002 (CD). - 2016.
  • Live recordings : Organ concerts 1998-2013 Martinikerk Groningen / Erwin Wiersinga, Leo van Doeselaar. - SMG-001 (2CD). - 2014.
Links https://martinikerk.nl/index.php/orgel
http://www.verschuerenorgelbouw.nl/opus1080.html

Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 11 August 2010.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 11 August 2010.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 11 August 2010.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 11 August 2010.
Foto: Tjalling Roosjen
Foto: Piet Bron. Datering: 22 August 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 22 August 2013.
Foto: Piet Bron
Foto: Tjalling Roosjen. Datering: 11 August 2010.
Foto: Tjalling Roosjen