Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Michiel van 't Einde
Urk, Nederland (Flevoland) - Bethelkerk
Gemeente: Urk
Streek:Noordoostpolder
Adres: Wijk 3-3 (Koningin Wilhelminaplein), 8321 EW, Urk
Website: http://www.gku-pkn.nl/
Beschrijving nr.: 1002346.
Gebouwd door: Abraham Meere (1792)
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' - 1792/1911, Prestant 8' - vanaf a dubbelkorig, Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Fluit 4' - 1792/1987, Gemshoorn 4' - 1792/2013, Quint 3' - 1911/1952, Octaaf 2', Cornet IV sterk (discant) - 2013, Sesquialtera II sterk - 1805/2013, Mixtuur III-VI sterk - 2013, Fagot 16' - 2013, Trompet 8' - 2013.
Onderpositief (C-f'''): Prestant 8' - 1911/1987, Holpijp 8' (B/D) - 1805, Viola di Gamba 8' - 1911; C-H uit Holpijp, Fluit Travers 8' (discant) - 1805, Unda Maris 8' (from c°) - 1847/1850/2013, Prestant 4' - 1805, Fluit 4' - 1805, Quintfluit 3' - 1792/1987, Woudfluit 2', Flageolet 1', Carillon III sterk (from a) - 2013, Dulciaan 8' - 2013, Vox Humana 8' - 2013, Tremulant - inliggend.
Pedaal (C-d'): Openbas 16' - 1911/2013, Subbas 16' - 1911, Octaaf 8' - 1911, Roerquint 6' - 1982, Octaaf 4' - 1911, Bazuin 16' - 2013, Trompet 8' - 2013, Cornet 4' - 2013.
Koppelingen: Hoofdwerk - Onderpositief, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Onderpositief.
Speelhulpen: Tremulant (opliggend).
YouTube
Laatste orgelconcert Meere orgel voor restauratie
Foto: Michiel van 't Einde
Urk, Nederland (Flevoland) - Bethelkerk
Gemeente: Urk
Streek:Noordoostpolder
Adres: Wijk 3-3 (Koningin Wilhelminaplein), 8321 EW, Urk
Website: http://www.gku-pkn.nl/
Beschrijving nr.: 1002346.
Gebouwd door: Abraham Meere (1792)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1792 | Abraham Meere | nieuwbouw | 1800 | Abraham Meere | uitbreiding | 1887 | Gabry & Zoon | overplaatsing | 1911 | Martin Vermeulen | overplaatsing | 1925 | fa. Bernard Koch | diverse werkzaamheden | 1951 | J.C. Sanders & Zoon | wijzigen dispositie | 1970 | Pels & Van Leeuwen | restauratie | 1982 | Pels & Van Leeuwen | restauratie | 1987 | Pels & Van Leeuwen | reconstructie | 2013 | Orgelmakerij Reil | restauratie |
- In de Bethelkerk op Urk werd pas in 1909 besloten een orgel aan te schaffen. Tot die tijd werd er gezongen met behulp van een voorzanger. Het orgel is tweedehands gekocht bij Martin Vermeulen in Woerden. Op 26 januari 1911 kon het in gebruik genomen worden. Vermeulen had het uitgebreid met een vrij pedaal, en vier registers op het bovenwerk. Ook verving hij de Cornet door een nieuwe op een verhoogde stok. Koch plaatste in 1925 een electrische windmachine. Een restauratie die in 1943 was gepland ging niet door. Pas in 1950 en 1951 voerde Sanders grote reparaties uit. Zij maakten de Mixtuur weer III-VI sterk, en vervingen de Aeoline 8' door een Nasard 3'. In 1969 begon Pels & Van Leeuwen met een omvangrijke restauratie. Op 11 februari 1970 is het weer in gebruik genomen met een bespeling door Jan Bonefaas. In 1981 werd het gedemonteerd en opgeslagen tijdens de grote restauratie van de kerk. In die tijd leverde onderzoek naar de oorspronkelijke bouwer en herkomst eindelijk resultaat op.
- Het orgel dat thans in de Bethelkerk op Urk staat is in 1792 gebouwd door Abraham Meere voor de in 1780 in gebruik genomen tweede Rooms-Katholieke schuilkerk te IJsselstein. Rond 1800 werd het door Meere uitgebreid met twee registers op het bovenwerk. Na de bouw van de nieuwe grote kerk in 1887 werd het instrument door Gabry uit Gouda overgeplaatst. Hij maakte twee nieuwe balgen, maar wijzigde verder niets aan het orgel. Het deed hierna nog dienst tot 1907. In dat jaar bouwde Maarschalkerweerd een nieuw orgel. Het oude werd verkocht, en kwam via Vermeulen op Urk terecht. Bij de plaatsing in Urk heeft hij het orgel nog uitgebreid. De voorlopige restauratie van het orgel door Pels & Van Leeuwen is in 1982 afgerond. Het is uitgebreid met drie stemmen en verder in de bestaande toestand geconserveerd, met respect voor het werk van Meere. Tevens werd de kas opnieuw geschilderd. Hierna startte onder leiding van Hans van der Harst nieuw onderzoek naar het orgel, hetgeen resulteerde in een meer uitgebreid restauratieplan. Pels & Van Leeuwen voerde ook dit werk uit. Hierbij werd de dispositie meer in de stijl van Meere gewijzigd, nieuw pijpwerk werd volgens Meere-factuur bijgemaakt en de intonatie werd aangepast. Op 24 oktober 1987 nam men het orgel feestelijk in gebruik.
- In 2008 is origineel pijpwerk van Abraham Meere gekocht, dat aanwezig was in het Pels-orgel in de parochiekerk Sint Johannes de Doper te Montfoort. Dit orgel was inmiddels al enkele jaren buiten gebruik. In 2012 is de firma Reil gestart met een restauratie van het orgel op Urk, waarbij het pijpwerk uit Montfoort een plaats in het orgel heeft gekregen. Adviseur bij de werkzaamheden is Stef Tuinstra. Bij de restauratie zijn verder andere de tongwerken en mixturen uit 1987 vervangen door nieuwe exemplaren. Het front en de orgelkas zijn hersteld, maar verschillende uitbreidingen van later tijd zijn wel gehandhaafd. Het is de bedoeling dat het orgel op 1 juni 2013 weer in gebruik wordt genomen met een concert door Stef Tuinstra.
Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
| 1792 | IJsselstein | Rooms-Katholieke Schuilkerk |
| 1887 | IJsselstein | Sint Nicolaaskerk |
| 1910 | Urk | Bethelkerk |
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Hoofdwerk | 14 |
| - Onderpositief | 13 |
| - Pedaal | 8 |
| Totaal aantal stemmen | 35 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Toonhoogte | a' = 440 Hz |
| Temperatuur | Neidhardt II |
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Bourdon 16' - 1792/1911, Prestant 8' - vanaf a dubbelkorig, Holpijp 8', Quintadena 8', Octaaf 4', Fluit 4' - 1792/1987, Gemshoorn 4' - 1792/2013, Quint 3' - 1911/1952, Octaaf 2', Cornet IV sterk (discant) - 2013, Sesquialtera II sterk - 1805/2013, Mixtuur III-VI sterk - 2013, Fagot 16' - 2013, Trompet 8' - 2013.
Onderpositief (C-f'''): Prestant 8' - 1911/1987, Holpijp 8' (B/D) - 1805, Viola di Gamba 8' - 1911; C-H uit Holpijp, Fluit Travers 8' (discant) - 1805, Unda Maris 8' (from c°) - 1847/1850/2013, Prestant 4' - 1805, Fluit 4' - 1805, Quintfluit 3' - 1792/1987, Woudfluit 2', Flageolet 1', Carillon III sterk (from a) - 2013, Dulciaan 8' - 2013, Vox Humana 8' - 2013, Tremulant - inliggend.
Pedaal (C-d'): Openbas 16' - 1911/2013, Subbas 16' - 1911, Octaaf 8' - 1911, Roerquint 6' - 1982, Octaaf 4' - 1911, Bazuin 16' - 2013, Trompet 8' - 2013, Cornet 4' - 2013.
Koppelingen: Hoofdwerk - Onderpositief, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Onderpositief.
Speelhulpen: Tremulant (opliggend).
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Verschillende disposities |
|
| Literatuur |
|
| Opnamen |
Orgels in Flevoland / Jaap Zwart jr. - Stichting Orgelcultuur Flevoland STOF 9801 (CD). - 1998. - Opgenomen in Dronten, Almere, Urk en Emmeloord. |
| Links |
https://meereorgel.blogspot.com/ http://bert.webbink.eu/?page_id=526 http://orgels.opurk.nl/links/bestaand/bethelkerk/bethelkerk.html http://www.st-orgelcultuur-flevoland.nl/urk_bethel.html |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |