• Home
• Orgels
• Informatie
• Links
• Contact

Volledige beschrijving geselecteerd orgel


Bron: Postcard

IJsselstein (Utrecht), Nederland (Utrecht) - Hervormde Kerk (Nicolaaskerk)
Gemeente: IJsselstein
Adres: Kronenburgplantsoen 2, 3401 BP, IJsselstein

Beschrijving nr.: 1002177.

Gebouwd door: Johann Heinrich Hartmann Bätz (1750)
Verbrand (1911)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1750	Johann Heinrich Hartmann Bätz		nieuwbouw
1755	Johann Heinrich Hartmann Bätz		uitbreiding
1788	Hendrikus Hermanus Hess		restauratie en uitbreiding
1843	Maarschalkerweerd & Stulting		restauratie
1860	Cornelis Stulting		diverse werkzaamheden

• Het oude orgel van de kerk werd in 1750 vervangen door een nieuw instrument van J.H.H. Bätz. Bätz stelde (waarschijnlijk) een orgel met twee klavieren en aangehangen pedaal en in totaal tien stemmen voor. Op voorstel van de organist van de Dom in Utrecht, dhr. J.Ph.A. Fischer, werden nog drie stemmen extra geleverd. Op 13 oktober 1750 was het orgel gereed. In 1755 voegde Bätz nog eens drie registers toe: een Prestant 4' met dubbelkorige discant en een Vox Humana 8' op het Bovenwerk, en op het Hoofdwerk een Quintadeen 8'.
  
• In 1788 repareerde H.H. Hess het orgel, en breidde het uit met een Carillon III sterk. Deze Carillon werd in 1843 vervangen door een Viola di Gamba 8' tijdens een restauratie door Maarschalkerweerd & Stulting. Broekhuijsen vermeldde de Sexquialter niet in de dispositie. Het is mogelijk dat Hess deze verving door de Carillon. In 1860 vernieuwde Stulting de klavieren en het regeerwerk.
  
• Het orgel is verloren gegaan bij een grote brand in de kerk op 10 augustus 1911.
  

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Hoofdwerk	10
- Bovenwerk	6
- Pedaal	aangehangen
Totaal aantal stemmen	16
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen

Dispositie
Hoofdwerk (C-c'''): Bourdon 16', Prestant 8', Quintadeen 8' - 1755, Octaaf 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Cornet IV sterk (discant), Sexquialter (discant), Mixtuur IV-VI sterk, Trompet 8'.
Bovenwerk (C-c'''): Holpijp 8', Prestant 4' - 1755; discant dubbelkorig, Roerfluit 4', Gemshoorn 4', Flageolet 1', Vox Humana 8' - 1755, Tremulant.
Pedaal: Aangehangen.

Overige dispositiegegevens
Hess (1774)	Het Orgel in de Gereformeerde-Kerk, met twee Hand-Clavieren en een aangehangen Pedaal, is met 16 stemmen en 3 Blaasbalgen voorzien, de stemmen zyn deeze: Bourdon 16', Praestant 8', Holpyp 8', Praestant 4', Quintadeena 8', Octaav 4', Gemshoorn 4', Rhoerfluit 4', Sup. Oct. 2', Flajeolet 1', Quint 3', Cornet 4-6 sterk, Sexquialtra, Mixtuur, Trompet 8' en Voxhumana 8'. Dit Orgel is vervaardigt door J.H. Baitz, deszelfs Dispositie is my aldus toegezonden.
Verschillende disposities	Het (gereconstrueerde) oorspronkelijke plan van Bätz behelsde de volgende dispositie: Manuaal: Prestant 8', Octaaf 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Sexquialter (discant), Mixtuur IV-V-VI sterk. Bovenwerk: Holpijp 8', Roerfluit 4', Gemshoorn 4', Flageolet 1'. Bij oplevering was de dispositie: Manuaal: Bourdon 16', Prestant 8', Octaaf 4', Quint 3', Superoctaaf 2', Sexquialter (discant), Cornet IV sterk (discant), Mixtuur IV-V-VI sterk, Trompet 8'. Bovenwerk: Holpijp 8', Roerfluit 4', Gemshoorn 4', Flageolet 1'.

Literatuur

Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de zeven vereenigde provincien als mede in Duytsland en elders aangetroffen worden (Gouda, 1774) / Joachim Hess. - Facsimile herdruk, verzorgd door Arend Jan Gierveld. - Buren : Frits Knuf, 1980. - (Bibliotheca Organologica ; volume XI). Utrechts orgellandschap / Bert Wisgerhof. - Amersfoort: J.C. Willemsen, 1979. Geschiedenis der op 10 augustus 1911 afgebrande kerk der Nederlandsch Hervormde Gemeente te IJsselstein / A. van der Koppel. De orgelmakers Bätz (1739 - 1849) : Een eeuw orgelbouw in Nederland / Gert Oost. - 3e aangevulde druk. - Alphen aan den Rijn: Canaletto, 1981. De orgelmakers Jacobus François en Johannes Jacobus Moreau / Auke H. Vlagsma. - In: Het Orgel, jrg. 118, nr. 2, maart 2022.