Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.

Foto: Piet Bron

Apeldoorn, Nederland (Gelderland) - Mariakerk (Kerk van Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopneming)
Gemeente: Apeldoorn
Adres: Stationsstraat 13, 7311 NL, Apeldoorn
Website: http://www.rkapeldoorn.nl/emmausparochie/parochiekerk

Beschrijving nr.: 1002085.

Gebouwd door: Pereboom & Leijser (1897)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1897 Pereboom & Leijser  nieuwbouw
1957 Verschueren Orgelbouw391 overplaatsing
1986 Jan F. Clercx  restauratie
2007 Pels & Van Leeuwen  overplaatsing

  • Pereboom & Leijser leverden in 1897 een orgel voor de in 1886 naar een ontwerp van Nicolaas Molenaar gebouwde Jezuietenkerk (ook wel Paterskerk genoemd, gewijd aan Onze Lieve Vrouwe Onbevlekte Ontvangenis) te Groningen aan de Gelkingestraat. Het verving een oud orgeltje met een loos front, dat waarschijnlijk rond 1860 geleverd door G.P. Dik. Op 14 september 1897 werd het orgel gewijd, waarna een concert volgde door de vlaamse organist Léandre Vilain, organist van de Kursaal in Oostende.
  • Toen de kerk in 1956 werd gesloten en daarna afgebroken is het Pereboom-orgel gekocht door de paters Missionarissen van de Heilige Familie te Tilburg. Onder advies van Hub. Houët plaatste de firma Verschueren het orgel over naar de Pius-X-kerk in de wijk Broekhoven III. Zij wijzigden het orgel op enkele punten. Veertien van de twintig stemmen waren oud, zes dateerden uit 1957. In februari 1957 werd het orgel in Tilburg in gebruik genomen met een bespeling door Hub. Houët. In 1986 restaureerde Jan Clercx uit Boxtel het orgel, hierbij geassisteerd door vrijwilligers. Met een bespeling door Ad van Sleuwen werd het op 7 september 1986 weer in gebruik genomen.
  • De Pius X-kerk moest in 1999 gesloten worden. Het orgel werd door Pels & Van Leeuwen gedemonteerd en opgeslagen. Na een grondige restauratie, waarbij het geheel in de oorspronkelijke staat is teruggebracht, is het opgebouwd in de Mariakerk in Apeldoorn. Op Eerste Paasdag, 23 maart 2008, is het orgel ingewijd en ingespeeld.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1897GroningenJezuietenkerk aan de Gelkingestraat
1897GroningenOnze Lieve Vrouwekerk
1957TilburgPius X-kerk (Broekhoven III)
2008ApeldoornMariakerk

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Grand Orgue9
- Positif7
- Pédale4
Totaal aantal stemmen20
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk85 mm (Positif & Pédale), 87 mm (Grand Orgue)

Dispositie
Grand Orgue (C-f'''): Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Salicional 8', Viole de Gambe 8' - 1897/2007, Flûte Harmonique 8' - 2007; C-H uit Salicional, Prestant 4', Cornet 5 rangs (8') (discant), Trompette 8'.
Positif (C-f'''): Montre 8' - 2007, Bourdon 8', Salicional 8', Voix Céleste 8' (from c°) - 1897/2007, Fluit 4', Basson-Hautbois 8', Voix Humaine 8' - 2007, Trémolo.
Pédale (C-d'): Contra Basse 16', Soubasse 16', Octaaf 8', Bombarde 16'.
Koppelingen: Grand Orgue - Positif, Pédale - Grand Orgue, Pédale - Positif.
Speelhulpen: Expressie, Appèl - Cornet et Trompette.

Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie luidde:
    Grand Orgue: Bourdon 16', Montre 8', Bourdon 8', Flûte Harmonique 8', Gambe 8', Salicional 8', Prestant 4', Cornet 5 rangs (discant), Trompette 8'.
    Positief: Bourdon 8', Salicional 8', Voix Céleste 8', Flûte 4', Basson-Hautbois 8', Vox Humaine 8', Tremelo, Expression.
    Pédale: Contrebasse 16', Soubasse 16', Octave 8', Bombarde 16'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Zwelwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Zwelwerk.

  • Na de overplaatsing naar Tilburg luidde de dispositie:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Bourdon 8', Prestant 4', Fluit 4' (1957), Kwint 2 2/3' (1957), Cornet V sterk (discant), Mixture III-IV sterk (1957), Trompette 8'.
    Zwelwerk: Bourdon 8', Gambe 8', Prestant 4' (1957), Fluit 4', Doublette 2' (1957), Scherp III sterk (1957), Basson-Hautbois 8', Tremolo.
    Pedaal: Soubasse 16', Contra Basse 16', Octaaf 8', Bombarde 16'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Zwelwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Zwelwerk.

  • De dispositie luidde van 1986 tot 2004:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Bourdon 8', Prestant 4', Fluit 4', Kwint 2 2/3', Cornet V sterk (discant), Mixture III-IV sterk, Trompette 8'.
    Zwelwerk: Bourdon 8', Gambe 8', Prestant 4', Fluit 4', Doublette 2', Scherp III sterk, Basson-Hautbois 8', Tremolo.
    Pedaal: Soubasse 16', Contra Basse 16', Octaaf 8', Bombarde 16'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Zwelwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Zwelwerk.
    De koppels worden met behulp van treden bediend.
    Speelhulpen: Expressie, Tremolo.

Literatuur
  • Inwijding van het orgel in de R.-C. Kerk van de H. Martinus te Groningen / Jos. A. Verheijen. - In: Het Orgel, 1 december 1900.
  • Orgels gebouwd door de fa. L. Verschueren c.v. Heijthuijsen (L.) vanaf 1956. - [Heijthuijsen] : [fa. L. Verschueren c.v.], [1960].
  • Brabants orgelbezit : een inventarisatie van Brabantse orgels / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch: Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant, 1975.
  • De historie van de Tilburgse orgels / Frans Jespers. - In: De Lindeboom, jaarboek III-IV 1979-1980. - Tilburg : Archiefdienst van de Gemeente Tilburg, 1979.
  • Repertorium van orgels en orgelmakers in Noord-Brabant tot omstreeks 1900 / Frans Jespers. - 's-Hertogenbosch : Het Noordbrabants Genootschap, 1983.
  • Kroniek : 7 september 1986. - In: De Mixtuur, nr. 55, december 1986.
  • Een kleine orgelmaker in Groningerland : Over Geert Pieters Dik en zijn orgel in Doezum : Deel 1 / Victor Timmer. - In: Het Orgel, jrg. 89 nr. 10, oktober 1993.
  • Tilburgse orgels in beeld 1993 / B. Mensing, Fr. Jespers, A. van Sleuwen. - Tilburg: Brabantse Orgelklanken, 1993.
  • Pereboom & Leijser : Orgelmakers te Maastricht - Facteurs d'Orgue à Maastricht / Frans Jespers, Henk van Loo, Ton Reijnaerdts. - Maastricht : Stichting Samenwerkende Orgelvrienden Limburg, 1998.
  • Afscheid van Pereboom & Leijser in Tilburg. - In: De Orgelkrant, jrg. 4, nr. 11, november 1999.
  • Drie orgels voor de Rooms-Katholieke kerken in de stad Groningen rond 1900 / Ton van Eck. - Elburg : Stichting tot behoud van het Nederlandse Orgel, 2007. - (Publicatie ; 67).
  • Het historische orgel in Nederland 1894 - 1901 / Hans Fidom (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 2008. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 13).
  • Met zang en orgelspel : het Pereboom & Leijser orgel in de Mariakerk in Apeldoorn. - Apeldoorn : Stichting "Een Orgel voor de Mariakerk", 2008. - Uitgave t.g.v de ingebruikneming van het orgel op 23 maart 2008.
  • Orgelbouwnieuws : Apeldoorn, R.-K. Onze-Lieve-Vrouwe Tenhemelopneming / Willem Jan Cevaal, Cees van der Poel [red.]. - In: NotaBene, jrg. 1 nr. 1, juni 2008.
  • Drie restauraties door Pels & Van Leeuwen / Cees van der Poel. - In: Het Orgel, jrg. 105 nr. 4, juli/augustus 2009.
  • Lustrumdag 10 jaar Stichting Vox Humana gehouden op 27 maart 2010 in Apeldoorn. - Brochure.
  • Enige orgels in Apeldoorn. - Elburg : Stichting tot behoud van het Nederlandse Orgel, 2011. - (Publicatie nr. 75).
Opnamen Pereboom en Leijser-orgel (1897) / Ad van Sleuwen. - Brabantse Orgelklanken BO17548015 (CD). - 1999.

Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron sr. Datering: 27 March 2010.
Foto: Piet Bron sr.
Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron sr. Datering: 27 March 2010.
Foto: Piet Bron sr.
Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.
Foto: Piet Bron
Foto: Piet Bron. Datering: 21 September 2010.
Foto: Piet Bron
In the workshop of Pels & Van Leeuwen. Foto: Piet Bron. Datering: 1 September 2007.
Foto: Piet Bron
In the workshop of Pels & Van Leeuwen. Foto: Piet Bron. Datering: 1 September 2007.
Foto: Piet Bron
In werkplaats Pels & Van Leeuwen (2007). Foto: Piet Bron. Datering: 1 September 2007.
Foto: Piet Bron
Situation in Tilburg, Pius-X-kerk. Bron: Gerrit Jansen (Brabantse Orgelklanken).
Bron: Gerrit Jansen (Brabantse Orgelklanken)
Situation in Groningen. Bron: Collection Aart de Kort.
Bron: Collection Aart de Kort