Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Jan van der Male. Datering: 13 December 2008.

Foto: Jan van der Male

Zwartsluis, Nederland (Overijssel) - Hervormde Kerk
Gemeente: Zwartewaterland
Adres: Kerkstraat 31, 8064 DM, Zwartsluis
Website: http://www.hervormdzwartsluis.nl/

Beschrijving nr.: 1001894.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR0761.

Gebouwd door: Rudolph Knol (1797)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1797 Rudolph Knol  nieuwbouw
1936 Valckx & Van Kouteren  restauratie
1976 Ernst Leeflang  restauratie
2007 Mense Ruiter Orgelmakers  restauratie
2021 Adema's Kerkorgelbouw  restauratie

  • Knol bouwde het orgel tussen 1793 en 1796. Hij gebruikte pijpen uit het vorige orgel. Van dit orgel is niets bekend, behalve de dispositie die door Knock wordt vermeld. Het nieuwe orgel is gekeurd op 13 december 1796 door de heer Berghuis uit Kampen. Op 18 februari 1797 nam men het nieuwe orgel in gebruik tijdens een speciale dienst met medewerking van een koor en de organist dhr. H. Lubbers.
  • In 1880 is de Cimbel verwijderd. Tijdens een restauratie door Valckx & Van Kouteren in 1936 is een vrij pedaal gemaakt met alleen een Subbas, overigens een transmissie van het manuaal. De Prestant 8' werd toen pneumatisch gemaakt, en de Trompet 8' werd vernieuwd.
  • Het orgel is in 1974-1976 door de firma Leeflang & Keijzer volledig gerestaureerd. Daarbij de is het orgel zoveel mogelijk in oorspronkelijke staat teruggebracht. De verbouwde kas is ook gerestaureerd, en de aangebouwde delen zijn verwijderd. Tenslotte is de kas in lichte kleuren geschilderd. Adviseur bij de werkzaamheden was dr. Maarten Vente.
  • In 2007 was een nieuwe restauratie nodig. Deze is uitgevoerd door de firma Mense Ruiter. Op 15 december 2007 is het orgel weer in gebruik genomen.
  • In oktober 2019 startte de tweede fase van de restauratie door Adema's Kerkorgelbouw onder advies van Stef Tuinstra. Deze tweede fase werd in 2021 afgerond. Daarbij is het gehele instrument gereinigd en waar nodig gerepareerd, intonatiecorrecties zijn uitgevoerd, de winddruk is verlaagd en de orgelkas is voorzien van een patin en nieuw lofwerk.

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Manuaal12
- Pedaal1
Totaal aantal stemmen13
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 437 Hz
TemperatuurEvenredig zwevend over de 1/8 komma
Winddruk76 mm

Dispositie
Manuaal (C-f'''): Bourdon 16' (B/D), Prestant 8' (B/D), Holpijp 8' (B/D) - 1782/1797, Fiool de Gambe 8' (discant), Prestant 4', Fluit 4' (B/D) - 1782/1797, Octaaf 2' (B/D), Sexquialter II-III sterk (2 2/3') (B/D), Ruischpijp II sterk (1 1/3') (bas), Mixtuur IV-V sterk (2') (B/D), Cimbel III sterk (1 1/3') (B/D) - 1976, Trompet 8' (B/D) - 1976/2020, Tremulant - 1976.
Pedaal (C-d'): Subbas 16' - 1976.
Koppelingen: Pedaalkoppel - 1797/1976.
Speelhulpen: Ventiel.

VulstemSamenstelling
Sexqualter C: 2 2/3' - 1 3/5'. b°: 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Cimbel III sterk C: 1 1/3' - 1' - 2/3'. c': 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c''': 2 2/3' - 2' - 1 1/3'.
Ruischpijp II sterk bas C: 1 1/3' - 1'.
Mixtuur IV-V sterk C: 2' - 1 1/3' - 1' - 2/3'. c'; 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2' - 2'. c''': 4' - 4' - 2 2/3' - 2 2/3' - 2'.
Overige dispositiegegevens
Knock (1788) Dispositie vorig orgel:
Manuaal: Bourdon 16' (bas), Praestant 8', Quintadeen 8', Holpyp 8', Praestant 4' (bas), Fluit 4', Gemshoorn 4' (discant), Quint 3', Octaaf 2', Nagthoorn 1', Sesquialter, Mixtuur, Voxhumana 8' en Tremulant.
Het orgel had geen pedaal. Het uiterlijk suggereerde een rug-positief.
Broekhuijzen (1855) Swartsluis: Het orgel in de kerk der Hervormde Gemeente aldaar is in 1796 vervaardig door Rudolf Knol, orgelmaker en in 1822 gerepareerd door N.A. Lohman en Zonen, orgelmakers te Groningen. Dit orgel was oorspronkelijk een kabinetorgel, had tamelijk fraaie geluiden. Is voorzien van een lambrizeering op 't oxaal alsof hetzelve van een Rugpositief is voorzien. Heeft 13 stemmen en een handclavier, aangehangen pedaal en drie blaasbalgen.
Prestant 8', Prestant B 4', Bourdon D 16', Holpijp 8', Quintadena 8', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Gemshoorn D 4', Nagthoorn 1', Sexquialter 2 st., Mixtuur, Voxhumana 8', Afsluiting, Tremulant en Ventiel.
Verschillende disposities De dispositie luidde vanaf 1936:
Manuaal: Bourdon 16' (gedeeld), Prestant 8' (gedeeld), Fluit 4' (gedeeld), Octaaf 2' (gedeeld), Ruispijp II sterk (bas), Sexquialter II-III sterk, Mixtuur IV-V sterk, Trompet 8' (gedeeld), Viola di Gamba 8' (discant).
Pedaal: Subbas 16'.
Literatuur
  • Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788.
  • De Harp, juni 1936.
  • Orgels in Overijssel / Maarten Seybel. - Sneek: Boeijenga, 1965.
  • Orgelbouwnieuws. - In: Het Orgel, jrg. 69, nr. 4, april 1973.
  • Fraai werk in Herv. kerk : Orgel Zwartsluis als "herboren" uit restauratie / Henri Th. Timmerman. - In: De Orgelvriend, jrg. 16 nr. 11, november 1974. - Overgenomen uit de "Zwolsche Krant" van 7 augustus 1974.
  • Drie Knol orgels onder de loep (3) / Hans Kriek. - In: Het Orgel, jrg. 73 nr. 12, december 1977.
  • Vocale en instrumentale muziek van Joachim Hess / F.W. Huisman. - In: De Mixtuur, nr. 39, augustus 1982.
  • Het historische orgel in Nederland 1790 - 1818 / Jan Jongepier (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1999. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 4).
  • Het Rudolf Knol-orgel in de Hervormde Kerk te Zwartsluis : Verslag van de restauratie in tweede fase (2020) / Stef Tuinstra. - Online publicatie op Orgelnieuws.nl.
  • De Sluziger Knol ('kleintje Hasselt') gerestaureerd / Dick Sanderman. - In: De Orgelvriend, jrg. 64 nr. 2, maart 2022.
  • Overijsselse orgels uit de periode 1450 tot 1825 / Auke H. Vlagsma. - Elburg : Nationaal Orgelmuseum, 2022.
Links http://www.hervormdzwartsluis.nl/kerkelijke-gebouwen-wetenswaardigheden-verhuur/orgel
https://www.zwartsluisactueel.nl/2019/10/11/hervormde-kerk-acht-maanden-zonder-knol-orgel/
https://www.zwartsluisactueel.nl/2020/06/23/hervormde-kerk-orgel-hopelijk-in-oktober-weer-klaar/
https://www.orgelnieuws.nl/knol-orgel-hervormde-kerk-zwartsluis-in-tweede-fase-gerestaureerd/

Foto: Jan van der Male. Datering: 13 December 2008.
Foto: Jan van der Male
Bron: Postcard. Datering: ca. 1905.
Bron: Postcard