Orgeldatabase | Gedetailleerde beschrijving

Volledige beschrijving geselecteerd orgel

Foto: Piet Bron

Krewerd, Nederland (Groningen) - Hervormde Kerk (Mariakerk)
Gemeente: Eemsdelta
Streek:Fivelingo
Adres: Kerkpad 8, 9904 PE, Krewerd

Beschrijving nr.: 1001881.
Groningen Orgelland nummer: 460. Fotokaart De Mixtuur nummer: N03 (kleur).

Gebouwd door: Builder unknown (1531)

Jaar	Orgelbouwer	Opus	Activiteit
1531	Builder unknown		nieuwbouw
1732	Nicolaas Adolf Willembroek		ombouw
1857	Hermann Eberhard Freytag		wijzigen dispositie
1974	Albert Hendrik de Graaf		restauratie

Het orgel in de kerk van Krewerd is één van de oudste instrumenten in Nederland. Het is gebouwd in 1531 door een onbekende bouwer. Mogelijk gaat het zelfs om een ouder instrument, dat gebouwd werd voor een groter kerkgebouw. Na reparaties in de jaren 1620 en 1687 volgde een vernieuwing in 1731/1732 door Nicolaas Willembroek. Deze maakte een nieuwe windlade. In 1857 werden de Quint 1 1/2' (bas) en de Sesquialtera II sterk (discant) vervangen door een Gamba 8' (discant). De Mixtuur V-VI sterk maakte plaats voor een Gedekte Fluit 4'. Deze werkzaamheden werden door H.E. Freytag uitgevoerd. Albertus de Graaf restaureerde het instrument in de jaren 1973 en 1974 en herstelde de oude dispositie vrijwel geheel. De Mixtuur is echter niet gereconstrueerd. Er werden nieuwe registerknoppen en naamplaatjes gemaakt in oude stijl. Adviseur bij de werkzaamheden was Klaas Bolt.

Technische gegevens

Aantal registers per werk
- Manuaal	7
- Pedaal	aangehangen
Totaal aantal stemmen	7
Toetstractuur	Mechanisch
Registertractuur	Mechanisch
Windlade(n)	Sleepladen
Toonhoogte	Ruim 1/2 toon boven a'=440 Hz
Temperatuur	Meantone
Winddruk	89 mm

Dispositie
Manuaal (CDEFGA-c'''): Praestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Super Octaaf 2', Sexquialter II sterk (discant) - 1975.
Pedaal (CDEFGA-d°): Aangehangen.

Overige dispositiegegevens
Knock (1788)	Manuaal: Praestant 8', Holpyp 8', Octaaf 4', Quint 3', Super Octaaf 2', Quint 1 1/2' (bas), Mixtuur IV-V-VI sterk.
Verschillende disposities	Van 1857 tot 1975 luidde de dispositie: Manuaal: Praestant 8', Holfluit 8', Gamba 8' (Discant, 1857), Octaaf 4', Gedekte Fluit 4' (1857), Quint 2 2/3', Octaaf 2'. Pedaal: Aangehangen.

Literatuur	Dispositien der merkwaardigste kerk-orgelen welken in de Provincie Friesland, Groningen en Elders aangetroffen worden / Nicolaas Arnoldi Knock. - Nieuwe uitgave. - Sneek: Boeijenga, 1968. - Herdruk van het boekje uit 1788. Bij de foto's. - In: Het Orgel, jrg. 55 nr. 9, september 1959. Die Brabanter Orgel : Zur geschichte der Orgelkunst in Belgien und Holland im Zeitalter der Gotik und der Renaissance / dr. Maarten A. Vente. - Amsterdam : H.J. Paris, 1963. Nederland... orgelland / mr. A. Bouman. - 3e geh.omgew.druk. - Leiden: Spruyt, Van Mantgem & De Does, 1964. Het orgel in Nederland / M. Hoving. - Amsterdam: Allert de Lange, 1966. Een beknopte geschiedenis van het orgel in de Ned. Herv. Kerk te Krewerd / C.H. Edskes. - In: Publicatiemap Stichting Groninger Oude Kerken, band I. - Circa 1969/1970. Kort orgelbouwnieuws : Krewerd. - In: Het Orgel, jrg. 70, nr. 1, januari 1974. Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 22, november 1979. Het Groninger orgelbezit van de reformatie tot de romantiek II / Frans Talstra. - Stichting Oude Groninger Kerken, Publicatie 27, april 1982. Het orgelbezit van de Stichting Oude Groninger Kerken / Jaap Brouwer. - In: Groninger Kerken, jrg. 3 nr. 4, december 1986 (Orgelnummer). Samuel Scheidt (1587-1654) 400 jaar geleden geboren - Dietrich Buxtehude (1637-1707) 350 jaar geleden geboren / Lindenberg Boeken & Muziek (excursie). - In: De Orgelvriend, jrg. 29 nr. 5, mei 1987. - Beknopte informatie over de orgels in Krewerd, Eenum, Godlinze en Zeerijp. Orgels in de gemeente Delfzijl / Adolf Rots. - Delftzijl : Culturele Raad Delfzijl, 1992. Het historische orgel in Nederland 1479 - 1725 / dr. Hans van Nieuwkoop (eindred.). - Amsterdam : Stichting NIvO, 1997. - (Encyclopedie Het Historische Orgel in Nederland ; 1). Het Groninger orgelbezit van Adorp tot Zijldijk : deel V Fivelingo / Jaap Brouwer, Dirk Molenaar, Adolph Rots, Frans Talstra, Victor Timmer. - Leens : Stichting Groningen Orgelland, 1998. - (Publicatie van de Stichting Groningen Orgelland ; 21). Uit de orgelwereld : Op zoek naar de orgelklank van Krewerd / Joost van Beek [red.]. - In: De Orgelvriend, jrg. 65 nr. 10, december 2023.
Opnamen	Pronkjuwelen in Stad en Ommeland : Het historische orgelbezit van de provincie Groningen / Sietze de Vries. - JSB Records (box met 5 CD's, DVD en boek). - 2009. Het historische orgel in Nederland / Diverse organisten. - Hilversum : Evangelische Omroep, 1999. - Box met 12 CD's. Vox Organalis : Gothic keyboard music / Joseph Payne. - Discover (CD). - 1999. The Dublin manuscript / Joseph Payne. - Discover (CD). - 1997. Klaas Bolt improviseert op vijf historische orgels in Nederland / Klaas Bolt. - LBCD 38 (CD). - Opgenomen in Haarlem (Grote Kerk en Nieuwe Kerk), Zandvoort, Krewerd en Groningen. Orgelhistorie in Groningen / Okke Dijkhuizen, Peter Westerbrink, Margreet Prinsen, Stef Tuinstra, Theo Jellema en Erwin Wiersinga. - Syncoop Produkties 5751 CD 114 (cassette met 3 CD's). - 1990. - Uitgave van de EO en de Stichting Groningen Orgelland. Klaas Bolt bespeelt het orgel van Krewerd (1531) / Klaas Bolt. - Disco Nederland (45-toeren EP). - 1965.
Links	https://orgel.edskes.net/kerk_krewerd_dorpskerk.htm http://www.petertenkate.nl/Krewerd.htm http://www.hauptwerk.nl/fotoskrewerden.php https://www.orgelnieuws.nl/experts-gaan-op-zoek-naar-de-oorspronkelijke-orgelklank-van-de-mariakerk-in-krewerd/

Foto: Leen van Kleij

Foto: Piet Bron

Bron: Postcard (foto: Studio Will Oosterwijk)

Foto: Jan van der Male