Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Piet Bron
Leerdam, Nederland (Utrecht) - Grote Kerk
Gemeente: Vijfheerenlanden
Adres: Kerkstraat 32, 4141 AX, Leerdam
Website: http://www.hervormdleerdam.nl/
Beschrijving nr.: 1001372.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR1131.
Gebouwd door: Christian Gottlieb Friedrich Witte (1854)
Technische gegevens
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16', Prestant 8', Bourdon 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (discant), Mixtuur III-IV-V sterk, Trompet 8'.
Bovenwerk (C-f'''): Viola 8' - C-B uit Roerfluit, Prestant 8' - C-B uit Roerfluit, Roerfluit 8', Roerfluit 4', Salicet 4', Gemshoorn 2' - 1996, Dulciaan 8'.
Pedaal (C-d'): Subbas 16', Octaafbas 8', Octaaf 4', Trombone 8'.
Van de pedaalstemmen zijn de tonen cis' en d' van Van Leeuwen uit 1963.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.
Speelhulpen: Ventiel.
Foto: Piet Bron
Leerdam, Nederland (Utrecht) - Grote Kerk
Gemeente: Vijfheerenlanden
Adres: Kerkstraat 32, 4141 AX, Leerdam
Website: http://www.hervormdleerdam.nl/
Beschrijving nr.: 1001372.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR1131.
Gebouwd door: Christian Gottlieb Friedrich Witte (1854)
| Jaar | Orgelbouwer | Opus | Activiteit | 1854 | Christian Gottlieb Friedrich Witte | nieuwbouw | 1916 | W. van Dijk | diverse werkzaamheden | 1940 | J.C. Sanders & Zoon | restauratie | 1963 | Willem van Leeuwen | restauratie | 1997 | Pels & Van Leeuwen | restauratie |
- Omdat het oude orgel niet meer goed bespeelbaar was, en een restauratie te kostbaar en weinig zinvol werd geacht, besloot de kerkenraad van Leerdam op 13 december 1850 om een nieuw orgel te laten maken. Op 23 december 1852 werd besloten om de opdracht voor de bouw aan de firma Bätz & Co. te gunnen, en op 19 maart 1854 werd het nieuwe Witte-orgel in gebruik genomen. Het werd bij deze gelegenheid bespeeld door Frederik Nieuwenhuijsen, organist van de Dom te Utrecht, die ook sinds 1851 als adviseur bij het project betrokken was. W. van Dijk plaatste in 1916 een zwelkast, verving de Gemshoorn 2' van het Bovenwerk door een Celeste 8' en maakte het instrument schoon. In 1923 plaatste Van Dijk een tremulant.
- In 1940 werkte Sanders aan het orgel. Deze plaatste een electrische windmachine en reviseerde de windladen, die te lijden hadden gehad aan de strenge winter 1939/1940. Ook verbeterde Sanders de door Van Dijk geplaatste zwelkast. Op het tweede manuaal werd een nieuwe Woudfluit 2' geplaatst. Dhr. G. Akkerman hield toezicht bij deze restauratie. Op 11 oktober 1940 werd het orgel weer in gebruik genomen.
- In 1957 was de kerk aan een grote restauratie toe. Het orgel werd gedemonteerd en volledig gerestaureerd door Willem van Leeuwen. De originele dispositie is daarbij hersteld, een nieuw pedaalklavier geplaatst (van C-d'), een Carillon toegevoegd en tenslotte zorgde men voor herstel van alle mechaniek.
- Een laatste restauratie vond plaats in 1996/1997 door Pels & Van Leeuwen. De dispositie werd nu geheel gelijk gemaakt aan Witte: de Carillon en de kantsleep verdwenen weer en de Woudfluit uit 1940 werd vervangen door een Gemshoorn 2' in Witte-factuur. Op 22 februari 1997 is het weer in gebruik genomen met een bespeling door Aart Bergwerff, adviseur bij de restauratie.
Technische gegevens
| Aantal registers per werk | |
| - Hoofdwerk | 10 |
| - Bovenwerk | 7 |
| - Pedaal | 4 |
| Totaal aantal stemmen | 21 |
| Toetstractuur | Mechanisch |
| Registertractuur | Mechanisch |
| Windlade(n) | Sleepladen |
| Toonhoogte | a' = 445 Hz |
| Temperatuur | Equal temperament |
| Winddruk | 82 mm |
Dispositie
Hoofdwerk (C-f'''): Prestant 16', Prestant 8', Bourdon 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Cornet V sterk (discant), Mixtuur III-IV-V sterk, Trompet 8'.
Bovenwerk (C-f'''): Viola 8' - C-B uit Roerfluit, Prestant 8' - C-B uit Roerfluit, Roerfluit 8', Roerfluit 4', Salicet 4', Gemshoorn 2' - 1996, Dulciaan 8'.
Pedaal (C-d'): Subbas 16', Octaafbas 8', Octaaf 4', Trombone 8'.
Van de pedaalstemmen zijn de tonen cis' en d' van Van Leeuwen uit 1963.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk, Pedaal - Bovenwerk.
Speelhulpen: Ventiel.
| Vulstem | Samenstelling |
| Cornet V sterk Discant (Hoofdwerk) | c': 8' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 3/5'. |
| Mixtuur III-IV-V sterk (Hoofdwerk) | C: 2' - 1 1/3' - 1'. Fìs°: 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. fìs°: 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3' - 1'. fis': 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2' - 1 1/3'. fis'': 8' - 5 1/3' - 4' - 2 2/3' - 2'. |
| Overige dispositiegegevens | |
|---|---|
| Van 't Kruijs (1885) |
Het Orgel in de Hervormde Kerk te Leerdam heeft 21 sprekende stemmen, twee klavieren, vrij pedaal. In 1853 is dit werk door Bätz & Co., uit Utrecht, geleverd. Organist de Heer Van Bonzel. Hoofdmanuaal: Prestant 16', Prestant 8', Bourdon 8', Octaaf 4', Fluit 4', Quint 3', Octaaf 2', Mixtuur 5 st., Cornet 5 st., Trompet 8'. Bovenmanuaal: Prestant 8', Roerfluit 8', Viola 8', Salicet 4', Roerfluit 4', Gemshoorn 2', Dulciaan 8'. Pedaal: Subbas 16', Octaaf 8', Octaaf 4', Trombone 8'. Stomme Registers: Koppelingen, Calcant. |
| Literatuur |
|
| Opnamen |
Het Bätz-Witte orgel in de Grote Kerk van Leerdam / Janko Fraanje, Arie Woudenberg, Corné Lam. - CD. |
| Links |
http://www.hervormdleerdam.nl/Orgel-Grote-Kerk.html |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |