Spring naar content
Volledige beschrijving geselecteerd orgel
Foto: Lisette Koolmees Fotografie. Datering: 8 April 2023.

Foto: Lisette Koolmees Fotografie

Berkenwoude, Nederland (Zuid-Holland) - De Fontein
Gemeente: Krimpenerwaard
Adres: Oosteinde 4a, 2825 AH, Berkenwoude
Website: https://gergemberkenwoude.nl/

Beschrijving nr.: 1001285.
Kaartnummer Stichting Orgelcentrum: GR3165 (Situatie in Vlissingen, 1964).

Gebouwd door: L. van Dam & Zonen (1906)

JaarOrgelbouwerOpusActiviteit
1906 L. van Dam & Zonen  nieuwbouw
1958 firma D.A. Flentrop  overplaatsing
1996 Flentrop Orgelbouw  overplaatsing
2023 Flentrop Orgelbouw  overplaatsing

  • In de jaren 1904 tot 1906 bouwde Van Dam een nieuw orgel voor de Nieuwe Kerk in Vlissingen. Het orgel werd aan de kerk geschonken door de heer en mevrouw J.H. Blum-De Niet ter gelegenheid van hun 25-jarig huwelijksjubileum. Het instrument werd in gebruik genomen op woensdag 26 september 1906. De heer A.P. Varel bespeelde het bij deze gelegenheid.
  • Tijdens de Tweede Wereldoorlog is het instrument van 1943 tot 1945 opgeslagen geweest. Na de sluiting van de Nieuwe Kerk vond het instrument een plaats in de nieuwgebouwde Johanneskerk, waar het in 1958 is geplaatst.
  • Het front van Van Dam is bij de verplaatsing naar de Johanneskerk vervangen door een modern front, dat door de architect van de kerk was ontworpen. De Johanneskerk werd in 1995 gesloten en is in 1996 gesloopt. Jan Jongepier en Bram Beekman hebben pogingen ondernomen om het orgel opnieuw in de Grote of Jacobskerk te laten plaatsen, in een gereconstrueerd front. Deze pogingen zijn echter mislukt.
  • Het orgel is uiteindelijk in 1996 verkocht aan de Getuigeniskerk, A. Lauwereyszstraat 6 in Middelburg. Hier werd het zonder grote wijzigingen opgebouwd. Wel zijn de Octaaf 2' en de Quint 1 1/3' van het bovenwerk vervangen door een Nasard 3' en een Gemshoorn 2'. Om het orgel te kunnen plaatsen moest er een gat in het plafond worden gemaakt. De Getuigeniskerk is kort hierna omgedoopt in Morgensterkerk. Het Leeflang-orgel uit 1968 uit deze kerk werd verkocht aan Het Kruispunt in Apeldoorn.
  • Toen de Morgensterkerk moest worden gesloten is het orgel in 2016 opnieuw te koop aangeboden. Het werd verkocht aan de Gereformeerde Gemeente in Berkenwoude, waar een nieuw kerkgebouw werd gebouwd. Het orgel is hier in 2021-2023 geplaatst. De werkzaamheden zijn uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw. Er is een nieuwe orgelkas gebouwd in de stijl van Van Dam-orgels uit het begin van de 20e eeuw. Als voorbeeld is het orgel van de Hervormde Kerk in Middenbeemster gebruikt. Het orgel van de vorige kerk in Berkenwoude werd verkocht aan de parochie Außernzell in Beieren. Het Van Dam-orgel is gewijd op donderdag 11 mei 2023 met een concert door Adriaan Hoek.

Kort overzicht van plaatsen waar het orgel heeft gestaan
1906VlissingenNieuwe Kerk
1958VlissingenJohanneskerk
1996MiddelburgGetuigeniskerk
1996MiddelburgMorgensterkerk
2021BerkenwoudeDe Fontein

Technische gegevens
Aantal registers per werk
- Hoofdwerk10
- Bovenwerk7
- Pedaal4
Totaal aantal stemmen21
ToetstractuurMechanisch
RegistertractuurMechanisch
Windlade(n)Sleepladen
Toonhoogtea' = 440 Hz
TemperatuurEqual temperament
Winddruk65 mm

Dispositie
Hoofdwerk (C-g'''): Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quintfluit 3', Octaaf 2', Cornet III sterk (2 2/3') (D), Mixtuur II sterk (2') (B), Mixtuur III sterk (4') (D) - 1958, Trompet 8'.
Bovenwerk (C-g'''): Viola di Gamba 8', Fluit Dolce 8', Salicet 4' - 1958/1996, Flute Harmonique 4', Nasard 3' - 1996, Gemshoorn 2' - 1996, Klarinet 8', Tremulant.
Pedaal (C-d'): Subbas 16', Prestant 8', Gedekt 8' - 1958, Fagot 16' - 1958.
Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.
Speelhulpen: Calcant, Windlosser.

VulstemSamenstelling
Cornet III sterk c': 2 2/3' - 2' - 1 3/5'.
Mixtuur II-III sterk (B/D) C: 2' - 1 1/3'. c°: 2 2/3' - 2'. c': 4' - 2 2/3' - 2'.
Overige dispositiegegevens
Verschillende disposities
  • De oorspronkelijke dispositie luidde:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Viola 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quintfluit 3', Octaaf 2', Cornet III sterk, Trompet 8'.
    Bovenwerk: Prestant 8', Fluit Dolce 8', Viola di Gamba 8', Voix Celeste 8', Flute Harmonique 4', Salicionaal 4', Clarinet 8'.
    Pedaal: Subbas 16'.
    Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.

  • Voor de overplaatsing naar Middelburg in 1996 luidde dispositie:
    Hoofdwerk: Bourdon 16', Prestant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Roerfluit 4', Quintfluit 3', Octaaf 2', Cornet III sterk, Mixtuur II-III sterk (B/D, 1958), Trompet 8'.
    Bovenwerk: Fluit Dolce 8', Viola di Gamba 8', Prestant 4' (1958), Flute Harmonique 4', Octaaf 2' (1958), Quint 1 1/3' (1958), Clarinet 8'.
    Pedaal: Subbas 16', Gedekt 8' (1958), Fagot 16' (1958).
    Koppelingen: Hoofdwerk - Bovenwerk, Pedaal - Hoofdwerk.

Literatuur
  • Het nieuwgebouwde orgel in de Nieuwe Kerk : Vlissingen 26 Sept. - In: Vlissingsche Courant, donderdag 27 september 1906.
  • Kerknieuws : Vlissingen. - In: De Zeeuw, vrijdag 28 september 1906.
  • Het Orgel der Nieuwe Kerk te Vlissingen / A.P. Varel. - In: Het Orgel, Vierde jaargang No. 2, November 1906.
  • Historische orgels in Zeeland II (Walcheren) / J.H. Kluiver, W.H. van Dort. - In: Archief 1974 : Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, p. 23-135.
  • Een nieuw leven voor een oud orgel : Het Van Dam-orgel in De Fontein te Berkenwoude / Jan Hogendoorn. - In: De Orgelvriend, jrg. 65 nr. 7, september 2023.
Links https://gergemberkenwoude.nl/kerk/2014-03-07-20-39-56/orgel
https://www.orgelnieuws.nl/gereformeerde-gemeente-berkenwoude-neemt-van-dam-orgel-in-gebruik/
http://orgelsinzeeland.nl/navigatie_plaats_middelburg_morgenster.htm
https://gereformeerdekerken.info/2022/01/17/middelburgs-orgel-naar-berkenwoude/
https://www.gergeminfo.nl/nieuwsberichten/berkenwoude-neemt-nieuw-orgel-in-gebruik
Overige bronnen
  • Kees Lievense
  • Janco Schout

Foto: Lisette Koolmees Fotografie. Datering: 8 April 2023.
Foto: Lisette Koolmees Fotografie
Foto: Lisette Koolmees Fotografie. Datering: 8 April 2023.
Foto: Lisette Koolmees Fotografie
Foto: Lisette Koolmees Fotografie. Datering: 8 April 2023.
Foto: Lisette Koolmees Fotografie
Foto: Lisette Koolmees Fotografie. Datering: 8 April 2023.
Foto: Lisette Koolmees Fotografie
Foto: Lisette Koolmees Fotografie. Datering: 8 April 2023.
Foto: Lisette Koolmees Fotografie
Foto: Lisette Koolmees Fotografie. Datering: 8 April 2023.
Foto: Lisette Koolmees Fotografie
Foto: Lisette Koolmees Fotografie. Datering: 8 April 2023.
Foto: Lisette Koolmees Fotografie
Situatie in De Morgenster. Foto: Janco Schout. Datering: 18 June 2008.
Foto: Janco Schout
Situatie in De Morgenster. Foto: Janco Schout. Datering: 18 June 2008.
Foto: Janco Schout
Situatie in De MorgensterSituatie in De Morgenster. Foto: Janco Schout. Datering: 18 June 2008.
Foto: Janco Schout
Situatie in Vlissingen. Bron: Postcard.
Bron: Postcard
Situatie in Vlissingen. Bron: Collectie Hans Kriek.
Bron: Collectie Hans Kriek
Situatie in Vlissingen.